پیام های یکسان تورم در ایران و ترکیه

نویسنده: محمد طبیبیان، استاد سابق دانشگاه صنعتی اصفهان و موسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی و توسعه

دیپلماسی ایرانی: یکم، روز پنجشنبه بانک مرکزی ترکیه اعلام کرد نرخ بهره را از ۴۵ درصد به ۵۰ درصد افزایش می دهد، این نرخ بانک مرکزی است و نرخ بهره بانک ها برای وام از این رقم فراتر خواهد رفت. دلیل این اقدام افزایش نرخ تورم اعلام شده است. نرخ تورم در ماه فوریه ۶۷ درصد بوده است.

همین یکی دو سال پیش بود که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، می خواست به صورت دستوری بهره را حذف کند یعنی به صفر برساند. در همان موقع هم مطرح و گفته شد که این مقدمه پنبه کردن رشته‌ها در اقتصاد ترکیه است. ظاهرا جایی در سر راه تصمیم را عوض کرده است. حالا با واقعیت ها باید دست و پنجه نرم کند.

نرخ تورم بالا در هر اقتصاد فقط نشان از سیاست پولی غلط نیست، بلکه سیاست پولی غلط خود نشان از سوء مدیریت وسیع اقتصاد کشور است. این پدیده ها را باید شاخص های ترکیبی بارز از رویکردهای متعدد پنهان تفسیر کرد.

دوم، از مقام والا مرتبه ای نقل شده که (مثلاً بد خواهان یا اجانب غربی یا اشباح مشابه و مرموز) می خواستند تورم را سه رقمی کنند ما همان دو رقمی نگه داشتیم. این خبر در سال نو فقط به کام کسی که بیان می‌کند خوش می‌آید. چون عدد دو رقمی از ۱۰ هست تا ۹۹. تورم در کشور ما چقدر بوده است؟ ارقام به هنگام چندانی در دست نیست. یک جدول که در شبکه های اجتماعی منتشر شده شاخص قیمت مصرف کننده در دی ماه ۱۴۰۲ را 1066.1 اعلام کرده است. همین شاخص در ماه مشابه سال قبل 713.4 اعلام شده، یعنی نرخ تورم 49.4 درصد. اگر طبق قاعده سال قبل باشد پایان اسفند میانه 50 را رد کرده است.

سوم، برخی افرد مطرح می کنند که نرخ تورم سالانه کمتر از نرخ نقطه به نقطه است و مثلا 45 درصد. چون تغییر شاخص قیمت هم‌افزاست میان‌گین گرفتن از آن معنی ندارد. بگذریم که از نظر مقیاس این هم نرخ تورم بسیار بالایی است و تسکینی برای مردم عادی به حساب نمی آید. اگر یک سال قبل ۱۰۰۰ تومان در جیب داشته اید با نرخ تورم ۵۰ درصد قدرت خرید آن امروز ۶۶۷ تومان است. با نرخ تورم ۴۵ درصد این رقم می شود ۶۹۰ تومان، تفاوت چندانی نمی‌کند. اختلاف این ارقام با ۱۰۰۰ تومان اولیه کجا رفته؟ به کیسه ایجاد کننده تورم، بدون این که حس کنید دستی در جیب شما رفته باشد.

چهارم، نرخ تورم سالانه همان نرخ نقطه به نقطه است، یعنی برای ۱۴۰۲ شاخص قیمت پایان اسفند تقسیم بر شاخص پایان اسفند ۱۴۰۱ منهای عدد یک ضربدر صد. محاسبه دیگری که بتوان به آن اعتماد کرد وجود ندارد!