انتخابات به عنوان یکی از ارکان اقتدار ملی و ابزار دیپلماسی

نویسنده: اکبر فیجانی، مدرس دانشگاه 

دیپلماسی ایرانی: نامزدهای انتخاباتی و دیگر هموطنان گرامی میزان مشارکت مردم، کیفیت انتخاب آنها و نحوه واکنششان به نتایج انتخابات، پیامی پرمعنی به دوستان و بدخواهان خارجی در خصوص اقتدار ملی و مشروعیت بین المللی بوده و در نگرش و تعامل آنها با ما، نقشی تعیین کننده دارد که به نوبه خود بر امنیت و پیشرفت کشورمان تاثیر بسیار زیاد می گذارد. نگاهی به تاریخ و حوادث ایران از پیروزی انقلاب تاکنون بیانگر تاثیر چشمگیر کیفیت و نتایج هر یک از انتخابات گذشته بر وجهه و جایگاه بین المللی کشور و موضع گیری و رفتار دولت های مختلف در قبال جمهوری اسلامی است. به عنوان نمونه، افزایش تهدید، تحریم و فشار ایالات متحده علیه ما بعد از انتخابات 1388 گواه این مدعاست. 

بعد از مشخص شدن ناکارآمدی پروژه های گوناگون براندازی (بویژه نظامی و اقتصادی)، اندیشکده ها و دولتمردان آمریکا بارها از کنترل افکار عمومی و همراه کردن مردم ایران با خود و کاستن پشتوانه مردمی جمهوری اسلامی، به عنوان راهی موثر و بعضا تنها راه برای تغییر نظام یا تضعیف کشورمان، و به اصطلاح مهار ایران، نام برده اند. از طرف دیگر، اقتدار ملی تا حد زیادی با اصلاحات و رفع کاستی های یک کشور و به طور کلی رشد و توسعه حاصل می شود، که خود مستلزم وجود نمایندگان و دولتمردان شایسته در راس امور است. و این مهم ممکن نمی شود مگر با مشارکت آگاهانه و مسئولانه عموم مردم در انتخابات و نظارت کافی و دقیق بر سلامت آن توسط متولیان و کلیه اقشار ملت و بدنبال آن انتصاب افراد متعهد و متخصص در جایگاه های مختلف. 

تغییر سیاست های نادرست و اتخاذ روش و راهبردهای کارآمد در حوزه های داخلی و بین الملل، اغلب با جایگزین کردن افراد شایسته در جایگاه های پر اهمیت از طریق انتخابات سالم و مشارکت حداکثری و پویا امکان پذیر است. این بدین معنی است که راه اصلاحات و توسعه از پل انتخابات می گذرد. از آنچه گفته شد می توان نتیجه گرفت که مشارکت پایین یا ناآگاهانه در انتخابات تنها به تحقق اهداف دشمنان کمک می کند و هیچ سودی برای مردم ایران ندارد. 

در شرایط فعلی که خاورمیانه درگیر جنگ و بحرانی پیچیده است و نظمی جدید در منطقه در حال شکل گیری است، و نظام سلطه بیش از پیش بر جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یکی از بازیگران قدرتمند تعیین کننده این نظم، تمرکز دارد، یقینا اهمیت انتخابات دوچندان می باشد. از اینرو، ضرورت دارد که در کنار ملاحظات دیگر، نکات زیر همواره مد نظر دولتمردان، متولیان انتخابات، نامزدهای انتخاباتی و دیگر هموطنان گرامی قرار گیرد: با استفاده از روش های علمی موثر، سلامت کلیه انتخابات به حداکثر ممکن رسانده شود. برای این منظور، در فرایند انتخابات، با روش های مدرن و موثر، بر عملکرد دستگاه ها و افراد نظارت دقیق و کافی شود (تکنولوژی و کمک دستگاه های اطلاعاتی در این خصوص می تواند بسیار مفید واقع شود). 

قوانینی وضع شود و تدابیری اندیشیده شود که هر متولی یا مسئولی حتی تا سالها پس از تغییر جایگاه یا بازنشستگی، در قبال عملکرد خود در رابطه با انتخابات پاسخگو باشد. همچنین برای موارد ترک فعل، تنبیه یا مجازات بازدارنده تعیین و با جدیت اجرا شود. همزمان امکان شکایت و پیگیری آن برای تمام مردم فراهم و فرایند شکایت و پیگیری تسهیل شود و به شکایات با جدیت و در اسرع وقت رسیدگی شود. 

پیچیدگی و زمان بر بودن شکایت رسمی و عدم اطمینان مردم از رسیدگی و حصول نتیجه مطلوب، دو عامل مهم عدم تمایل عموم به گزارش یا پیگیری تخلفات انتخاباتی و غیره است. ضمن به رسمیت شناختن وجود اختلاف نظر و سلیقه و تحمل اندیشه های متفاوت یا مخالف، اصل وحدت که شرط اساسی رشد و توسعه است، رعایت شود؛ و نخبگان احزاب و فراکسیون های مختلف، ضمن هم اندیشی و هم افزایی، با رقابت سالم و سازنده به حل مشکلات و رشد و توسعه کمک کنند. 

کاندیداها و مسئولین از تخریب مدیران پیشین، رقیبان و منتقدانشان خودداری کنند؛ بجای تخریب مدیران پیشین یا وابسته به احزاب رقیب، با آنها مشورت شود و از تجارب و دانش آنها استفاده شود، از بالاترین سطح گرفته تا مدیران رده میانی و پایینی. در عین حال انتقاد پذیری و تمایل به ارائه نقد منصفانه و خیرخواهانه، ترویج و تشویق شود و یکی از معیارهای انتخاب و انتصاب باشد. 

کاندیداها یا مسئولین از دادن وعده‌های غیر قابل تحقق پرهیز کنند و در باره عدم تحقق وعده‌هایشان رسما پاسخگو باشند. همچنین رقیبان و مخالفان حزب حاکم از تبلیغ غیرممکن و ایجاد نارضایتی خودداری کنند. تجربه نشان داده که گفتار و عملکرد نامزدها در حین انتخابات و بعد از آن، بر نگرش مردم به پدیده انتخابات و حکومت، و میزان و کیفیت مشارکت آنها در انتخابات آتی، تاثیر غیر قابل انکار دارد. 

برای ایجاد و توسعه کرسی‌های آزاداندیشی برنامه ریزی و تلاش مضاعف شود. کرسی‌های آزاداندیشی فضایی مناسب برای بیان نامحدود و بی دغدغه ایده ها و انتقادات سازنده فراهم می کند و به انتخابات سالم و پویا و در نتیجه توسعه فراگیر کمک شایان توجه می کند. 

شایسته سالاری رعایت شود. ضمن بررسی و تحقیق کافی در باره کلیه نامزدهای هر حوزه، ملاک اصلی تایید یا انتخاب افراد، تخصص و تعهد باشد. معیارهای ارزیابی به سابقه و مدرک یا جایگاه محدود نشود؛ ضرورت دارد وجدان کاری، عملکرد، و میزان بازدهی و ارزش کار نامزدها، در انتخاب آنها لحاظ شود. بسیار مهم است که همه اقشار مردم درباره فواید شرکت و پیامدهای عدم شرکت در انتخابات، آگاهی کافی داشته باشند و همدیگر را به مشارکت در ساختن آینده کشور خود ترغیب و تشویق کنند و از تبعات انتخاب ناآگاهانه یا نادیده گرفتن منافع ملی و لحاظ منافع شخصی و حزبی در انتخابات مطلع گردانند. 

همه باید باور کنیم که عدالت اجتماعی و رشد و توسعه همه جانبه زمانی میسر می شود که مردم و دولتمردان منافع ملی را بر منافع شخصی، حزبی و محلی مقدم بدارند. در نتیجه، تلاش کنیم با مشارکت محققانه و حداکثری، به بدخواهان میهن عزیزمان ایران پیام دهیم که علیرغم کاستی ها و نارضایتی ها‌ از وضع موجود، در دفاع از وطنمان در مقابل هر طمعکار خارجی ذره ای تردید نداریم و بدین طریق توطئه‌هایشان را خنثی کرده و مانع تحقق اهداف ضد بشری آنها شویم.