معادلات رفح

حسین فاطمی، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: پس از ۲۶ روز از آغاز عملیات طوفان الاقصی و کشتار و جنایت رژیم صهیونیستی در باریکه غزه، نهایتاً پیش از ظهر دیروز چهارشنبه، گذرگاه رفح با میانجیگری قطر و دیگر کشورها بر روی موجی از زخمی‌ها و همچنین اتباع دیگر کشورها باز شد. در همین باره خبرگزاری فرانسه گزارش داد که اولین فلسطینی‌های دوتابعیتی غزه را از طریق گذرگاه رفح به مقصد مصر ترک کردند. این بعد از آن بود که منابع اعلام کردند که قطر در توافقی میان مصر، حماس و رژیم صهیونیستی با هماهنگی آمریکا برای بازگشایی گذرگاه رفح به میانجیگری پرداخت. هم چنین این گذرگاه (رفح) دیروز چهارشنبه برای انتقال مجروحان از نوار غزه به مصر بازگشایی شد.

منبعی به خبرگزاری رویترز گفت که ۵۰۰ دارنده گذرنامه خارجی دیروز اجازه خروج از غزه را خواهند داشت که با میانجیگری قطر و مصر انجام شد. این توافق به دارندگان ویزاهای خارجی و برخی غیرنظامیان مجروح که جراحت‌های شدیدی دارند، اجازه خروج از غزه را می‌دهد. این منبع اعلام کرد که این توافق درباره مسائل دیگری مثل آزادی اسرا یا آتش‌بس انسانی نیست. این منبع افزود که جدول زمانی برای مدت زمان باز ماندن این گذرگاه هنوز مشخص نشده است.

-    خروجی که چندان چشمگیر نیست

 با وود آنکه اخبار از بازگشایی مرز رفح برای خروج مجروحان جنایات صهیونیست ها خبر داده، اما طبق گزارش ها تنها ۸۱ مجروح از نوار غزه برای مداوا به بیمارستان‌های مصر منتقل شدند. این در حالی است که طبق آخرین آمارها، ۲۱ هزار فلسطینی تاکنون در این حملات صهیونیست ها به غزه زخمی شدند. منابع رسمی فلسطینی به العربی الجدید گفتند، آمبولانس‌های مصری قبل از ورود به نوار غزه برای بازرسی به گذرگاه نیتزانا رژیم صهیونیستی رفتند و در هنگام خروج مجروحان در همان گذرگاه تفتیش شدند. در حالی که تنها ۸۱ مجروح از نوار غزه برای مداوا به بیمارستان‌های مصر منتقل شدند، اشرف القدره، سخنگوی وزارت بهداشت فلسطین در غزه ظهر دیروز چهارشنبه آخرین هشدار را درباره وضعیت بیماران و زخمی‌ها در غزه داد و گفت که تنها چند ساعت با قطع موتور برق اصلی دو بیمارستان الشفا و اندونزی فاصله داریم، ما از تمامی برادرانمان در کشورهای تولیدکننده نفت می‌خواهیم برای انتقال سوخت به دو بیمارستان الشفا و اندونزی جهت نجات جان زخمی‌ها و بیماران کمک می‌خواهیم.

القدره در ادامه اظهار کرد که از کشورهای جهان برای نجات جان ۴۲ کودک زیر دستگاه انکوباتور و ۶۲ بیمار و زخمی که زندگی‌شان وابسته به دستگاه تنفس مصنوعی است و همینطور ۶۵۰ بیمار دیالیزی و نیازمند به عمل جراحی و دیگر بیماران و زخمی‌ها درخواست کمک فوری داریم و از تمامی مالکان پمپ بنزین‌ها و مردم‌ می‌خواهیم هر مقدار سوختی که دارند و یا اگر جایی را می‌شناسند که سوخت دارد، برای انتقال آن به دو بیمارستان الشفا و اندونزی و نجات بیماران و زخمی‌های آنها اطلاع دهند.

وزارت بهداشت غزه پیشتر اعلام کرده بود که در نتیجه حملات هوایی ارتش رژیم صهیونیستی به اردوگاه جبالیا ۴۰۰ تن شهید و زخمی شدند و بسیاری از  ساکنان منطقه‌ای که هدف حمله قرار گرفت، هنوز زیر آوار هستند، کشته‌ها و زخمی‌های این حمله به بیمارستان اندونزی منتقل شدند که خود مملو از زخمی‌ها است و کادر پزشکی این بیمارستان به دلیل نبود تخت خالی، زخمی‌ها را روی زمین مداوا می‌کنند.

محمد زقوت، مدیر بیمارستان‌های غزه هم دیروز چهارشنبه در گفتگو با شبکه خبری الجزیره اظهار کرد: لیستی از اسامی صدها زخمی که نیاز دارند درمان خود را در خارج از غزه ادامه دهند، به مصر تحویل دادیم. زقوت در ادامه گفت: سوخت مصرفی در بیمارستان‌ها به شدت در خطر است و بیمارستان الشفا به دلیل کمبود شدید سوخت، ظرف چند ساعت آینده تعطیل خواهد شد. مدیر بیمارستان‌های غزه افزود: با خروج ۸۰ زخمی موافقت شد اما ۷۰ تن از آنها از غزه منتقل خواهند شد چراکه برخی از آنها مداوا شده و برخی نیز فوت شدند. در همین رابطه محمد ابو سلیمه، مدیر بیمارستان الشفا شهر غزه نیز هشدار داد که به زودی فاجعه‌ای در این بیمارستان و در سراسر غزه رخ خواهد داد.

ابو سلیمه گفت: بخش‌های حیاتی بیمارستان در چند ساعت آینده به دلیل اتمام سوخت تعطیل خواهند شد. او افزود: جامعه جهانی باید پیش از آن که دیر شود اجازه انتقال سوخت کمکی را بدهد. بیمارستان دوستی ترکیه در غزه نیز به دلیل حملات روز گذشته رژیم صهیونیستی تعطیل شد و سوخت ژنراتورهای بیمارستان تمام شد. جان ۷۰ بیمار سرطانی در داخل بیمارستان در خطر است. ۲۰۰۰ بیمار سرطانی در نوار غزه وجود دارد که در شرایط بهداشتی فاجعه‌باری به سر می‌برند. تعداد بیمارستان‌هایی که در نتیجه بمباران‌ها فعالیت خود را متوقف کرده و سوخت خود را تمام کردند، به ۱۶ بیمارستان از ۳۵ بیمارستان رسیده است.

مقامات مصری مراحل پذیرش فلسطینیان مجروح را از طریق گذرگاه رفح آغاز کرده بودند، به ویژه بیمارستان صحرایی به طور خاص برای مجروحان جنگ غزه ایجاد شده بود. منابع امنیتی در گذرگاه زمینی رفح به العربی الجدید گفتند که همزمان با ورود فلسطینی‌های مجروح، شرایط سفر ۴۰۰ شهروند خارجی که در غزه برای دیدار با خانواده‌های خود به سر می‌بردند و در زمان آغاز جنگ قادر به خروج نبودند نیز فراهم شد. در این راستا مسئولان مصری آمادگی خود را برای استقبال از تعدادی از فلسطینی‌های دارای جراحات سنگین و افراد دوتابعیتی از گذرگاه رفح اعلام کردند. اما این شرایط هم برای خروج محدود اتباع دیگر کشورها به موازات خروج محدود مجروحان جنگ از باریکه غزه چندان مطلوب نیست، چون طبق برخی آمارها چیزی بین ۸ تا ده هزار نفر از اتباع دیگر کشورها اکنون در غزه و تحت محاصره و بمباران بی ‌امان رژیم صهیونیستی هستند. 

پیش تر هم یک مسئول پزشکی در شهر العریش مصر ضمن اعلام بیمارستان‌هایی که زخمی‌ها به آنجا منتقل خواهند شد، اظهار کرده بود که تیم‌های پزشکی در گذرگاه رفح حضور خواهند یافت تا افراد زخمی و آسیب‌دیده را به محض عبور از مرز معاینه کنند. این مسئول در ادامه از برپایی اولین بیمارستان میدانی در شهر شیخ زوید در فاصله ۱۵ کیلومتری رفح، به مساحت ۱۳۰۰ متر مربع برای استقبال از فلسطینی‌ها به محض ورودشان به مصر  خبر داد.

متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در این رابطه گفته بود، آمریکا پیشرفت بسیار خوبی در طول چند ساعت گذشته داشته و امیدواریم که هر توافقی که حاصل می‌شود، امکان خروج شهروندان آمریکایی و خانواده‌هایشان (از غزه) و نیز دیگر اتباع خارجی را فراهم کند. میلر تاکید کرد: آمریکا به محض دریافت اطلاعات در این خصوص به شهروندان خود ابلاغ خواهد کرد که خود را به گذرگاه رفح برسانند.

البته روز سه شنبه نیز رسانه‌های مصری ‌اعلام کرده بودند که این کشور در حال ساخت یک بیمارستان صحرایی در نزدیکی مرز غزه است. در این باره، ایسنا به نقل از روزنامه الاهرام مصر گزارش داد که اداره بهداشت استانی سینای شمالی با تمام توان در تلاش است تا برای فلسطینیان مجروحی که وارد مصر می‌شوند یک بیمارستان صحرایی بر پا کند. این روزنامه مصری همچنین اعلام کرد که ساخت این بیمارستان در مراحل پایانی قرار دارد. به نقل از خبرگزاری آناتولی، اسامه الغندور، مقام محلی مصر در سینای شمالی گفت که به محض صدور مجوز ورود برای فلسطینیان از غزه، مراکز بهداشتی مصر آماده رسیدگی به وضعیت آن‌ها خواهند بود. قاهره همچنین مراکزی را برای اقامت همراهان این مجروحان ترتیب داده است.

-    استقرار ده‌ها تانک و خودروی زرهی مصر در نزدیکی گذرگاه رفح

اگرچه قاهره با خروج محدود اتباع دیگر کشورها از غزه و مجروحان موافقت کرد، اما ساعاتی قبل از بازگشایی مرز رفح  روزنامه تایمز رژیم صهیونیستی اعلام کرد که مصر پیش از ظهر دیروز چهارشنبه، ده‌ها تانک و خودروی زرهی را در نزدیکی گذرگاه مرزی رفح مستقر کرده است. استقرار تجهیزات سنگین در نزدیکی این گذرگاه به این دلیل است که مصر نگران ورود ده‌ها هزار آواره به خاطر جنگ غزه است.

این روزنامه نوشت، مصر براساس معاهده صلحی که در سال ۱۹۷۹ با رژیم صهیونیستی امضا کرده است تنها اجازه استقرار تعداد مشخصی از نیروهایش را در شبه جزیره سینا دارد هرچند که این رژیم قبلا با استقرار نیروهای بیشتری برای مبارزه با تروریسم در این منطقه موافقت کرد. پیشتر خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از دفتر نخست وزیر رژیم صهیونیستی اعلام کرد که مقامات این رژیم به وجود طرحی اطلاعاتی برای اسکان ۲.۳ میلیون تن از ساکنان غزه در شبه جزیره سینای مصر اذعان کرده‌اند.
 قبل تر نهاد ریاست جمهوری مصر در بیانیه‌ای که روز دوشنبه منتشر نمود، اعلام کرد که عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری این کشور (مصر) و جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا در گفت‌وگوی تلفنی بر اهمیت تشدید تلاش‌ها برای افزایش کمک‌ها به شکل موثر و پایدار و به اندازه‌ای که نیاز انسانی مردم غزه را رفع کند، تاکید کردند. السیسی ضمن اعلام مخالف مصر با سیاست‌های مجازات جمعی، تاکید کرد، قاهره اجازه کوچاندن فلسطینی‌ها از نوار غزه به مصر را نداده و نخواهد داد.

بایدن هم گفت، واشنگتن با اخراج فلسطینی‌ها به خارج از خاک خود مخالف است و از دولت مصر بابت تلاش‌ها برای تسهیل وصول کمک‌های انسانی به نوار غزه قدردانی کرد. دو طرف در این گفت‌وگوی تلفنی بر تعهد خود نسبت به تسریع و افزایش کمک‌ها به غزه تاکید کرده و اهمیت حفظ غیرنظامیان، احترام به قوانین بین‌المللی انسانی و تضمین عدم کوچاندن مردم غزه به مصر یا هر کشور دیگر را بررسی کردند. بایدن همتای مصری خود را در  جریان تلاش‌های آمریکا برای تضمین عدم اقدام طرف‌های موثر منطقه به گسترش دامنه جنگ غزه و نیز تلاش‌های مستمر برای آزادی اسیران قرار داد.

-    از تطمیع تا تهدید احتمالی قاهره

به نظر می رسد که اکنون رژیم صهیونیستی و آمریکایی‌ها به هر طریق ممکن سعی دارند حدود دو و نیم میلیون نفر از ساکنان غزه را در یک کوچ اجباری به صحرای سینای مصر بفرستند. به باور بسیاری از محافل تحلیلی و رسانه‌ای این اقدام، نه یک اقدام تاکتیکی و انسان دوستانه برای کاهش تلفات غیرنظامیان تجاوزات به باریکه غزه، بلکه اقدام راهبردی در جهت تغییر بافتار و ساختار جمعیتی غزه است. به همین دلیل بیشتر کشورهای عربی و اسلامی به خصوص مصری‌ها با بازگشایی گذرگاه رفح در جهت انتقال کل ساکنان غزه مخالف است. با این حال سایت «وای‌نت» روز سه‌شنبه گزارش داد، رژیم صهیونیستی به عبد الفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر پیشنهاد داد، در مقابل استقبال از پناهجویان از نوار غزه، بانک جهانی بدهی‌ مالی بزرگ مصر را خط بزند.

وای‌نت در ادامه اعلام کرد، رژیم صهیونیستی از سران جهان نیز خواست تلاش کنند السیسی را متقاعد کنند پناهجویان را در منطقه سیناء بپذیرد، اما السیسی این پیشنهاد را نپذیرفت و در سخنرانی به این رژیم پیشنهاد داد فلسطینی‌ها را به نقب منتقل کند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی در کنار طرح درخواست انتقال فلسطینی‌ها به منطقه سیناء از سران جهان، مدعی شد، «این بهترین راه‌حل است.» همچنین رژیم صهیونیستی انتقال فلسطینی‌های زخمی شده در جنگ با کشتی و برپایی بیمارستانی صحرایی در مصر را خواستار شد. اما رئیس جمهور مصر در تماس تلفنی که از سوی جو بایدن، همتای آمریکایی خود دریافت کرد، تاکید کرد، قاهره اجازه نمی‌دهد و نخواهد داد فلسطینی‌ها از سرزمین خود به خاک مصر کوچانده شوند.

پیش تر ارتش رژیم صهیونیستی صدها هزار فلسطینی را با هدف کوچاندنشان به منطقه سیناء از طریق گذرگاه رفح، از شمال نوار غزه به جنوب آن گسیل داد. رئیس جمهور مصر در این رابطه گفته بود، آنچه اکنون در غزه در حال وقوع است، تلاش برای تشویق شهروندان فلسطینی به یافتن یک پناهگاه و مهاجرت به مصر است و ما هرگز با این مساله موافقت نخواهیم کرد. السیسی در ادامه نیز تاکید کرد: مصر مخالف نابودی مساله فلسطین با سازوکارهای نظامی یا هرگونه تلاشی برای کوچاندن اجباری فلسطینی‌ها از سرزمین‌شان است.

از سوی دیگر طبق گفته منابع آگاه، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به دنبال متقاعد کردن رهبران اروپایی برای اعمال فشار بر مصر جهت پذیرش آوارگان از غزه در صحرای سینا است. این منابع آگاه به روزنامه فایننشال تایمز گفتند، این مسئله را که بنیامین نتانیاهو اخیرا با مقامات اروپایی مطرح کرد، توسط کشورهایی نظیر جمهوری‌چک و اترش در گفت‌وگوهای خصوصی به دنبال نشست سران اتحادیه اروپا عنوان شد. با این حال، کشورهای کلیدی اروپایی به ویژه فرانسه، آلمان و انگلیس علاوه بر رد این پیشنهاد، آن را «غیرواقعی» توصیف کردند و به مقاومت مقامات مصری در برابر پذیرش آوارگان غزه حتی به صورت موقت، اشاره کردند.

قاهره صراحتا نسبت به این موضوع ابراز نگرانی کرده که رژیم صهیونیستی به دنبال استفاده از این بحران برای تحمیل مشکلات خود به مصر است. یک دیپلمات غربی گفته که، نتانیاهو به شدت اصرار کرده که راه حل این است که مصری‌ها دست‌کم در طول این درگیری، پذیرای افراد آواره در غزه باشند. اما ما آن را خیلی جدی نگرفتیم زیرا موضع مصر همیشه روشن بوده و آن‌ها این کار را انجام نخواهند داد. یک دپیلمات غربی دیگر بیان کرد که  در حال حاضر فشار بر مصری‌ها برای توافق این مسئله در حال افزایش است. دو فرد آگاه دیگر گفتند، گفت‌وگوها درباره این بود که افراد مجروح از غزه به مصر بیایند، اما هیچ توافقی صورت نگرفته است.

به موازات آنکه مصری‌ها در مقابل تطمیع و همچنین تحرکات دیپلماتیک رژیم صهیونیستی و شخص نتانیاهو برای کوچاندن دو و نیم میلیون نفر از ساکنان غزه به صحرای سینا مخالفت صریح خود را اعلام کرده اند، از روز جمعه آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا مجدداً به خاورمیانه سفر خواهد کرد. در این بین می‌توان یکی از اهداف احتمالی این سفر را فشار واشنگتن به قاهره در جهت پذیرش ساکنان غزه در صحرای سینا دانست.

-    طرح های شوم صهیونیستی برای کوجانده مردح غزه به صحرای سینا

در حالی موضوع تطمیع و یا تهدید احتمالی مصری ها برای کوچاندن ساکان غزه به صحرای سینا مطرح می شود که منابع رسانه‌ای از محتوای سند مهم و محرمانه اطلاعات رژیم صهیونیستی برای مرحله پساجنگ در غزه پرده برداشته‌اند. سند تهیه شده توسط اطلاعات رژیم صهیونیستی حاوی پیشنهادی برای جابجایی ساکنان نوار غزه به سینای مصر در مرحله پساجنگ است.بر اساس این سند که توسط روزنامه عبری «هاآرتص» منتشر شده است، رژیم صهیونیستی برای تخلیه نوار غزه ابتدا به کمپ‌ها و سپس به مکان‌های دائمی که در سینای شمالی ایجاد خواهد شد، تلاش خواهد کرد. طبق این گزارش، این سند شامل دستورالعملی برای ایجاد یک «منطقه بسته» به مساحت چندین کیلومتر در داخل خاک مصر و عدم اجازه بازگشت به ساکنان آن به نزدیکی مرز فلسطین اشغالی است.وزارت اطلاعات رژیم صهیونیستی وجود این سند را تایید کرد، اما یکی از مقامات دخیل در طرح این ایده گفت: «انتظار نمی‌رود کابینه تصویب این پیشنهاد را بررسی کند.»

جالب اینجاست که چهارشنبه هفته گذشه نیز شبکه عبری «آی۲۴ نیوز» در گزارشی اعلام کرد که صحبت‌هایی درخصوص لزوم بازنگری در برخی از بندهای توافق کمپ دیوید و ایجاد نوار مرزی در طول باریکه غزه به عمق چهار إلی پنج کیلومتر در جریان است. این شبکه نوشت، این گام دارای بُعد دیپلماسی و سیاسی نیز است؛ چراکه صحبت‌هایی درخصوص لزوم بازنگری در برخی از بندهای توافق کمپ دیوید در جریان است؛ به گونه‌ای که از یک طرف مصر حق حاکمیت بر اراضی خود در سیناء را باز یابد و از سوی دیگر، نوار مرزی در طول باریکه غزه به عمق چهار إلی پنج کیلومتر ایجاد شود که بین شهرک‌های مرزی یهودی‌نشین رژیم صهیونیستی با حصار مرزی با نوار غزه فاصله بیاندازد و رژیم صهیونیستی و طرف‌های بین المللی حراست از آن را برعهده داشته باشند.

این شبکه عبری از منابعی که آنها را مطلع از تلاش‌های مصر برای جلوگیری از نابسامان شدن اوضاع در نوار غزه توصیف کرد، نقل نمود که مصر می‌خواهد نقش خود را گسترش دهد؛ نقشی که در حال حاضر محدود به کمک‌های انسانی برای ساکنان نوار غزه است. طبق گزارش این شبکه عبری، منابع عنوان کردند که مسئولان مصری پیشنهاد ایجاد اردوگاه‌هایی را در شهر رفح فلسطین در فاصله سه کیلومتری داخل خاک فلسطین دادند که مصر بر آن اردوگاه‌ها نظارت داشته باشد و ارائه خدمات امدادرسانی فوری به آوارگان از شمال غزه را برعهده بگیرد. 

مصر همچنین بررسی وضعیت افراد مجروح و بیماران مزمن را که به درمان فوری نیاز دارند، برعهده می‌گیرد و آنها را به بیمارستان‌های صحرایی که در طرف مصری ایجاد می‌شود، انتقال می‌دهد. در این گزارش آمده است که روند وارد کردن کمک‌ها به غزه مرتبط با روند مذاکراتی است که قطر ریاست آن را درخصوص آزادی اسیران غیرنظامی برعهده دارد. فشاری که آمریکا بر طرف اسرائیلی برای وارد کردن ۲۰ کامیون کمک‌های حاوی ملزومات پزشکی إعمال کرد، در راستای توافقی بود که بر اساس آن ۱۵ آمریکایی غیر نظامی از سوی حماس آزاد می‌شوند.