تکاپوهای السودانی در مصر

مهدی بازرگان، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: یک منبع عراقی که به همراه محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، به قاهره سفر کرده است، در گفت‌وگو با العربی الجدید تأکید کرد که دیروز (سه‌شنبه) السودانی و عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، در رایزنی‌‌های خود به مسائل سیاسی مشخصی از‌جمله وساطت بغداد میان تهران و قاهره و اهمیت تداوم آن پرداختند. این دیدار که با حضور فؤاد حسین و سامح شکری، وزرای خارجه دو کشور انجام شد، در راستای سفر نخست‌وزیر عراق به مصر بوده است. البته یک روز قبل‌تر (دوشنبه) نیز یک منبع دولتی عراقی در گفت‌وگو با العربی الجدید اعلام کرد که محمد شیاع السودانی در سفرش به مصر درخصوص وساطت بغداد میان تهران و قاهره رایزنی خواهد کرد.

اصغر مهتدی در گفت‌وگو با «شرق» تلاش‌های محمد شیاع السودانی در جریان سفرش به مصر برای ازسرگیری مناسبات تهران‌- قاهره را بخشی از مجموعه تلاش‌های منطقه‌ای از سفر هیثم بن‌طارق آل‌سعید، پادشاه عمان و همچنین تحرکات سیدعمار حکیم، رئیس جریان حکمت ملی عراق و مقامات عربستانی می‌داند.

از دید این تحلیلگر مسائل خاورمیانه، اکنون چالش‌ها، موانع و مشکلات اصلی بر سر احیای روابط ایران و مصر برداشته شده است و از دید او، موضوع مهم‌‌تر آن است که عزم سیاسی و دیپلماتیک جدی، هم از سوی تهران و هم از جانب قاهره برای ازسرگیری این روابط به‌خصوص بعد از امضای توافق سه‌جانبه پکن و احیای روابط ایران و عربستان به وجود آمده است. بنابراین مهتدی تأکید دارد که رایزنی بر سر برخی موضوعات جزئی و فنی در احیای رسمی روابط دو کشور ادامه دارد.

پیرو گفته‌های این کارشناس، اخیرا عبدالله بن‌ناصر الرحبی، سفیر عمان در مصر نیز در گفت‌وگو با اسپوتنیک اعلام کرد که بعد از میانجیگری‌های مسقط، ایران بار دیگر آمادگی‌اش برای از‌سرگیری روابط با مصر را اعلام کرد. الرحبی این را هم یادآور شد که «در سفر سلطان هیثم بن‌طارق، پادشاه عمان، به تهران، بعد از سفری که به قاهره انجام داده بود، ایران بار دیگر اعلام کرد که قصد دارد اختلاف‌ها را کنار بگذارد و روابطش با مصر را از سر بگیرد و این امر در راستای منافع تمام منطقه خواهد بود». سفیر عمان در قاهره با اشاره به اشتراکات سیاسی کشورش با مصر خاطرنشان کرد: «در سفر سلطان هیثم بن‌طارق به مصر به موضوع از‌سرگیری روابط تهران و قاهره پرداخته شد».

برخی منابع مصری نیز اخیرا در گفت‌وگو با الشرق الاوسط با اشاره به رغبت و تمایل ایران برای از‌سرگیری روابط با قاهره تأکید کردند که مصر از این مسئله استقبال می‌کند. این منابع آگاه اعلام کردند قاهره امیدوار است روابط دوجانبه‌اش با تهران تقویت شود؛ به‌گونه‌ای که این روابط هماهنگ با سیاست منطقه‌ای مصر باشد. این منابع با اشاره به مواضع مسئولان و مقامات ایرانی و در رأس آنها حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران، تأکید کردند که سیگنال‌های مثبت و مکرر ایران برای از‌سرگیری روابط با قاهره، در سطح جهان خبرساز شده است. همچنین نبیل فهمی، وزیر خارجه پیشین مصر، در گفت‌وگو با الشرق الاوسط گفت که گزارش‌های منتشر‌‌شده درباره تمایل مصر برای برقرای روابط با ایران، یک موضع ابتدایی است؛ به نظر می‌رسد دو طرف ایرانی و مصری تمایل دارند روابط‌ خود را گسترش دهند و ایران اخیرا مواضع زیادی در این زمینه داشته است.

منابع سیاسی عراقی نیز اخیرا در گفت‌وگو با روسیا الیوم به جزئیات سفر عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق به قاهره و دیدار با مقامات ارشد مصر پرداختند. منابع مذکور با اشاره به چند نشست امنیتی میان مسئولان ایرانی و مصری در بغداد اعلام کردند عمار حکیم پیام ایران برای از‌سرگیری روابط با مصر را به عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری این کشور، منتقل کرده است. منابع عراقی افزودند که پیام ایران مثبت بوده و پاسخ عبدالفتاح السیسی در این زمینه نیز مثبت بوده است.

بر این اساس، هم‌زمان با سفر هیثم بن‌طارق، پادشاه عمان، به تهران و دیدار با مقامات ارشد کشورمان، سید‌عمار حکیم به قاهره سفر کرد و با مقامات این کشور دیدار و گفت‌وگو داشت. رهبری هم در دیدار با سلطان عمان و هیئت همراه، با اشاره به مذاکرات طرف‌های ایرانی و عمانی، خاطر‌نشان کردند که «نکته مهم آن است این مذاکرات تا رسیدن به نتایج محسوس، به صورت جدی پیگیری شود و در نهایت ارتباطات گسترش یابد». رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به اظهارات سلطان عمان مبنی بر تمایل مصر برای از‌‌سرگیری روابط با جمهوری اسلامی ایران، تأکید داشتند: «ما از این موضع استقبال می‌کنیم و مشکلی در این زمینه نداریم».

البته اصغر مهتدی در بخش پایانی ارزیابی خود به «شرق»، این نکته را هم یادآور می‌شود که روشن‌شدن موضوعاتی درباره نحوه حضور منطقه‌ای ایران در خاورمیانه یکی از مباحث طرف مصری است که نگاهی مشابه با اردنی‌ها دارند.