دغدغه هایی که اردوغان دارد

مشکلات مشترک؛ کلید بهبود و افزایش مناسبات ایران و ترکیه

۲۰ خرداد ۱۴۰۲ | ۱۲:۰۰ کد : ۲۰۱۹۹۳۶ نگاه ایرانی خاورمیانه
نویسنده خبر: محمد مهدی مظاهری
محمد مهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: به طور کلی می توان گفت انتظار می رود اردوغان در ۵ سال آینده به سیاست‌های پیشین خود در منطقه غرب آسیا ادامه دهد و از این رو جمهوری اسلامی ایران نیز باید کماکان با همان سیاستها و رویکردهای پیشین ترکیه دست و پنجه نرم کند.
مشکلات مشترک؛ کلید بهبود و افزایش مناسبات ایران و ترکیه

دیپلماسی ایرانی: در منطقه غرب آسیا تعداد کشورهایی که از نظام های مردمسالارانه و انتخابات واقعی و آزاد برخوردارند، شاید به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد و زمانی که این انتخابات مربوط به کشوری فعال و کنشمند در عرصه منطقه ای همچون ترکیه باشد، اهمیت و ارزش تحلیلی آن چند برابر می شود. 

در 7 خرداد 1402 (28 مه 2023)، رجب طیب اردوغان، رهبر ترکیه در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در برابر رقیب خود، کمال قیلیچداراوغلو، پیروز شد. اردوغان از سال 2003 ابتدا به عنوان نخست وزیر و سپس از سال 2014 به عنوان رئیس جمهور مسند قدرت در ترکیه را در دست داشته است. حال آخرین پیروزی او در انتخابات اخیر، امکان یک دوره پنج ساله دیگر برای حضور در پست ریاست جمهوری را به وی می دهد. این پیروزی در کنار نتایج انتخابات پارلمانی در 14 مه که باعث شد احزاب طرفدار اردوغان اکثریت قابل قبولی در مجلس قانونگذاری این کشور کسب کنند، موقعیت ویژه ای به اردوغان بخشیده و پیامدهای این موقعیت اثرگذار تنها محدود به درون مرزهای ترکیه نخواهد بود.

از آنجا که انتخابات ریاست جمهوری ترکیه باعث جابه جایی مسند قدرت بین نخبگان سیاسی این کشور نشد و پیروزی مجدد اردوغان را به دنبال داشت، می توان گفت در 5 سال آینده نیز به نوعی شاهد تدوام سیاست خارجی ترکیه در منطقه غرب آسیا خواهیم بود. البته این ادعا یک اما و اگر جدی هم دارد که متأثر از «شخصیت سیاسی عملگرا و منعطف اردوغان» است که سبب تحولات کلیدی و جدی در سیاست خارجی ترکیه تحت رهبری وی در مواقع خاص می شود. در واقع اردوغان هر زمان که به اشتباه، هزینه ساز بودن و یا تأثیرگذاری اندک سیاستهایش بر منافع ملی ترکیه پی می برد، بدون محذوریتها و لجاجت‌هایی که بسیاری از سیاستمداران منطقه دارند، از تغییرات 180 درجه ای در سیاست خارجی دولتش ابایی ندارد و با یک چرخش ناگهانی مسیر حرکت کشورش به سمت اهداف مد نظر را تغییر می‌دهد و تصحیح می‌کند؛ هر چند وی نیز همچون بسیاری از سیاستمداران غرب آسیا، اعتقاد چندانی به توضیح این چرخشها و یا عذر خواهی بابت اشتباهات گذشته ندارد. 

اما به طور کلی می توان گفت انتظار می رود اردوغان در 5 سال آینده به سیاست‌های پیشین خود در منطقه غرب آسیا ادامه دهد و از این رو جمهوری اسلامی ایران نیز باید کماکان با همان سیاستها و رویکردهای پیشین ترکیه دست و پنجه نرم کند. این سیاست‌ها، شامل تلاش برای تقویت نفوذ ترکیه در منطقه، حمایت از گروه‌های مرتبط با ترکیه در سوریه، لیبی و قفقاز، تداوم نقش آفرینی در بحران قره باغ و مناسبات آذربایجان و ارمنستان و همچنین تلاش برای بهبود روابط با رژیم اسرائیل است. هر چند در کنار همگی این سیاستهای تهدیدزا، حفظ روابط با ایران و روسیه نیز از اهمیت بسیاری برای دولت ترکیه برخوردار است و همین مسأله می تواند باب گشایش بسیاری از گره‌ها و مشکلات باشد. 
در عرصه مناسبات بین المللی و منطقه ای، هر چند رایزنی و گفتگو راه حل بسیاری از رقابتها، منازعات و بحرانهاست، اما تا زمانی که این گفتگوها، منافع و مزایای ملموس برای طرفین به دنبال نداشته باشند، معمولا به نتایج چشمگیر و مؤثری ختم نمی شوند. بنابراین به نظر می رسد راه تعامل موفق ایران با ترکیه تحت رهبری اردوغان در دوره جدید، ایجاد مزیتها و منافع غیر قابل چشم پوشی در مناسبات دوجانبه و نمایش توان ایران برای پوشش نقاط ضعف و مشکلات این کشور در عرصه منطقه ای و بین المللی است. 

ترکیه در مقطع کنونی با چالش‌های بسیاری در حوزه سیاست خارجی خود مواجه است که موارد زیر برخی از آنها هستند:

1. روابط با غرب: ترکیه با اینکه عضو حلقه‌ ناتو است، اما روابطش با غرب به دلیل مسائلی همچون حقوق بشر و دموکراسی و نیز رویکردش نسبت به یونان و قبرس تنش‌هایی داشته و این مسئله ممکن است در آینده نیز ادامه داشته باشد. 

2. ترکیه نگران جایگاه و موقعیتش در سوریه است؛ از آنجا که روسیه به علت جنگ اوکراین تعداد زیادی از نیروهایش را از سوریه خارج کرده، ترکیه این مسأله را به عنوان افزایش نفوذ و حضور ایران در سوریه تفسیر می کند و به منظور حفظ موقعیت خود در این کشور و به زعم خود، جلوگیری از گسترش هر چه بیشتر نفوذ ایران در این کشور کوشیده است به اسرائیل نزدیک شود. 

3.  مسئله‌ کردستان: ترکیه با جنبش کردستان مخالف است و در سال‌های اخیر با حملات نظامی به مناطق کردنشین در سوریه و عراق، این جنبش را مورد هدف قرار داده است. 

4. مشکلات اقتصادی: ترکیه در سالهای اخیر با چالش‌های اقتصادی متعدد از جمله تورم شدید و کاهش ارزش پول ملی خود مواجه بوده و برای رفع این چالش‌ها نیاز به همکاری با کشورهای دیگر دارد.

5.  روابط ترکیه با کشورهای اثرگذار جهان عرب همچون عربستان و مصر به دلیل سیاستهای منطقه ای این کشور و حمایت از اخوان المسلمین دچار سردی و تنش گردیده و اردوغان در تداوم سیاستهای اخیر خود به دنبال بازسازی و ترمیم این روابط است.

6. مسئله‌ مهاجرت: ترکیه به واسطه بحرانهایی که در کشورهای منطقه از جمله سوریه و افغانستان رخ داده، با ورود مهاجران غیرقانونی به کشور خود مواجه است و برای مدیریت این مسئله نیاز به همکاری با کشورهای دیگر دارد.

اینها بخشی از مشکلات و دغدغه های سیاست خارجی ترکیه در مقطع کنونی و سالهای پیش رو است و جمهوری اسلامی ایران می تواند با برنامه ریزی و سیاستگذاری فعال و مبتکرانه، نگرانی های ترکیه را در بسیاری از زمینه ها برطرف نموده و این کشور مهم و اثرگذار منطقه را  به جای سیاستهای ایذایی و کنترلی، به سمت همکاری و منافع مشترک سوق دهد. همکاری و هم افزایی در سوریه، مشارکت متقابل برای دور زدن و بی اثر کردن تحریمهای غرب علیه دو کشور، همکاری در زمینه مواجهه منطقی و مؤثر با مسأله کردهای منطقه و برنامه ریزی مشترک به منظور مقابله با بحران مهاجران غیرقانونی، برخی از زمینه هایی هستند که ایران و ترکیه در آنها منافع مشترک دارند و کار روی آنها می تواند رویکرد دو کشور را به یکدیگر نزدیک نموده و سطح تهدیدات و فشارهای متقابل دو طرف علیه یکدیگر را کاهش دهد.

محمد مهدی مظاهری

نویسنده خبر

کلید واژه ها: ترکیه رجب طیب اردوغان سیاست خارجی ترکیه دیپلماسی ترکیه ایران و ترکیه محمد مهدی مظاهری دولت ترکیه روابط ایران و ترکیه ترکیه و سوریه پ.ک.ک


( ۹ )

نظر شما :

فرهاد ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ | ۱۳:۵۷
تروریسم دولتی ترکیه محکوم به فروپاشی است‌. کشوری که سیاست‌هایش را بر اساس افکار فاشیستی پانترکی تنظیم میکند، آرامش نخواهد داشت.
خداپرست ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ | ۱۴:۰۳
نزدیکی اخیر ترکیه به اسرائیل فقط به خاطر ترس از نفوذ بیشتر ایران در سوریه نیست، بلکه ترکیه در خصوص اسرائیل دغدغه بزرگتری به نام طرح انتقال انرژی مد ایست یا مدیترانه شرقی دارد که یونان، اسرائیل و مصر بانیان این طرح هستند و ترکیه در صدد است یا این طرح را با ارائه طرح های جایگزین با شکست مواجه سازد یا با طرح مشترک با لیبی این طرح را کنترل و بر آن اعمال نظر کند.
ناشناس ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ | ۱۴:۱۵
کاش ایران هم می توانست مانند ترکیه با تصحیح سیاستهایش منافع ملی را بیش از پیش در نظر می گرفت. تغییر تاکتیک و حتی تغییر استراتژی امروز یکی از ابزارهای مهم سیاستمداران است زیرا ترتیبات منطقه ای و بین المللی دائم در حال تغییر است.متاسفانه ما از آن خیلی بهره نمی بریم
حبیبی ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ | ۲۱:۲۰
بعضی از مواردی که نویسنده محترم تهدید از سوی ترکیه برای ایران دانسته در واقع جزو ملزومات رقابت در عرصه بین المللی است. همه چیز را تهدید نبینیم بلکه برخی امور را باید مثل مسابقه در نظر گرفت که باید تلاش کنیم از رقبا جلو بزنیم نه اینکه فقط مانع حرکت آنها شویم......
ناشناس ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ | ۲۱:۲۹
فقط به مشکلات مشترک نگاه نکنیم بلکه فرصتهای مشترک را هم در نظر بگیریم. وقتی یک سال پیش اردوغان که موقعیت تثبیت شده ای نداشت پیشنهاد فرمت 3+3 را برای همکاری در قفقاز جنوبی مطرح کرد ما به جای استفبال از این طرح که قبلا" مدنظر ایران بوده فقط به تهدید لفظی و برگزاری مانور نظامی دست زدیم . مطمئنا" الان نه اردوغان که قدرتش را تثبیت کرده و نه علی اف که در حال رسیدن به توافق با ارمنستان است دیگر اشتیاق زیادی به همکاری با ایران ندارند و تا حد امکان سعی خواهند کرد ایران را کنار بگذارند مگر اینکه ما پیشنهادهای جذاب برد- برد نه برد- باخت داشته باشیم.
کوروش داریوش راده ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ | ۲۳:۴۶
به فرهاد. برادر من تورک ها حاکمان بلامنازع خاورمیانه در هزار سال گذشته بودند سلاجقه عثمانی صفویه قاجار و تیموریان و خیلی موارد دیگر. نشانه و صحت این ادعا ساکن بودن تورک‌ها در اناتولی قفقاز آذربایجان و جنوب شرق اروپاست که بهترین مناطق آب و هوایی و ژئوپلیتیکی هستند. آرزوی پیغمبر اسلام فتح قسطنطنیه بود که نه عرب ها نه فارس ها نه لرها نه کردها و هیج کس دیگری نتونست این آرزوی پیغمبر را برآورده کند. ولی این‌تورکان غیور بودند که دروازه های اناتولی را به روی تورکان گشودند. یاشاسین تورک‌میللتی
قویطاس ۲۱ خرداد ۱۴۰۲ | ۱۵:۳۱
قسطنطنیه توسط مغولها تازه مسلمان شده فتح شد
خسرو ۲۴ خرداد ۱۴۰۲ | ۱۳:۱۹
چالش هایی که برای سیاست خارجی ترکیه شمرده شد در واقع برای ایران نیز صدق می‌کند لااقل به اندازه ترکیه ، در واقع هم دردیم --- تبلیغات حاکم بر مطبوعات و فضای مجازی ایران که خود ناشی از خودبرتربینی اشتباه مانده از دوران دیکتاتوری نژادی رضاخان و محمدرضا میرپنج بوده ، موجب پیش داوری در مناسبات با کشورهای همسایه هست توجه کنید در کامنتها و بعضا نوشته ها به عربها و ترکها و افغانها و پاکستانی ها به دیده تحقیر و دشمنی نگریسته می‌شود در حالی که گروه بزرگی از مردم داخل ایران ، عرب و ترک و ... هستند باید یک تحول فرهنگی صورت پذیرد تا منجر به دوستی و محبت و روابط اقتصادی و فرهنگی با همسایه ها شود قشربندی های متعفن نژادی یا مذهبی بلای جان ایران و ایرانی شده است
ایرانی ۲۴ خرداد ۱۴۰۲ | ۱۸:۲۴
نکشی ما را چنگیزخان! بهترین مناطق آب و هوایی!؟ یادتان رفته میخواستید اطراف دریاچه ارومیه باغات را افزایش دهید و چغندر و ذرت بکارید و پل احداث کنید، بعضی کارشناس ها اعتراض کردند گفتید اینها میخواهد جلوی پیشرفت منطقه ما را بگیرند!؟ حالا که کار بالا گرفته باید از مناطق کردنشین برای شما خط لوله انتقال آب بکشند که منطقه تان به شوره زار تبدیل نشود. فکر نکنید بی سر و صدا کار میکنید ما خبر نداریم. شما در بهترین مناطق هستید بعد آب را بقیه باید برایتان تامین کنند!