وضعیت سخت اسلام‌گرایان خاورمیانه

نویسنده: یاسمین ابراهیم

دیپلماسی ایرانی: در برابر ظهور بنیادگرایی یهودی در اسرائیل، حماس و جهاد اسلامی می توانند در فلسطین پیروز شوند. اما بین تمایل به نوسازی در عربستان سعودی و افول احتمالی حزب عدالت و توسعه در ترکیه، سنی گرایی دو حامی بزرگ خود را در خاورمیانه از دست می دهد، در حالی که اخوان المسلمین در جنگ قدرت غرق شده است. 

سکولاریسم، دادگاه عالی، آموزش عمومی، حقوق فلسطینی ها، برابری جنسیتی، پذیرش همجنس گرایی... بسیاری از دستاوردها با مشارکت احزاب رادیکال یهودی در دولت ائتلافی جدید بنیامین نتانیاهو تهدید می شوند.

همه چیز حاکی از آن است که حماس و جهاد اسلامی در برابر ظهور بنیادگرایی در اسرائیل واکنش نشان خواهند داد و حتی برای مقابله با یهودیت بیشتر از اسلام حمایت خواهند کرد. از سوی دیگر، هیچ کدام نمی توانند بر جنبش اسلام گرا تکیه کنند. زیرا در سراسر منطقه، اسلام سیاسی در بهترین حالت خود نیست.

در ترکیه، انتخابات چهاردهم مه برای رجب طیب اردوغان و حزب اسلامی – محافظه کار او  دشوار به نظر می رسد. قابل توجه است که موضوع اصلی مبارزات انتخاباتی بحران شدید اقتصادی نیست، بلکه طرد نژادپرستانه پناهندگان سوری است. اردوغان در گذشته آغوش خود را به روی آنها باز کرده بود تا به آنها اجازه دهد از جهنم سوریه فرار کنند. اکنون به نظر می رسد که او آماده است تا با بشار اسد آشتی کند تا با آن در مورد بازگشت همین پناهجویان به سوریه مذاکره کند. این باعث شده است که اردوغان درخشش خود را به عنوان محافظ مسلمانان سنی و به عنوان چهره حامی برای احزاب سیاسی اسلام گرا و حتی گروه های مسلح از دست بدهد.

عربستان سعودی که زمانی حامی اصلی اسلام گرایی سنی بود، دیگر در طرح سیاسی خود فضای زیادی به اسلام نمی دهد. محمد بن سلمان بیشتر روی باز بودن کشور و همچنین روی فرهنگ سرگرمی شرط بندی می کند.

اکنون اخوان المسلمین تضعیف شده و از دو ضربه متوالی در مصر و سپس در تونس بهبود نیافته است. اخوان المسلمین با مبارزه داخلی برای رهبر جدید، بین «اردوگاه مصر» و «اردوگاه لندنی» تحت حمایت «اردوگاه استانبول» از زمان مرگ ابراهیم منیر در نوامبر گذشته متزلزل شده است. غیرممکن نیست که این امر به فروپاشی این سازمان بسیار قدیمی منجر شود. 

به هر حال، چشم‌انداز منطقه‌ای نشان می‌دهد که دیگر زمینه‌ای مانند گذشته مساعد نیست که به اسلام‌گرایان  اجازه پیشرفت و پیشبرد برنامه‌های خود را بدهد.

در شرایطی که رجب طیب اردوغان دیگر به عنوان محافظ اهل سنت ظاهر نمی شود، ایران نیز به علت مشکلات داخلی، بحران اقتصادی و اعتراضات با مشکلات بسیاری رو به روست. این مساله قبل از همه در عراق قابل مشاهده است. محمد شیاع السودانی که توسط نیروهای عراقی متحد با تهران به قدرت رسید، اکنون به سرعت نشانه هایی از استقلال و تمایل به نزدیک شدن به امریکایی ها از خود نشان می دهد. او احتمالاً می داند که این تنها راه برای جبران وخامت اوضاع اقتصادی است.

منبع: کوریه اینترنسیونال / تحریریه دیپلماسی ایرانی