سفر السودانی به تهران برای رفع دغدغه های ایران

دیپلماسی ایرانی: اهمیتی که ایران به سفر محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق داد، نشان می دهد که وی و دولتش از چه جایگاه و اهمیتی برای ایران برخوردار است. البته که در دوره بعد از سقوط صدام حسین، روابط ایران و عراق همیشه در سطح دو متحد بوده است، و حتی در زمانی که مصطفی الکاظمی، نخست وزیر شد و بسیاری در ایران او را فرد مورد اعتماد نمی دانستند و دوست نزدیک جمهوری اسلامی نمی پنداشتند، باز هم روابط ایران و عراق در عالی ترین سطح ممکن بود. اما روی کار آمدن شیاع السودانی به مثابه به قدرت رسیدن دوست دیرینه ایران به قدرت در بغداد است، به ویژه که نوری المالکی، نخست وزیر اسبق عراق، که ایران او را نزدیکترین فرد در میان رهبران سیاسی عراقی به خود می داند، بر کلیت دولت سودانی سیطره ویژه دارد و سایه اش بر دولت سنگینی می کند. در حالی که خود السودانی نیز از جمع حزبی آمده که روابطش با ایران ریشه ای است و به دوران قبل از سقوط صدام حسین باز می گردد. استقبال گرم سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران و مقام معظم رهبری از السودانی نشان می دهد که او از چه جایگاه بالایی نزد تهران برخوردار است.

جدای از مناسبات دوجانبه و لزوم تقویت روابط دو کشور، سفر السودانی یک محور برجسته داشت و آن هم موضوع امنیت مرزهای غربی ایران در اقلیم کردستان است. تهران بر این باور است که گروه های تروریستی جدایی طلب کرد در مناطق غربی کشور فعالیت های ایذایی مسلحانه دارند و تهدید امنیتی علیه ایران محسوب می شوند. در دوره الکاظمی که این موضوع علنی شد و ایران به پایگاه هایی در اقلیم کردستان حمله کرد، دولت الکاظمی از اینکه ایران بدون هماهنگی با بغداد اقدامات تقابلی خود را انجام می دهد، ناراحت بود، برای همین اصرار داشت که تهران با بغداد هماهنگ باشد تا خود علیه آنها وارد عمل شود. از سوی دیگر، چون درگیر تثبیت خود برای دور دوم نخست وزیری اش بود، کاری از پیش نمی برد و تلاش می کرد بیش از اینکه به فشارهای ایران توجه کند، رضایت اقلیم کردستان را جلب کند. طرف های ایرانی بارها می گفتند که سند حضور نیروهای تروریستی کرد را در اختیار طرف های عراقی گذاشته اند و آنها عملا کاری از پیش نبرده اند. حالا به نظر می رسد که السودانی به این اسناد توجه ویژه ای نشان می دهد و می خواهد دغدغه ایران را رفع کند. به ویژه که ایران اصرار دارد در صورتی که اقلیم کردستان و بغداد نخواهند عملا کاری از پیش ببرند، مجبور است خودش برای دفاع از امنیت خود وارد عمل شود. حالا به نظر می رسد که بغداد با اربیل به توافقی جدی رسیده است تا دغدغه ایران را عملا رفع کند. برای همین از استقرار نیروهای نظامی عراقی در طول نوار مرزی 200 کیلومتری ایران و عراق در محدوده اقلیم کردستان صحبت شده است. یعنی آن چیزی که تهران از ابتدا به دنبال آن بود. ایران می گوید مقامات اقلیم کردستان و نیروهای نظامی آنها با جدایی طلبان تروریست کرد، رابطه عاطفی دارند برای همین کاری از پیش نمی برند، برای همین همیشه اصرار داشته که باید نیروهای عراقی امنیت مرزها را برعهده بگیرند، به ویژه که اقلیم کردستان در حقیقت بخشی از عراق است و این وظیفه نیروهای عراقی است که امنیت مرزها را تامین کنند. ظاهرا السودانی در تهران بود تا به مقامات ایرانی بگوید که این هدف به زودی تحقق می یابد.

اما در کنار موضوع امنیتی موضوع صادرات انرژی ایران به عراق نیز مطرح است. ایران به موجب قراردادی دوجانبه باید به طور مرتب به عراق گاز صادر کند. گاز صادراتی از ایران به مصرف نیروگاه های برق عراق می رسند. برای همین عراق برای تامین برق مورد نیاز خود به نوعی به واردات گاز از ایران وابسته است. در طول سال های اخیر هر وقت مصرف داخلی گاز ایران افزایش می یافت، از میزان صادرات گاز ایران به عراق کاسته می شد، اتفاقی که برخلاف تعهدات ایران در قرارداد گازی اش با عراق است. در این میان موضوع انتقال پول گاز وارداتی از عراق به ایران نیز مطرح است که به دلیل تحریم های امریکا به کندی و به سختی انجام می شود. عراق اصرار دارد که حتما برای این موضوع چاره ای اندیشیده شود و ایران در تامین گاز عراق کوتاهی نکند. در سفر السودانی توافق شد تا یک سازوکار ثابت برای تسویه حساب های ایران و عراق تعریف شود و همچنین وزارت نفت ایران در بغداد به منظور ارتقای سطح همکاری ها دفتر نمایندگی تاسیس کند. به این ترتیب دو طرف امیدوارند که در حال این مشکل چند ساله اقتصادی بتوانند به یک راه حل دائمی برسند.

السودانی ایران را برای نخستین سفر غیرعربی خود برگزید تا جایگاه ایران را در عرصه سیاست خارجی عراق نشان دهد. اگرچه در طول مدت کوتاه آغاز دوران نخست وزیری اش او بیشترین دیدار با یک سفیر خارجی را با سفیر ایالات متحده داشته و 7 بار با او جلسه نشست و برخاست داشته است اما سفر او به تهران این پیام را به امریکایی ها نیز می دهد که از ایران و دغدغه های آن نمی توانیم بگذریم؛ همان طور که فواد حسین قبل از سفر نخست وزیر به ایران گفت، نمی توانیم اجازه دهیم که عراق به جایی علیه همسایگانش تبدیل شود./اعتماد