کار نه‌چندان آسان روسیه برای خرید پهپادهای ایرانی

دیپلماسی ایرانی: سرویس اطلاعاتی امریکا در 11 ژوئیه هشدار داد که تهران آماده ارسال صدها پهپاد به مسکو است. منابعی در واشنگتن گفتند که ایران، پیشنهاد فروش پهپادهای شاهد 191 و شاهد 129 را به هیئت روس که اخیرا به ایران سفر کرده بود، داده است. گفته شده که تصاویر ماهواره ای نیز تاکید می کند که یک هیئت روس دست کم دو بار در ماه ژوئن از پایگاه هوایی کاشان بازدید کرده است.

اگر قرارداد فروش پهپاد بین ایران و روسیه منعقد شود، این قرارداد به معنای یکپارچگی در انتقال تخصص پهپادها بین طرف های مخالف با غرب در سایه جنگ مستمر در اوکراین است.

در میان نابسامانی های گسترده در تجهیزات، قیمت تولید پهپاد روسیه افزایش یافته و هزینه های برخی اجزای آن از 30 به 200 درصد افزایش یافته، این مساله واردات پهپاد را جایگزین ارزان تری کرده است.

تحلیلگران روس، معتقدند که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه به راه حل های فوری و موثر با قیمت های معقولی برای ادامه جنگ در اوکراین نیاز دارد.

جنگ اوکراین بیش از 60 پهپاد از نوع اورلان 10 برای روسیه هزینه داشته، و برخلاف آنچه تبلیغات نظامی روسیه می گوید، عملکرد پهپادهای روسیه علیه سیستم های دفاعی غرب، به ویژه سامانه های پدافند هوایی همواره بسیار ضعیف بوده است.

با وجود اینکه حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در گفت وگوی تلفنی با همتای اوکراینی خود اطمینان داده و گفته است که ایران به هیچ وجه به روسیه سلاح از جمله پهپاد نداده تا از آن در جنگ اوکراین استفاده کند، اما روسیه آنچه را به آن نیاز دارد نزد ایران می بیند.

قابلیت‌های کمک رسانی ایران

در واقع، پهپادهای ایرانی می تواند حمله مستمر روسیه را به چند طریق تقویت کند و کارکرد آن از اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی، به رزمی تبدیل شود، امری که پهپادهای ایرانی را برای حملات دقیق به اهداف با ارزش اوکراین، ایده آل می کند.

پهپادهای شاهد 191 و شاهد 129 می تواند موشک های هدایت شونده دقیقی را حمل کند، امری که ذخایر مهمات را حفظ می کند و از آن در عملیات خودسرانه استفاده نمی کند.

از نظر هزینه و سود نیز، این دو پهپاد امکانات بسیاری را با هزینه پایین در اختیار روسیه می گذارد و این در حالیست که اکثر پدافند هوایی اوکراین طبق طراحی های شوروی است. آنطور که جان قصاب اوغلو، کارشناس مسائل منطقه ای و نظامی گفته، این سامانه های پدافندی ثابت کرده است که در رهگیری پهپادهای با سرعت آرام ناکارآمد بوده، دو پهپاد ایرانی نیز در این دسته قرار دارد.

در واقع پهپادهای ایرانی نمی تواند راه حلی سحرانگیز به پوتین برای پیچیدگی های جنگ اوکراین ارائه دهد، این پهپادها همچنین نمی تواند جای پهپادهای روسیه که هزینه تولید آن زیاد شده است را بگیرد.

تفاوت آشکاری بین مفهوم عملیات پهپادهای ایرانی و روسی وجود دارد. از سوی دیگر، تهران از پهپادها برای پیچیدگی حملات ویژه و تقویت توانایی شبه نظامیان استفاده می کند، اما در رابطه با روسیه، پهپادها بخش جدایی ناپذیر شبکه جنگ سایبری از جمله آتش توپخانه و آتش ضد باتری محسوب می شود و ماموریت هایی از جمله جنگ سایبری، شناسایی، اطلاعات و انجام حملات بسیار پیچیده انجام می دهد.

با وجود اینکه پهپادهای ایران، راه حلی ارزان و مناسب برای رفع کمبود پیوسته مهمات هدایت شونده دقیق در روسیه به شمار می رود، اما نمی تواند به صورت کامل، جای ماموریت های تعیین کننده روسیه را بگیرد و نمی توان پهپادهای ایران را به طور موثر در شبکه ها و پیوندهای داده ای روسیه بدون هماهنگ سازی پایگاه های داده ادغام کند. به عنوان مثال پهپادهای ایرانی نمی توانند به عنوان ایستگاه های متحرک درون سیستم های جنگ سایبری روسیه عمل کنند.

وضعیت متفاوت

در کنار عدم انسجام فنی، این قرارداد خطرات سیاسی بسیاری برای ایران خواهد داشت. با نگاه به عملیات گذشته، نظامیان ایرانی به حضور سربازان در منطقه جنگی از جمله اوکراین نیاز خواهند داشت و این امر ایران را یکی از طرف های مستقیم جنگ قرار می دهد.

ایران پیش از این پهپاد، آموزش و خدمات پس از فروشی به بسیاری از کشورها و گروه ها ارائه داده است، امری که اساس مهمی برای روابط نظامی ایران با نمایندگان و متحدان خود محسوب می شود. ارائه این خدمات از سوی طرف مسئول پهپادها در ایران که همان سپاه پاسداران ایران است، صورت می گیرد.

سپاه پاسداران ایران سال ها به حزب الله لبنان و گروه های شیعه در عراق آموزش داده اما در ارتباط با پهپادهای ایران و جنگ اوکراین، باید گفت که مساله متفاوت است چرا که ایران آشکارا گفته است که آماده جانبداری از هیچ طرفی در این جنگ نیست.

شفافیت در میدان های جنگ و فناوری های اطلاعاتی پیشرفته، مانع از آن می شود که تهران چنین تحولی را که قواعد بازی را تغییر می کند، مخفی نگه دارد. به عبارت دیگر، قراردادی این چنینی با مسکو، پیامدهای ژئوپلتیکی خواهد داشت که از بسیاری از قراردادهای دفاعی عادی فراتر می رود.

به طور خلاصه باید گفت که پهپادهای ایران راه حل های ارزان قیمتی برای روسیه است که می تواند قابلیت های حملات روسیه را تکمیل کند و پهپادهای انتحاری ایران به صورت ویژه ای می تواند برای روسیه به ویژه برای هدف قراردادن اهداف با ارزش بسیار با دقتی فزاینده مفید باشد.

با این وجود، موانع بسیاری همانند سختی ادغام سیستم ها بدون حضور نیروهای ایرانی و پیامدهای سیاسی احتمالی که خواهد داشت، وجود دارد که ممکن است ایران را از این ایده منصرف کند.

منبع: الخلیج الجدید / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11