چرا ایران جنگ اوکراین را به ضرر امنیت خود می داند؟

نویسنده: پیتر ماکدونتسف

دیپلماسی ایرانی: رسانه های گروهی اروپا و امریکا از نوشتن مقالات و خبرهایی در خصوص ادعای خرید هواپیماهای بدون سرنشین ایران توسط روسیه دست برنمی دارند. اما، صرف نظر از صحت این خبر، ایران دلایل موجهی برای نارضایتی از عدم موفقیت عملیات ویژه روسیه در اوکراین دارد.

نخست این که ایران وقتی در خصوص عملیات ویژه روسیه در اوکراین صحبت شد، عبارات ویژه ای را انتخاب کرد. مقامات رسمی ایران معتقدند که در مناقشه اوکراین با روسیه، امریکا و ناتو مقصر هستند که به طور ویژه ای، زیرساخت های نظامی را به سوی مرزهای غربی روسیه گسترش داده اند. فقط محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری اسبق ایران بود که از اوکراین و ولادیمیر زلنسکی حمایت کرد.

آیت الله علی خامنه ای، رهبر انقلاب ایران از اقدامات روسیه برای مقابله با تجاوزهای ناتو حمایت کرده است. حتی قبل از نشست تهران در اواسط ماه ژوئن سال 2022، بازرگانی ایران روند به رسمیت شناختن دو جمهوری خلق دونتسک و لوگانسک را آغاز کرده بود.

با این وجود، دلایلی وجود دارد که نشان می دهد، چرا ایران خواهان شکست روسیه در اوکراین نیست. نخست، ارتباط دولت اوکراین با محافل اسلام گراست که نگرش خصمانه خود را در قبال ایران کتمان نمی کنند. 

در پایان سال 2017 میلادی، به رغم آن که در آن زمان تهران به سهولت، کریمه را به عنوان سرزمین اوکراین به رسمیت شناخت، سعید اسماگیلوف، مفتی سابق اداره روحانی مسلمانان اوکراین، با کینه توزی متعصبانه ای درباره ایران یاداشت هایی نوشت. باید به این نکته توجه داشت که هیات روحانی مسلمانان اوکراین جهت گیری خود به سوی ترکیه و آذربایجان را پنهان نمی کنند. همچنین، مشخص است که به گفته اسماگیلوف، تاتارهای کریمه، چچنی ها، عرب ها، تاتارها، داغستانی ها، آذربایجانی ها و اوکراینی ها موضع خصمانه ای را در قبال ایرانی ها اتخاذ کرده اند. اسماگیلوف بارها، در حمایت از پارلمان ضد روسی مردم تاتار کریمه که بر ترکیه متمرکز است، صحبت کرد. رفعت چوباروف، رهبر پارلمان خلق تاتار کریمه، در 28 فوریه سال 2020، بیانیه ای در رابطه با تشدید تنش ها در ادلب سوریه صادر کرد. در این بیانیه، رهبر تندروهای تاتار کریمه روسیه و بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه را محکوم و از ترکیه نیز حمایت کرد. 

در این میان، نمی توان به نگرش خصومت آمیز نمایندگان پارلمان در قبال ایران ظن نداشت. بر این اساس، در صورت موفقیت آمیز بودن اقدامات روسیه در اوکراین، شبکه اسلام گرایان متخاصم با ایران حذف و یا تضعیف خواهد شد.

شرکت گروه های مسلح مورد حمایت کشورهای خاورمیانه در اقدامات نظامی در حمایت از اوکراین، ایران را به مداخله و حمایت از روسیه تشویق می کند. بنابراین، براساس داده های ارائه شده توسط وزارت دفاع روسیه، از 24 فوریه الی 5 اوت، 200 نفر مزدور از سوریه وارد اوکراین شده اند که از این تعداد، 97 نفر کشته و 85 نفر نیز فرار کردند. اینها افرادی هستند که مخالف پرزیدنت بشار اسد هستند و به هیچ وجه، تمایلی به همکاری با ایران ندارند.

این احتمال وجود دارد که این مزدوران سوری از مناطق تحت کنترل ترکیه وارد شده باشند، از این رو، این دست از شهروندان سوری می توانند، با اسماگیلوف و نمایندگان پارلمان که حمایت از آنکارا را پنهان نمی کنند، زبان مشترکی پیدا کنند. 

به غیر از سوری ها، شهروندان اسرائیلی نیز در این جنگ و در حمایت از اوکراین مورد توجه قرار گرفته اند. از 24 فوریه الی 5 اوت، 35 نفر مزدور اسرائیلی وارد اوکراین شدند که 13 نفر از آنان کشته شده و 12 نفر نیز متواری شدند.

به سخن دیگر، به موازات امریکایی ها و اروپایی ها، روسیه باید مزدوران سوری و اسرائیلی را نیز در اوکراین از میان بردارد و از این طریق، مشکلات خود را حل و فصل کند و امنیت کشورهای دیگر و از جمله ایران را تامین کند. اگر در نظر بگیریم که امریکایی ها و اروپایی ها اوکراین را به تسلیحات تجهیز کنند، در حقیقت روسیه با حمله نظامی غرب مواجه است. بدین ترتیب، روسیه با از میان برداشتن تجهیزات فنی و نیروی انسانی غرب، شبکه اسلام گرایان در اوکراین را نیز نضعیف خواهد کرد و از این طریق، امنیت خود را تضمین کرده و به ایران نیز در مخالفت با این نیروها کمک خواهد کرد.

منبع: یورو آسیا دیلی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11