مذاکرات دوحه شکست نخورده است

نویسنده: هدی رئوف

دیپلماسی ایرانی: نگاهی به خط سیر توافق هسته ای بین ایران و غرب از زمان خروج ایالات متحده آمریکا از این توافق نشان می دهد اهداف ایران و طرف های غربی از این توافق به مرور زمان تغییر کرده است. در ابتدا ایران خواستار احیای برجام و بازگشت واشنگتن به آن بود تا تحریم های آمریکا لغو شود و ایران بتواند نفت صادر کند. هدف طرف های غربی هم توقف پیشرفت برنامه هسته ای ایران و جلوگیری از گسترش هسته ای بود. اما هدف کنونی ایران دریافت تضمین های اقتصادی و پیش از آن، تضمین های سیاسی است و احتمال دارد خواستار تضمین های حقوقی برای دستیابی به توافق هم بشود. 

تضمین های اقتصادی به این معناست که ایران می خواهد تضمین بگیرد که از مزایای اقتصادی توافق هسته ای بهره مند خواهد شد نه این که فقط تحریم ها لغو شوند. ایران این ضمانت ها را می خواهد تا کشورها و شرکت ها را متقاعد کند که سرمایه گذاری در ایران امن است به ویژه که شرکت هایی که بعد از توافق سال 2015 با ایران قرارداد بسته بودند بعد از خروج ترامپ از این توافق و بازگشت تحریم ها در سال 2018، از ایران خارج شدند. ایران نه تنها می خواهد خود را در برابر بازگشت مجدد تحریم ها بیمه کند بلکه می خواهد نگرانی شرکت ها را که مانع سرمایه گذاری آنها در ایران می شود، برطرف کند. 

دولت ابراهیم رئیسی همچنین مایل است این گونه تبلیغ کند که بازگشت ایران به توافق هسته ای پس از ایجاد اصلاحاتی در آن صورت گرفت که موجب شد بهتر از توافقی باشد که در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی امضا شد. 

به رغم ادامه یافتن کشمکش بین ایران و آمریکا و به بن بست رسیدن مذاکرات دوحه، نمی توان قاطعانه گفت بین دو طرف تنش وجود دارد یا بن بست در مذاکرات دوحه به معنای از سرگیری تنش بین ایران و آمریکاست. بلکه برعکس، نشست دوحه برگزاری دیدارهای دوجانبه را بین دو طرفی که سال ها حاضر به دیدار دوجانبه نبودند تسهیل کرد. همچنین با توجه به نیاز شدید بازار به نفت خام بیشتر به منظور کاهش قیمت ها، دو طرف تمایل به بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی دارند. 

سرسختی ایران در مذاکرات هسته ای و مطرح کردن خواسته های جدید در هر دور مذاکره، ریشه در وضع بازار جهانی نفت دارد که نیازمند تزریق نفت بیشتری از سوی ایران بعد از احیای توافق هسته ای است. با آغاز بحران اوکراین، قیمت نفت به رقم بی سابقه بشکه ای 115 دلار افزایش یافت در شرایطی که ایران حدود 100 میلیون بشکه نفت ذخیره شده دارد که نیاز به زمان برای استخراج آن نیست. نیاز آمریکا و طرف های بین المللی به کنترل بازار انرژی، ایران را به سرسختی نشان دادن به منظور گرفتن امتیاز سوق داده از این رو نمی توان قاطعانه گفت مذاکرات دوحه شکست خورده چرا که این مذاکرات قطعا به توافق هسته ای محدود نبوده بلکه در آن چگونگی ارسال نفت ایران به بازارها نیز بررسی شده است.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11