چرا خبری از این ادبیات در داخل نیست؟

دیپلماسی ایرانی: در حالی پنجاه و دومین نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس با جملاتی از امیر عبداللهیان پیرامون فشار مجلس یازدهم بر دولت رئیسی برای نپذیرفتن برجام و محکومیت جنگ اوکراین همراه بود که بی شک وزیر امور خارجه دولت سیزدهم جسارت بیان چنین عباراتی را در داخل کشور ندارد. 

علیرغم آنکه مواضع حسین امیرعبداللهیان در نشست داووس راجع به مسائل مختلف حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران موید سطحی از انعطاف کلامی و دقت در بیان گفته هایش بود، اما در عین حال جملاتی را هم مطرح کرد که مماس با خطوط قرمز تهران جلوه می کند.

چه فضای بین المللی اجلاسی چون داووس باعث مطرح شدن این جملات از زبان امیرعبداللهیان شده باشد یا تجربه 276 روزه اش بر کرسی وزارت امور خارجه و آشنایی با واقعیت های عرصه بین الملل، اما به هر حال گفته های او مبین نوعی نگاه دوگانه وزیر امور خارجه دولت رئیسی برای بیان مواضعش در خصوص یک مسئله واحد است. 

اگر به باور وزیر امور خارجه دولت سیزدهم، مجلس شورای اسلامی یا حداقل طیف تندروی مجلس یازدهم مخالف احیای برجام است و به طریق اولی همانند دولت روحانی از هر ابزاری برای عدم حصول توافق در وین، حتی با روی کار آمدن دولت متبوعشان (رئیسی) استفاده می کند چرا امیرعبداللهیان در داخل کشور توان بیان این فشارهای پشت پرده را برای تنویر هر چه بهتر و بیشتر افکار عمومی و فضای سیاسی – رسانه ای ندارد، اما در داووس جرات بیان این واقعیت را که تقریبا برای همه افکار عمومی در داخل روشن شده است، به خود می دهد؟ 

اگر هم وزیر امور خارجه به دنبال توجیه زدایی و به نوعی مشروعیت زدایی از دلایل ناتوانی دولت بایدن در پذیرفتن شروط ایران به واسطه فشار سنا بوده است که امیرعبداللهیان با این موضع گیری خود عملا طیف تندروی داخلی را قربانی کرده است؛ موضع گیری که به دنبالش احتمالا هجمه مجدد علیه وی کلید خواهد خورد، کما اینکه در خصوص سپاه شاهد پروژه تخریب امیرعبداللهیان بودیم. شدت این هجمه ها تا جایی پیش رفت که وزیر امور خارجه دولت رئیسی مجبور به عذرخواهی شد، ولی نکته اینجاست که امیرعبداللهیان شاید این بار حتی با پوزش هم قادر به مدیریت و کنترل تبعات منفی سخنانش در حاشیه اجلاس داووس نشود.

در کنار اینها اگر چه اجلاس داووس با بیان محکومیت جنگ اوکراین به صورت رسمی از زبان وزیر امور خارجه بدون اسم بردن از روسیه به عنوان طرف متجاوز و متخاصم توام شد، اما به هر حال طرح آن در پنل اختصاصی گفت وگو با فرید ذکریا به نحوی دربردارنده محکومیت اقدام پوتین در حمله به اوکراین است که حتی با نام بردن از افغانستان، عراق، یمن و فلسطین هم کم رنگ نمی شود. خصوصا آنکه امیر عبداللهیان از لفظ «قویا» محکوم می کنیم در مواضع خود استفاده کرد، این در حالی است که تا پیش از این طی 93 ‌روزی که از جنگ اوکراین می گذرد ایران ذیل قدرت جریان روسوفیل های وطنی صرفا به مخالفت با جنگ و تلاش هایی در حد موضع گیری دیپلماتیک و اعلام آمادگی برای میانجیگری و خاتمه دادن به تجاوز پوتین بسنده کرده بود. ولی به موازاتش تهران از هیچ گونه تلاش رسانه ای، سیاسی، دیپلماتیک و ... برای حمایت از روسیه و توجیه تجاوز مسکو و جنایاتش در اوکراین دریغ نکرده است. با اینحال سوال اینجاست که چرا در بحبوحه جنگ اوکراین وزیر امور خارجه دولت سیزدهم جنگ اوکراین را، آن هم به شکلی رادیکال با به کارگیری عبارت «قویا» در اجلاس مهمی چون داووس محکوم کرد؟  

در پاسخ باید گفت که اینگونه به نظر می رسد که مخاطب اصلی اعلام این محکومیت خود روس ها باشد. پیرو نکته یاد شده فارغ از واکنش مسکو به این موضع گیری امیرعبداللهیان بی شک شرایط بعد از جنگ اوکراین و رفتار مخرب کرملین در به بن بست کشاندن مذاکرات وین و از آن مهمتر اقدامات روس ها در ارزان فروشی نفت به مشتریان ایران و کشاندن آنها به سمت خود در شرایط بحرانی اقتصادی ایران می تواند حکایت از اعتراض پنهانی تهران هم باشد. به هر حال علاوه بر ارزان فروشی نفتی روسیه برای ناکام گذاشتن بازار انرژی ایران شاهد سیاست مشابه در حوزه های صنعت فولاد، پتروشیمی و ... هستیم که سبب شده تا تجارت کم رمق ایران به محاق برود. لذا محکومیت جنگ اوکراین از زبان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نشست داووس می تواند پرده ای از عدم رضایت تهران نسبت به «مفت بری» مسکو تلقی شود./شرق