ایران دست بایدن را خوانده است

نویسنده: بابی گُش (Bobby Ghosh)

دیپلماسی ایرانی: جو بایدن ماه‌ها این تصور را ایجاد کرد که آماده است با ایران بر سر برنامه هسته‌ای‌اش بازی بیرحمانه و سرسختانه‌ای را انجام دهد. در حالی که قدرت‌های جهان با جمهوری اسلامی برای برجام گفت وگو کرده‌اند، آمریکا تاکید کرد که حکومت دینی تهران تا زمانی که به مفاد توافق پایبند نباشد از تحریم‌ها رهایی نخواهد یافت.

دولت بایدن همچنین اعلام کرد که طیفی از گزینه‌های نظامی را برای پیشگیری از تولید سلاح هسته‌ای توسط ایران بررسی کرده است. زمانی‌ که تهران این هشدار را نادیده گرفت و ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم خود را افزایش داد، دولت آمریکا با تشدید هشدارهایش گفت اگر مذاکرات در وین برای بازگرداندن توافق به نتیجه نرسد، تحریم‌های جدیدی اعمال خواهد شد.

هدف از تشدید تهدیدها تضعیف ایرانی‌ها بود اما اکنون به نظر می‌رسد که اراده بایدن در حال ضعیف شدن است. وزارت امور خارجه آمریکا روز جمعه اعلام کرد که برخی از معافیت‌های تحریم‌های هسته‌ای ایران را، ظاهرا با هدف امتیازگیری متقابل از تهران، بازگردانده است. زهی خیال باطل! ایرانی ها فورا این پیشنهاد آمریکا را به دلیل ناکافی‌ بودن، رد کردند. معافیت‌ها به شرکت‌های خارجی اجازه می دهد تا در زمینه برخی از جنبه‌های غیرنظامی برنامه هسته‌ای تهران فعالیت کنند. این معافیت‌ها در سال 2020 از سوی ترامپ لغو شده بود. ایرانی‌ها این‌گونه ژست‌های بی‌ پایه را می‌شناسند: با توجه به اینکه در صورت شکست گفت وگوهای وین، آن تعداد از شرکت‌های خارجی که در ایران هستند هم باید فورا از تهران خارج شوند، بسیار بعید است که هیچ شرکت خارجی بخواهد در برنامه‌ هسته‌ای ایران مشارکت کند. تهران می گوید که خواهان لغو تمام تحریم‌ها و تعهد آمریکا به عدم اعمال مجدد آنها در آینده است، تضمینی که هیچ رئیس جمهوری نمی تواند بدهد.

ایرانی‌ها همچنین در معافیت‌های بایدن پی به تزلزل اراده رئیس‌جمهور هم خواهند برد. اگر آمریکا مایل به دادن برخی امتیازات یک جانبه است، چه‌بسا خواهان دادن امتیازات دیگر و اساسی‌تر هم باشد. از آنجایی که این ژست بلافاصله پس از هشدار آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا مبنی بر کاهش زمان گریز هسته‌ای ایران به «چند هفته» بروز کرد، تهران چنین نتیجه‌گیری خواهد کرد که سیاست ریسک‌پذیری هسته‌ای‌اش و رفتن تا مرز جنگ، کارساز بوده است. پس چرا نباید به این سیاست‌ ادامه بدهد؟

در حالی که تهران برای لغو تحریم‌های بیشتر تلاش می‌کند، با رضایتمندی خاطرنشان خواهد کرد که معافیت‌های روز جمعه تایید کننده‌ این ادعاست که برنامه هسته‌ای ایران جنبه‌های غیرنظامی دارد. 

ایران بزرگترین ذخایر نفت و گاز طبیعی جهان را دارد و هیچ سرمایه‌گذاری معناداری در انرژی‌های تجدیدپذیر انجام نمی‌دهد. همچنین هیچ هدف علمی بزرگی وجود ندارد: فناوری هسته‌ای دیگر همانند نیمه قرن پیش آرزویی دست‌نیافتنی نیست و توانایی غنی‌سازی اورانیوم برای ایران هیچ مباهاتی به همراه ندارد. برای همین نمی توان چندان با قاطعیت گفت که تلاش تهران برای حفظ توانایی هسته ای صرفا بهره برداری از آن برای تولید انرژی است.

جو بایدن شاید بپندارد که بازگرداندن معافیت‌های تحریمی ایرانی ها را متقاعد خواهد کرد تا از بلندپروازی‌های هسته‌ای‌شان دست بردارند. اما ایرانی‌ها پیامی کاملا وارونه را از این اقدام بایدن دریافت می‌کنند.

منبع: بلومبرگ / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11