گام اول مذاکره سیاسی میان ایران و امریکا

نویسنده: حسن فحص

دیپلماسی ایرانی: توافق غیرعلنی آمریکا و ایران برای ادامه دادن به دور هشتم مذاکرات وین، نشان می دهد دو طرف و سایر طرف های بین المللی شرکت کننده در مذاکرات، به ضرورت تسریع دستیابی به نتایج نهایی برای بازتولید توافق هسته ای باور دارند به گونه ای که بازرسی ها از سر گرفته شود و ترمز روند صعودی غنی سازی اورانیوم در ایران کشیده شود. 

سیگننال های مکرر آمریکا در ماه گذشته در خصوص آمادگی و تمایل به مذاکره مستقیم با ایران، با واکنش منفی نظام حاکم بر این کشور مواجه نشد، به ویژه از سوی رهبر عالی که چراغ سبز را برای برداشتن چنین گامی در صورتی که ضرورت اقتضا کند، نشان داد. رهبر ایران پیش از آغاز مذاکرات اخیر نیز تلاش کرده بود بهای سیاسی بازگشت به مذاکرات را برای نظام حاکم کاهش دهد چرا که در این مذاکرات چاره ای جز گفت وگوی رو در رو با آمریکایی ها در چارچوب 1+5 یا دوجانبه نیست. 

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران از امکان جدی مذاکره با واشنگتن سخن گفت ولی آنچه عبداللهیان به وضوح به آن اشاره نکرد این است که آمریکا خواهان مذاکره فقط درباره بحران هسته ای و احیای برجام نیست بلکه بازگشت آمریکا به مذاکرات هسته ای، نتیجه تفاهم ها و شروط پشت پرده ای است که ماهیت سیاسی محض دارد و در گام نخست به نقش و نفوذ ایران در منطقه غرب آسیا مربوط می شود. 

تلاش ایران برای حفظ تعادل بین مذاکرات هسته ای و مذاکرات سیاسی، ممکن است در مرحله بعدی آسان نباشد. نرمش آمریکا برای آغاز مذاکرات هسته ای، به معنای فدا کردن مذاکرات سیاسی نیست که قاعدتا مستقیم خواهد بود و هر گونه مخالفت ایران با مذاکرات سیاسی، ممکن است مذاکره درباره تحریم ها و احیای برجام را بی اثر کند به ویژه که سرمایه گذاری شرکت های آمریکایی در اقتصاد ایران بدون پیشرفت در مذاکرات سیاسی و عادی سازی روابط دوکشور در آینده، امکان پذیر نخواهد بود. 

تلاش های ایران برای نگه داشتن مذاکرات وین در سطح معاونان وزیر امور خارجه و کارشناسان حقوقی و فنی، ممکن است نتایج مطلوب را به همراه نداشته باشد و ایران را از نوشیدن جام تلخ مذاکره مستقیم، بی نیاز نکند چرا که احتمال شکست یا فروپاشی مذاکرات، زیاد است. به عبارت دیگر، نظام ایران دو گزینه دارد: مذاکره سیاسی یا قمار کردن بر سر کل روند مذاکره و از بین رفتن امکان پایان تحریم ها در صورتی که تهران برای وارد شدن به مذاکره مستقیم با واشنگتن، تعلل کند. 

به رغم شعارهایی مانند شکست سیاست تحریم ها و این که آمریکا به دنبال مسائل دیگری خارج از توافق هسته ای است، رفتار ایران و موسسات سیاسی و دیپلماتیک آن نشان می دهد که ایران عملا ارسال سیگنال درباره دوره بعد از مذاکرات وین را آغاز کرده و این سیگنال ها ممکن است آغازگر روند جدیدی در مذاکره با واشنگتن به شیوه رسیدگی جداگانه به هر پرونده ای باشد. 

امیرعبداللهیان از ارتباط و تعامل با کشورهای عربی به ویژه کشورهای خلیج (فارس) سخن گفته که هدف او اطمینان دادن به این کشورها درباره پیامدهای توافق هسته ای است. ایران می داند دغدغه های کشورهای عربی و عربی حوزه خلیج فارس به برنامه هسته ای محدود نمی شود که تحت نظارت مستقیم و شدید بین المللی خواهد بود بلکه به نفوذ تهران نیز مربوط می شود که از گروه هایی در این کشورها حمایت می کند تا بر اوضاع داخلی آنان تاثیر بگذارد. به این ترتیب تهران پیش از آن که جام تلخ نشستن پشت میز مذاکره مستقیم با واشنگتن را سر بکشد، تلاش می کند حواشی این مذاکرات سیاسی را به حداقل برساند.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11