آشتی اردوغان با اسد چقدر ممکن است؟

دیپلماسی ایرانی: گزارش‌هایی زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه دیدارهایی میان مسئولان امنیتی سوریه با همتایان ترک آنها صورت گرفته و در این دیدارها درباره تدابیر مربوط به آغاز عملیات نظامی مشترک علیه کردهای مسلح در شمال سوریه به ویژه نیروهای«قسد» و حزب کارگر کردستان، بازسازی حلب و منطقه صنعتی آن و بازگشت پناهندگان بحث و گفت وگو شده است.

داده‌های اولیه منتشر شده از سوی یک روزنامه ترک نزدیک به حکومت ترکیه می‌گوید که این دیدارها در بندر عقبه اردن صورت گرفته است و در آن مسئولان امنیتی دیگر کشورها شرکت داشته‌اند. در این روزنامه نام این کشورها مشخص نشده است؛ اما گمانه زنی‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه این مسئولان از کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر بوده‌اند.

آنچه این گمانه‌زنی‌ها را تقویت می‌کند این است که تامین مالی بازسازی شهر حلب و منطقه صنعتی آن از سوی این کشورها و به ویژه امارات خواهد بود که گفته می‌شود در ورای این نزدیکی امنیتی سوریه – ترکیه بوده است.

این دیدارها در اردن جدید و غافلگیرکننده نیست. پیش از این دیداری امنیتی صورت گرفت که در آن سرلشکر علی مملوک، معاون امور امنیتی رئیس جمهوری اسد با رئیس سازمان اطلاعات ترکیه در مسکو چند ماه پیش دیدار کردند؛ اما مسئله جدید این است که رهبری ترکیه گفت وگوی دوباره برای اجرایی کردن توافق آدانا را پذیرفته است.

تغییری که در موضع ترکیه صورت گرفته است و در تمایل برای گفت وگوی دوباره درباره ماهیت این توافق یعنی اعطای اجازه به نیروهای ترکیه برای نفوذ به داخل مرزهای سوریه به عمق 35 کیلومتر برای تعقیب کردهای مسلح نمود می‌یابد، در درجه نخست به نگرانی مقامات ترکیه از افزایش عملیات این نیروهای مسلح و تمرکز آنها در نوار مرزی شمالی سوریه و استفاده از آن به عنوان پناهگاهی امن و نقطه‌ای برای آغاز عملیات نظامی ناشی می شود.

همچنان مشخص نیست که آیا این دیدارهای امنیتی به دیدارهای سیاسی در سطح ریاست جمهوری یا وزرای امور خارجه خواهد انجامید یا خیر به گونه‌ای که باعث ازسرگیری روابط دو کشور و پرهیز از درگیری نظامی در شهر ادلب شود؛ اما برخی نسبت به وقوع این تحول به علت آنچه کینه شخصی اردوغان نسبت به اسد می‌نامند، تردید دارند.

حزب عدالت و توسعه در ترکیه با بحران‌های داخلی اقتصادی و سیاسی متعددی روبه رو است و این مسئله باعث شده است تا روابط خود را تقریبا با بیشتر دشمنانش به استثنای سوریه اصلاح کند. به نظر می‌رسد رئیس جمهور اردوغان به خوبی درک کرده است که تمام رویکردهای اصلاحی در این زمینه نتایج محدودی خواهد داشت اگر به سمت سوریه نرود، در نتیجه چاره را در توافقی جدی می‌بیند که باعث ازسرگیری همکاری درزمینه‌های مختلف برای مقابله با خطرات مشترکی می‌شود که برجسته‌ترین آنها خطر جدایی طلبی کردهاست که یکپارچگی سرزمینی دو کشور را تهدید می‌کنند.

نمی‌توان در این خوش‌بینی اغراق کرد زیرا رئیس جمهوری ترکیه مواضع خود را به سرعت تغییر می‌دهد اما این گام یعنی دیدارهای امنیتی برای سوریه و نیز ترکیه بسیار اهمیت دارد به شرط اینکه نیت‌ها به ویژه نیت های ترکیه صادقانه باشد.

منبع: رای الیوم / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11