تهران غیر از برجام دیگر چه می خواهد؟

نویسنده: ولید فارس

دیپلماسی ایرانی: این روزها پرسشی که ذهن ناظران را به خود مشغول کرده این است که نظام ایران برای بازگشت به توافق هسته ای از واشنگتن چه می خواهد؟ بدون شک نخستین خواسته تهران، لغو همه تحریم هایی است که علیه حاکمیت و نهادها و افراد و سازمان ها و گروه های مسلح تحمیل شده است. با لغو تحریم ها، نظام ایران به درآمد کافی برای تثبیت مجدد سیطره خود بر جامعه دست خواهد یافت. خواسته دوم تهران نیز آزاد شدن دارایی های مسدود شده ایران در سطح جهان و قرار دادن آن در دسترس حکومت ایران است. اما ایران برای بازگشت به برجام، شروط راهبردی دیگری هم دارد که به کشورهای منطقه مربوط می شود. 

بخشی از مذاکرات پشت پرده آمریکا و ایران به پرونده لبنان مربوط می شود. ایران در این خصوص خواستار موافقت آمریکا با ابقاء سلاح حزب الله و حفظ شدن دستاوردها و نفوذ این حزب در لبنان است و حزب الله نیز در مقابل، از آغاز جنگ جدید در منطقه خودداری خواهد کرد. به این ترتیب عملا لبنان در محور ایران باقی خواهد ماند. 

در خصوص سوریه نیز ایران خواستار تضمین بقای نظام بشار اسد در آینده‌ سوریه است هرچند ممکن است برخی چهره های نظام تغییر کنند. به رغم اختلافاتی که ایران با نظام اسد و روس ها در سوریه دارد، روابط راهبردی بین تهران و دمشق همچنان پابرجاست و ایران از دولت جو بایدن می خواهد دست از تلاش برای سرنگونی نظام سوریه بردارد و نفوذ ایران در سوریه را به عنوان یک واقعیت بپذیرد همانطور که نفوذ روسیه و سیطره کردها بر شمال و شرق سوریه را پذیرفته است. این احتمال وجود دارد که در نهایت حکومت ایران و دولت بایدن بر سر بقاء نظام اسد و وجود گذرگاهی از تهران تا دمشق به توافق برسند. 

خواسته ایران از آمریکا در خصوص عراق نیز بارها از زبان گروه های مسلح وابسته به ایران در عراق بیان شده و آن خروج نظامیان آمریکایی از سراسر عراق است. اما هدف اصلی ایران، ایجاد شراکت قوی تر با عراق بعد از خروج آمریکایی هاست که شامل ایجاد نظام دفاعی بین دوکشور می شود. فرماندهان نظامی آمریکایی به دادن چنین امتیازی به ایران مایل نیستند ولی تصمیم نهایی را دولت آمریکا خواهد گرفت. 

دیگر خواسته‌ اعلام نشده‌ ایران در مذاکرات وین این است که واشنگتن به هیچ وجه از هیچ گروه مخالف نظام ایران در داخل و خارج از این کشور حمایت نکند. حامیان توافق هسته ای در آمریکا نیز معتقدند در شرایطی که واشنگتن با ایران بر سر برجام گفت وگو می کند، غیرمنطقی است که از مخالفان ایرانی برای تغییر نظام حمایت کند. 

نظام ایران می داند که در آستانه دستیابی به خواسته های ژئوپلتیک خود از آمریکا در منطقه است ولی در خصوص قرار دادن برنامه هسته ای و موشکی خود تحت نظارت غرب، مردد است. ایرانی های انقلابی دریافته اند که باید قدرتمند به نظر برسند نه مستضعف، از این رو می خواهند اطمینان یابند که دست برتر را در معادله منطقه ای دارند و زیردست نیستند. تهران همچنین درباره ادامه حضور تیم بایدن در کنگره و کاخ سفید مطمئن نیست از این رو ممکن است تلاش کند تا انتخابات کنگره در نوامبر 2022 در منطقه خاکستری بماند. باید دید آیا تهران به آنچه کسب کرده است رضایت خواهد داد یا برای خرید زمان، شروط بیشتری مطرح خواهد کرد.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11