امید چندانی به مذاکرات پیش رو نیست

نویسنده: حمید عنایت

دیپلماسی ایرانی: تعلل تهران در ادامه مذاکرات هسته‌ای و ایجاد شرایطی که برای طرف های غربی مذاکره کننده غیرممکن به نظر می آید، موضوع هسته‌ای را متوقف کرده است. ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران در مراسمی در سیزدهم آبان روز مبارزه با استکبار اعلام کرد که مذاکرات آتی بر سر برنامه جامع اقدام مشترک «نتیجه محور» خواهد بود. مذاکرات «نتیجه‌محور»، مذاکراتی است که نتایج ملموسی به همراه خواهد داشت و مهم‌تر از همه، امکان لغو موثر و کامل تحریم‌ها را فراهم می‌کند. وی همچنین پیش از این گفته بود که اقتصاد ایران نباید به برجام گره بخورد.

ظهور برخی نشانه ها نشان می دهد که زمینه ای برای مذاکره «نتیجه محور» وجود ندارد، زیرا مواضع هر یک از طرفین بدون تغییر باقی مانده است. ایران برنامه های موشکی و رفتار منطقه ای خود را قابل مذاکره نمی داند و خواستار لغو تمامی تحریم هاست. از سوی دیگر، امریکا هر گونه امتیازی به ایران را در این مذاکرات مشروط به اصلاح برنامه موشکی و رفتار منطقه‌ای آن می‌داند. امریکا و کشورهای اروپایی همچنین در مورد نحوه برخورد ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی، و به طور مشخص تر در مورد پروتکل الحاقی یا «پادمان های هسته ای» مشکل دارند.

اما مهمترین نشانه احتمال شکست قریب الوقوع مذاکرات بیست و نهم نوامبر این است که ایران به غرب این پیام را می دهد که برخی از عملیاتش در خلیج فارس و دریای عمان با هدف حمایت از روحیه نیروهای خود در منطقه است. ایران به هیچ تغییری در رفتار منطقه‌ای خود فکر نمی‌کند و به طور دائم برای بی‌ثبات کردن منطقه علیه نیروهای متحد امریکا تلاش می‌کند.

در واقع نباید روی مذاکرات بیست و نهم نوامبر یا مذاکرات بعدی شرط بست، بلکه باید در نظر داشته باشیم که احتمالا برجام در حال مرگ است و چه بسا خواهد مرد. سخنان فریدون عباسی این نظریه را کاملا تایید می کند. او مدعی است که در دولت حسن روحانی اساس مذاکرات بر اساس تنش زدایی بود که شامل کنار گذاشتن فعالیت هسته ای و سازش با غرب بود. اما دولت فعلی به «تهدید زدایی» معتقد است که ریشه در مقاومت دارد. عقب نشینی تهدیدها به معنای لغو همه تحریم هاست.  فریدون عباسی می گوید: «اگر مردم خواستاراستقلال و حل مشکلات معیشتی خود هستند،  باید بدانند که سخت افزار پشتیبان نرم افزار در مذاکرات است.» 

در حال حاضر اقتصاد ایران تا حدودی گروگان روابط خارجی خود است و روابط خارجی نیز گروگان برجام است. بنابراین نباید انتظار بهبود وضعیت اقتصادی را داشته باشیم، زیرا به گفته تهران اگر سلاح موثری در مذاکرات نداشته باشیم آن موقع باید کاری را انجام دهیم که از ما خواسته می شود.
 
عباسی معتقد است: «بازدارندگی باید نه تنها فراتر از مرزها، بلکه فراتر از کشورهای همسایه گسترش یابد؛ بازدارندگی ایران در اقیانوس اطلس، مدیترانه و قطب جنوب تحقق می یابد و بنابراین باید روی عوامل تأثیرگذار (برای دستیابی به) انرژی هسته‌ای کار کرد، زیرا نمادهای قدرت هر کشوری از جمله جمهوری اسلامی با حضور چشمگیر در عرصه‌های خاصی متجلی می‌شود.»

منبع: لا تریبیون / تحریریه دیپلماسی ایرانی