بی تفاوتی نسبت به یک فاجعه بزرگ

نویسنده: سجاد رضاپور، کارشناس مسائل جنوب آسیا 

دیپلماسی ایرانی: مسئله مسلمانان روهینگیایی از زمان تاسیس دولت میانمار از مشکلات لاینحل این کشور بوده است. دولت میانمار، این اقلیت تقریباً یک میلیون و نیم نفری را مهاجرین بنگلادشی تلقی کرده و تاکنون از اعطای کارت هویت ملی و شهروندی کامل به آنها اجتناب ورزیده است. در نتیجه این اقدام و با محرومیت از امکانات شهروندی، بیشتر روهینگیایی ‎ها از دسترسی به مناصب رسمی محروم شده و  در شرایط ضعیف و با کمترین امکانات در اردوگاه های پناهندگان در نزدیکی مرز بنگلادش زندگی می‌کنند. این افراد در حالی از طرف کشور میانمار طرد شده و در جوار مرزهای بنگلادش سکونت گزیده اند، که اصلا بنگلادش آنها را به عنوان شهروند خود قبول ندارد. این مسئله باعث شده تا این اشخاص امکان بهره مندی از بسیاری از حقوق و آزادی های مقرر شده در قوانین حقوق بشری را  نداشته باشند.

بیشتر مسلمانان میانمار، سنى مذهب و حنفی هستند ولی حدود 10 هزار مسلمان شیعه نیز در این کشور زندگى مى‌کنند که ریشه ایرانی – هندی دارند. گفته می شود شیعیان ایرانی تبار میانمار در قرن نوزدهم به منطقه راخین و یانگون مهاجرت کرده، در آن سرزمین سکنى گزیدند. آنان در گذشته از شهرهای، شیراز، کاشان، بهبهان و یزد به برمه مهاجرت کرده ‎اند و امروز نیز خانواده‎ هایی با اسامی کاشانی، شیرازی، بهبهانی، اصفهانی و یزدی در میانمار اقامت دارند. بیشتر شیعیان یانگون هندى تبار هستند ولى علایق خاصى نسبت به ایران دارند.

علی رغم تغییر حکومت که با کودتا فوریه 2021 در این کشور و روی کار آمدن مجدد نظامیان به وقوع پیوست، به نظر می رسد اوضاع همچنان سمت و سوی ناآرامی به خود گرفته است. به گونه ای که مقامات نظامی میانمار کماکان از به رسمیت شناختن مسلمانان روهینگیا به‌عنوان شهروندان میانمار امتناع ورزیده و آنها را به‌عنوان مهاجران بنگالی معرفی می‌کنند. در این رابطه وقوع کودتا و رویکرد منفی نظامیان نسبت به مسلمانان، نه تنها وخامت وضعیت مسلمانان روهینگیا را تشدید کرده و امید مسلمانان که حقوق خود را از طریق بهبودی روند دموکراسی مطالبه می‌کردند، ناامیدکرده، بلکه با ورود موج تازه ای از درگیری ها و خشونت ها در این کشور، تاکنون و بنا به اعلام رسمی کمیسر عالی شورای حقوق بشر سازمان ملل، بیش از ۱۲۶ خبرنگار، ناشر و اصحاب رسانه دستگیر و یا در بازداشت به سر می برند. در این بین در کنار تغییر حکومت، آنچه اهمیت دارد وضعیت مردم مظلوم روهینگیاست که از سال 2016 در معرض انواع جنایات بین المللی قرار گرفته اند و حال به نظر می رسد با معطوف شدن توجهات بین المللی به اوضاع جدید داخلی این کشور، تا حدودی به بوته فراموشی سپرده شده اند.

این اقلیت بدون تابعیت در جهان همچنان به دلیل بی توجهی دولت میانمار در معرض انواع خشونت ها و آزار و اذیت ها قرار دارند به گونه ای که جدیدترین نوع از آزار و اذیت این مستضعفان روز جمعه بود که توسط افرادی  ناشناس مسلح و با سوء استفاده از اوضاع فاجعه بار اردوگاه پناهندگان، به محل زندگی آنها حمله برده و با شلیک گلوله به سوی آنها ده‌ها نفر را کشته و مجروح کردند. این حمله هنگامی انجام شد که یک گردهم‌آیی در اردوگاه آوارگان روهینگیایی در بنگلادش در حال برگزاری بود.

با وجود اینکه در مهر ماه سال جاری شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد از امضای توافقنامه با دولت بنگلادش برای نگهداری از آوارگان روهنگیا و تأمین نیازهای اولیه آنها در بخش‌های اصلی نیازهای مربوط به آموزش، مهارت آموزی و بهداشت خبر داد، اما در حقیقت تا زمانی که چالش تابعیت روهنگیایی ها و ارتباط آنها با دولت میانمار مشخص نشود و آنها در کشورهای دیگر به عنوان آواره حضور داشته باشند، مشکل همچنان حل نشده باقی خواهد ماند. در شرایط کنونی هجوم گسترده آوارگان روهینگیا به بنگلادش و شیوع بیماری کرونا باعث شده که رنج و مصیبت ساکنان این اردوگاه‌ها افزایش یابد. در این بین وقوع کودتا در میانمار، خود اندک تلاشی را که‌ برای بازگرداندن صدها هزار پناه‌جو از بنگلادش به ایالت راخین در میانمار بود را متوقف ساخته و توافق‌ میانمار و بنگلادش برای انتقال مسلمانان به میانمار را ابتر گذاشته است.

با وجود آن که وضعیت امروز مسلمانان روهینگیا بر هیچ کس پوشیده نیست، اما متأسفانه هیچ کسی از جنایات آشکار در مقابل کودکان و زنان روهینگیایی چیزی نمی گوید، در حالی که آنها بیشترین رنج این وضعیت را می‌کشند. مردم در این اردوگاه‌ها اجازه گشت و گذار ندارند. کودکان به آموزش دسترسی ندارند و افراد بالغ نمی‌توانند کار کنند. عواقب این وضعیت غالباً تبدیل شده به ازدواج‌های اجباری، قاچاق انسان و تن فروشی. چنین وضعیتی موجی از نگرانی ها گسترده را در میان کشورهای مسلمان و از جمله جمهوری اسلامی ایران برانگیخته است. تنها راه چاره این وضعیت اتحاد و هم¬صدایی کشورهای مسلمان در کنار حمایت نهادهای بین‌المللی است که باید با اعمال فشار بر حکومت‌نظامی میانمار، از کشتار مجدد مسلمانان این کشور ممانعت کنند. در این راستا ضرورت دارد تا اصحاب رسانه نیز با تشریح وضعیت وخیم مسلمانان روهینگیا، توجه جامعه جهانی را به این مسئله مهم و بهبود شرایط مسلمانان معطوف کنند.