گفت‌وگوهای محرمانه با سوریه، از لبنان تا ترکیه

نویسنده: جاناتان گوروت 

دیپلماسی ایرانی: در اوایل ماه سپتامبر، هیئتی از مقامات لبنان و جامعه دروزی های این کشور در دمشق با بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه دیدار و گفت وگو کردند، رویدادی که بسیاری از ناظران در منطقه را به شگفتی واداشت. علت این تعجب، موقعیت بشار اسد در عرصه بین المللی است که پس از سال ها جنگ خونین داخلی به وجود آمده است.

وی در دیدار با مقامات لبنان گفت، امروزه بسیاری از رهبران عرب و غیرعرب با ما تماس می گیرند اما خواستار مخفی ماندن این گونه تماس ها هستند. با تشدید مناقشه در داخل سوریه، تماس های پنهان نیز افزایش یافته است. 

در پی سرکوب شورش های تازه در درعا، در اوایل ماه جاری که با کمک روسیه، ایران و نیروهای هوادار اسد صورت گرفت، تحرکات در صفحه شطرنج خاورمیانه، شدت گرفته است.

روز 28 اوت، همایشی در بغداد با شرکت رهبران و وزرای امور خارجه اردن، مصر، کویت، قطر، عراق و همچنین فرانسه برگزار شد و در این همایش وزرای امور خارجه ایران و عربستان نیز که رقبای دیرینه یکدیگر در منطقه هستند، حضور داشتند. ترکیه و امارات نیز با وجود اختلافاتی که با یکدیگر دارند در این همایش شرکت کردند. در تحولی دیگر نماینده دولت چین در دیدار با بشار اسد در دمشق، پیروزی اخیر وی در انتخابات ریاست جمهوری را تبریک گفت.

با اینکه آمریکا تجارت از طریق قلمرو دولت سوریه را تحریم کرده، اما به تازگی موافقت ضمنی خود را با انتقال گاز طبیعی از مصر به لبنان از طریق سوریه را اعلام کرده است. 

روز شانزده سپتامبر بشار اسد به مسکو سفر کرد و در دیداری که با ولادیمر پوتین داشت، رئیس جمهوری روسیه به گونه ای شگفت آور خواستار خروج همه نیروهای خارجی از خاک سوریه شد.

این دیدار با هشدار مخالفان بشار اسد مبنی بر احتمال تهاجم جدید روسیه و نیروهای هوادار اسد به آخرین سنگر مخالفان، یعنی ادلب، همزمان شد. ترکیه حامی مخالفان بشار اسد است و از ابتدای قیام علیه وی به حمایت خود از مخالفان رژیم سوریه ادامه داده است.

با وجود دشمنی جدی بین ترکیه و دولت بشار اسد به گزارش رسانه های عراق و ترکیه، قرار است روسای دستگاه های اطلاعاتی ترکیه و سوریه در بغداد با یکدیگر دیدار و گفت وگو کنند. روز هفتم سپتامبر وزیر امور خارجه ترکیه اذعان کرد که مقامات دو کشور همواره با یکدیگر دیدار و درباره مسایل امنیتی و مبارزه با تروریسم رایزنی می کنند. البته وزارت امور خارجه سوریه این سخنان را با قاطعیت انکار کرده است.

 دکتر آرزو یلماز، کار شناس مسائل منطقه و استاد دانشگاه هامبورگ می گوید تحولاتی که به تازگی در منطقه شاهد هستیم از خروج احتمالی آمریکا و شکل گیری جدید منطقه در دوران پایان حضور آمریکا در منطقه سرچشمه می گیرد. روابط ترکیه با عراق و سوریه از اهمیت خاصی برخوردار است چون آنکارا در هر دوی این کشورها نیرو مستقر کرده است. همچنین حدود سه و نیم میلیون پناهجوی سوری در خاک ترکیه اسکان یافته اند و این کشور از سرازیر شدن موج تازه ای از آوارگان نگران است. 

همکاری های سوریه و ترکیه در زمینه های امنیتی و مبارزه با تروریسم همانگونه که وزیر امور خارجه ترکیه عنوان کرده است طبیعی به نظر می رسد چون هر دو کشور با کردهایی که در مناطق مرزی سوریه و ترکیه ساکن هستند مشکل دارند. اما این همکاری ها نمی تواند چندان عمیق و گسترده باشد چون آنکارا و دمشق به شدت به یکدیگر بی اعتمادند.

آمریکا قصد ندارد با خروج خود از خاورمیانه توازن قوا در منطقه را به هم بزند و می خواهد جای خالی این کشور را قدرت های دوست واشنگتن پر کنند. با توجه به اینکه روسیه و ایران قدرت های دوست آمریکا محسوب نمی شوند گزینه مورد نظر واشنگتن، ترکیه و عراق است.

در موج تازه ای از تحولات در منطقه، اردوغان قرار است پس از شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل به مسکو سفر کند و به این ترتیب فهرست دیدارهای پنهان با مقامات سوریه در آینده طولانی تر خواهد شد.

منبع: آسیا تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11