نشست بغداد و نان و آبی که برای کاظمی و مکرون داشت

دیپلماسی ایرانی: نشست بغداد دستاورد دهان پرکنی نداشت. نه آنچنان برجسته بود که بگوییم تحولی در روابط بین المللی و آینده روابط خاورمیانه به وجود آورد و نه آنچنان مهم که بگوییم بسیاری از مشکلات از حالا به بعد حل خواهد شد یا سنگ بنای روابط آتی کشورهای خاورمیانه خواهد بود.

البته شکی نیست که دیدار عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر تحول مهمی بود که می تواند مثبت تلقی شود. اما اگر واقع بین باشیم، این تنها یک هدف از اهدافی بود که از نشست بغداد انتظار می رفت که محقق شد. 

آنچه انتظار می رفت و میزبان تلاش می کرد به آن برسد و هدف اصلی خود تعریف کرده بود، چه بود؟ سفر سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به عراق بود تا دیدار این دو بتواند آغازگر روابط ایران و عربستان به عنوان دو قدرت مهم و تاثیرگذار منطقه باشد. مضافا بر آن انتظار می رفت رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه نیز به عراق سفر کند تا ضمن دیدار با ولیعهد ابوظبی و ولیعهد عربستان سعودی صفحه تازه ای در روابط تیره این سه کشور گشوده شود. همچنین بغداد انتظار داشت محمد بن زاید، ولیعهد امارات متحده عربی به عراق سفر کند تا به عنوان فرد تصمیمگیر اصلی در امارات ضمن دیدار با روسای جمهوری ایران و ترکیه، رنگ و بوی دیگری به نشست بغداد بدهد. اما هیچ کدام از آنها به عراق سفر نکردند. نه سید ابراهیم رئیسی به بغداد آمد، نه محمد بن زاید، نه رجب طیب اردوغان و نه محمد بن سلمان. ایران و ترکیه و عربستان وزرای امور خارجه خود را فرستادند و امارات نیز محمد بن راشد، امیر دبی را رئیس هیئت اعزامی خود به بغداد کرد. حتی تلاش های بغداد برای آوردن امیر کویت یا ولیعهد او نیز نتیجه نداد و از کویت نخست وزیر این کشور به بغداد رفت. در نتیجه آنچه بغداد از نشست خود انتظار داشت را نتوانست محقق کند.

اما نشست بغداد دو برنده اصلی داشت که هر کدام از این نشست نفع شخصی می برند؛ یکی مصطفی کاظمی، نخست وزیر عراق که توانست تعدادی از مقامات ارشد کشورهای جهان را در بغداد گرد هم آورد تا با آنها عکس یادگاری بگیرد. همچنین رئیس جمهوری فرانسه را میزبانی کرد و تلاش کرد روی سفر او تمرکز کند و آمدن او به عراق را دستاوردی مهم برای خود جا بزند. حتی بردن او به حرم کاظمین (ع) و عکس های متعدد گرفتن همگی اهداف شخصی داشتند. کاظمی با این کار تلاش کرد حواشی به وجود آمده بر سر حضور حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در عکس یادگاری گرفتن را به نوعی پوشش دهد تا دستاورد اصلی خود از این نشست تحت تاثیر قرار نگیرد. کاظمی تلاش کرد با این کار بتواند برگ برنده مناسبی برای انتخابات پیش روی عراق به دست آورد. 

دیگر برنده امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه بود که تلاش کرد از این سفر نهایت استفاده را ببرد. او که حدود هشت ماه دیگر باید وارد کارزار انتخاباتی شود در عرصه دیپلماسی هیچ دستاورد ملموسی به دست نیاورده است. مکرون در رابطه با اروپا نتوانسته کار جدیدی از پیش ببرد و بعد از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا دیپلماسی او برای پر کردن خلاء انگلیس به نتیجه نرسیده، همچنین شیوع بیماری کرونا که همانند هر جای دنیا هزینه های سنگین سیاسی و اقتصادی روی دست دولت ها گذاشته برای او نیز هزینه ساز بوده است. خاورمیانه برای فرانسه همیشه آوردگاه سیاسی بوده، از لبنان گرفته تا سوریه و کشورهای شمال آفریقا، فرانسه همواره یک حس مالکیت در خود احساس می کرده و با نگاه استعماری تلاش می کرده دستاوردی را در این کشورها به سود خود رقم بزند. مکرون در تمامی پرونده هایی که در خاورمیانه ورود کرده تا کنون به دستاورد ملموسی نرسیده است. در پرونده های لبنان، سوریه و پرونده هسته ای ایران، نقش آفرینی های دولت فرانسه همگی بی نتیجه بوده و حتی می توان گفت به شکست انجامیده است. برای همین می توان گفت که عراق برای مکرون عرصه تازه ای است تا بتواند ضمن عرض اندام در آن، از توافقات و عکس هایی که در نشست های آن گرفته می شود برای خود بهره برداری کند و در انتخابات پیش روی فرانسه آنها را خرج کند. از این رو شاهدیم که فرانسه در کنار نشست بغداد قرارداد عظیم توتال را منعقد کرد و در سفر به کردستان و موصل کنسولگری فرانسه را راه اندازی کرد به این امید که بتواند آن را دستاوردی برای دیپلماسی خود جا بیندازد و از آن در انتخابات استفاده کند. 

بنابراین می توان گفت اگر نشست بغداد به دستاورد ملموسی نرسید، برای این دو مقام عراقی و فرانسوی که سودای حفظ کرسی در دولت هستند، نان و آب شد تا بتوانند از آن در انتخابات پیش رو نهایت استفاده را ببرند. هرچند این برگه ها ممکن است ارزش چندانی در انتخابات نداشته باشد اما می تواند صدایی در هیاهوی فضای سیاسی انتخابات دو کشور باشد.