فرار رو به جلوی مقتدی

دیپلماسی ایرانی – به موازات حادثه تلخ آتش سوزی بیمارستان امام حسین (ع) شهر ناصریه در استان ذی قار که به کشته شدن بیش از صد تن انجامید، مقتدی صدر (رهبر جریان صدر و ائتلاف سائرون) در در نطق تلویزیونی پنج شنبه گذشته عنوان داشت که از شرکت در انتخابات پارلمانی ۱۰ اکتبر آینده (۱۸ مهرماه ۱۴۰۰) انصراف داده است و از تمامی شرکت کنندگان در آن و دولت سلب اختیار می‌کند. اما همزمانی این دو اتفاق در عراق به چه معناست؟ 

در پاسخ باید گفت به نظر می رسد که مقتدی صدر ذیل پیام عدم شرکت در انتخابات سعی دارد در فراری رو به جلو عملا از تیغ انتقادات و اعتراضات احزاب، جریان ها و به خصوص جامعه و افکار عمومی عراق مصون بماند. به ویژه که آتش سوزی بیمارستان امام حسین (ع) دومین حادثه از این دست طی چند ساعت در عراق بود. حدود ۱۲ ساعت پیش از آتش سوزی بیمارستان ناصریه شاهد آتش سوزی گسترده ای در طبقه چهارم ساختمان ویژه امور اداری و مالی وزارت بهداشت عراق بودیم که منجر به سوختن تمامی اسناد و مدارک این وزارتخانه شد. اینها علاوه بر آن است که آوریل (اردیبهشت) سال جاری نیز بر اثر آتش سوزی گسترده در بیمارستان ابن الخطیب که محل نگهداری بیماران کرونایی در بغداد بود ۸۲ کشته و ۱۱۰ نفز هم زخمی نفر شدند.

سینرژی این حوادث، آن هم در کمتر سه ماه که خود بخشی از سلسله آتش سوزی های چند سال اخیر تعدادی از بیمارستان ها و مراکز درمانی عراق است صدر را بر آن داشت که در آستانه انتخابات پارلمانی به جای پذیرش مسئولیت سعی در به حاشیه کشاندن خود و پاک کردن ردپایش از این حوادث کند. چرا که به هر حال وزارت بهداشت عراق سال هاست جزو سهمیه سیاسی فراکسیون سائرون، فراکسیون مورد حمایت صدر است. لذا این وزارتخانه اساسا زیر نظر و کنترل مقتدی صدر اداره می شود.

با در نظر گرفتن این واقعیت بی شک در صورت کشیده شدن پای صدر به این حواث عملا او تا مدت ها از صحنه رقابت های سیاسی عراق کنار گذاشته خواهد شد و به تبع آن نفوذش در میان اقشار مردمی و افکار عمومی عراق به شدت کم رنگ می شود و چون ترمیم و جبران این خسران سیاسی – اجتماعی برای صدر نیاز به سال ها زمان و صرف هزینه بالایی دارد بر آن شده با اعلام انصراف از حضور در انتخابات شرایط را برای حمله و انتقاد علیه خود تعدیل بخشد تا این شرایط با کم ترین هزینه مدیریت شود. 

اگر چه یقینا پیام عدم شرکت در انتخابات تا آستانه انتخابات پارلمانی داوم دارد و مقتدی صدر در خفاء تلاش های جدی خود را برای ائتلاف سازی پی خواهد گرفت تا از گردونه انتخابات و صحنه رقابت های سیاسی عقب نماند، اما در این شرایط وی فعلا بهترین راهکار را دوری از صحنه سیاسی عراق دیده است. ضمن این که نباید فراموش کرد صدر در حالی ادعای انصراف از شرکت در انتخابات را مطرح می کند که پیش از این عزم خود را برای تصدی پست نخست وزیری جزم کرده بود. 

مضافا کمیساریای عالی انتخابات عراق تنها ساعاتی بعد از این نطق مقتدی صدر اعلام کرد که اولا هیچ درخواست رسمی برای انصراف از انتخابات از سوی نامزدهای فراکسیون سائرون دریافت نکرده است. در ثانی پیرامون انصراف‌ از انتخابات، شورای کمیساریای عالی انتخابات پیشتر تصمیمات خود گرفته و درخواست‌های انصراف از انتخابات را از تاریخ ۱۵ تا ۲۰ ژوئن دریافت و همه آنها را پذیرفته است. لذا باب پذیرش انصراف از انتخابات در روز ۲۰ ژوئن بسته شد که آخرین موعد ارائه چنین درخواستی بود. از این رو مسیر فرار رو به جلو برای مقتدی صدر بسته شده است مگر بخواهد از مسیری غیرمدنی و غیردموکرتیک که البته تخصص مقتدی صدر است این مهم محقق شود تا عملا خود را در بحبوحه حواث جاری به حاشیه ببرد.

با این حال نمی توان منکر این واقعیت شد که وزارت بهداشت عراق بیش از ۱۲ سال در اختیار جریان صدر بوده و وی طی این مدت بر وزارتخانه مذکور تسلط کامل داشته است. در این زمینه حتی اجازه داده نشد که هیچ کس هم لب به اعتراض باز کند. لذا مقتدی صدر و ائتلاف سائرون علیرغم پیام انصراف از شرکت در انتخابات فعلا به سیبل انتقادات، اعتراضات و حملات افکار عمومی عراق بدل شده اند.

در این بین بهترین فرصت برای رقبای صدر به وجود آمده است که با موج سورای بر حواث جاری او را به طور کامل از صحنه سیاسی عراق کنار بگذارند. چرا که آتش سوزی بیمارستان امام حسین (ع) ناصریه و ساختمان وزارت بهداشت عراق در کنار آتش سوزی بیمارستان ابن الخطیب بغداد سلسله حوادثی هستند که به دلیل ابعاد گسترده آن و تلفات بالا موجب جریحه دار شدن احساسات جامعه عراق و بالا رفتن حساسیت افکار عمومی شده اند از این رو حوادث جاری عملا از بُعد اجتماعی فراتر رفته و خاستگاهی سیاسی و امنیتی پیدا کرده است که قطعا پس لرزه های آن همچنان ادامه دارد و در ادامه می تواند دامن بسیاری را هم بگیرد. 

پیرو این نکته تعلیق وزیر بهداشت و استاندار بغداد در حادثه آتش سوری بیمارستان ابن الخطیب و نیز دستور برکناری و بازداشت مدیرکل بهداشت و درمان استان ذی قار، مدیر بیمارستان امام حسین (ع) و مدیر کل آتش نشانی این استان نمی تواند از ابعاد آن بکاهد. به ویژه که برهم صالح در توییتی این حوادث فاجعه بار را نتیجه فساد ریشه دوانده و سوء مدیریتی می داند که جان شهروندان عراق را کم ارزش می شمارد و از اصلاح عملکرد مؤسسات جلوگیری می کند. لذا تحقیق و مجازات سخت عوامل این حوادث را تسلی بخش خانواده های قربانیان خواهد شد. این واکنش رئیس جمهوری عراق که پیشتر در جریان حادثه بیمارستان ابن الخطیب هم تکرار شده بود نشان می دهد، نه تنها مقتدی صدر و ائتلاف سائرون که کلیت ساختار سیاسی کشور عراق اکنون زیر سوال رفته و به چالش کشیده شده است./ روزنامه شرق