حذف نتانیاهو بازگشت آمریکا به برجام را دشوارتر می‌کند؟!

نویسنده: صابر گل عنبری، کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل

دیپلماسی ایرانی: بالاخره عمر سیاسی بنیامین نتانیاهو در مقام نخست وزیری به سر رسید و ترفندها و تلاش‌های بی‌وقفه‌اش برای ماندن در قدرت بی‌نتیجه ماند و هم اکنون از وعده‌ها و سخنانش پیداست که کل انرژی خود را صرف زمین زدن دولت جانشین خود خواهد کرد. حال که دوران نخست وزیری او پایان یافته است، عمر سیاسی‌اش کلا به روند محاکمه او و حکم احتمالی دادگاه درباره پرونده فساد مالی بستگی دارد. 

اکنون که نفتالی بنت بر اساس توافقی با یائیر لاپید به مدت دو سال نخست وزیر اسرائیل خواهد بود، پرسش‌ها و مباحثات ناظران و تحلیل‌گران پیرامون سیاست‌های دولت جدید در قبال فلسطینی‌ها، مسائل منطقه‌ای و به ویژه در ارتباط با ایران و علی الخصوص مساله برجام است. قبلا درباره سیاست‌های احتمالی دولت بنت ـ لاپید نوشته‌ام. به نظرم، وضعیت بازگشت آمریکا به برجام پس از تشکیل دولت جدید در اسرائیل، اگر پیچیده‌تر از قبل نشود که با حذف نتانیاهو آسان نخواهد شد. 

بر ناظران تحولات اسرائیل پوشیده نیست که بنت در همه زمینه‌ها تندروتر از نتانیاهو است؛ اما با توجه به حضور مداوم 12 ساله نتانیاهو در قدرت و آشنایی مردم منطقه و جهان با او، به عنوان یک شخصیت تندرو در اذهان نقش بسته است، به همین خاطر برخی فکر می‌کنند، با رفتن او اتفاقاتی خواهد افتاد.

واقعیت این است که مساله برجام به یک محک مهم داخلی در اسرائیل برای سنجش میزان توانمندی دولت در مقابله با چالش‌های خارجی تبدیل شده است. همین مهم در اظهارنظرهای اخیر بنت و نتانیاهو در اثنای رای اعتماد به کابینه در کنست نمود کامل داشت؛ کما این که اظهارات دیروز لاپید هم موید این مدعاست. 

نتانیاهو مدعی است که با آمدن بنت دیگر آمریکا برای مخالفت اسرائیل با بازگشت به برجام حسابی باز نخواهد کرد و بی‌‍توجهی می‌کند. بنت هم برای اثبات توانایی خود در مقابله با ایران مواضع سفت و سختی از جمله علیه برجام گرفت.

از این رو، نفتالی بنت برای این که به جامعه راستگرای اسرائیلی ثابت کند که تردید نتانیاهو در توانایی او برای مقابله با ایران و جلوگیری از بازگشت آمریکا به برجام درست نیست، به احتمال زیاد تلاش خود را بر جلوگیری از این بازگشت متمرکز خواهد کرد. کما این که احتمالا دستوراتی برای تشدید اقدامات خرابکارانه و حملات به سوریه و غیره برای در تنگنا گذاشتن نتانیاهو در داخل اسرائیل صادر کند. 

در آن سو هم، احتمالا از شرکای کابینه خود از راست میانه و چپ‌ها که ارتباطات بهتری با دموکرات‌های آمریکا دارند، بخواهد لابی‌گری کنند تا اولا مانع بازگشت واشنگتن به برجام شوند و ثانیا اگر هم قرار است اتفاقی بیفتد، آمریکا از دادن امتیازات کلان به ایران خودداری کند که دولت جدید اسرائیل را فارغ از بحث‌ خطرات آن برای تل‌آویو، در تنگنای داخلی قرار دهد. 

در این راستا، یائیر لاپید، وزیر امور خارجه جدید اسرائیل نیز تاکید کرده است که با بنت برای جلوگیری از شکل گیری یک توافق جدید با ایران همکاری جدی خواهد داشت. 

نتیجه این که امروز بیش از هر زمانی برجام وارد مناقشات داخلی اسرائیل شده و به نوعی تداوم دولت پرتناقض و شکننده اسرائیل به سرنوشت برجام و بازگشت احتمالی آمریکا به آن گره خورده است.