ائتلاف ظریف و تاج زاده

دیپلماسی ایرانی: چهار دهه گذشته هیچگاه با نزدیک شدن به تاریخ انتخابات ریاست جمهوری فضای سیاسی ایران این چنین نسبت به انتخابات سرد و کم اعتنا نبوده است. این امر حاصل یک روند است و مهمترین دلایل شکل گیری آن ناکارآمدی ساختاری و رجال سیاسی فیک در قالب اصلاح طلب و اصولگرا بوده است. مردم از سیستمی که با به بازی گرفته شدنشان، آنان را عامل و شریک خطاها  کرده است خسته شده اند و قهر با صندوق رای را به تنهایی نه یک کنش سیاسی بلکه مهمترین پیام برای اصلاحات زیربنایی ایران می دانند. 

به هر حال فعلا انتخابات ریاست جمهوری مسئله بدنه اجتماعی جامعه ایرانی نیست. اگرچه گرم کردن و تشویق مردم برای حضور در انتخابات به معجزه نیاز دارد اما به فرض مهیا شدن بستر این معجزه در عرصه میدانی این امر کاری نیست که از عهده اصولگرایان برآید‌. فارغ از آن موضوع میزان مشارکت بعضاً نه تنها دغدغه اصول گرایان نیست بلکه آنان از عدم حضور استقبال می کنند و آن را عامل دستیابی خود به قدرت می دانند. اما انتخابات بدون مردم معنا ندارد و مشروعیت زمامداری را با بحران جدی مواجه می کند و خطرات آن بر مولفه‌های امنیتی و سیاسی کشور را از منظر داخلی و خارجی حتمی خواهد کرد.

با توجه به این اصل، عدم حضور مردم در پای صندوق های رای به خودی خود یک خطر است و در فرصت اندک باید برای آن چاره ای اندیشد.

در انتخابات تاکنون جمهوریت قربانی و جاده صاف کن قرائت خاصی از اسلامیت شده است. البته همین دوگانگی تا امروز عامل دوام و بقا نیز بوده است. به نظر می رسد با کاهش مشارکت و کم رنگ شدن نقش  جمهور، عامل اصلی بقا در جمهوری اسلامی به محاق رفته و با این تحول نظام و وجهه زمامداری آن با جدی ترین خطر مواجه شود.

می دانیم روحانی انتخاب اصلاح طلبان از سر اجبار بود و وی نه تنها به بسیاری از وعده‌ها عمل نکرد، بلکه به اصطلاحات و  اصلاح طلبان ضربه ای جدی نیز زد. با این وجود اصلاح طلبان در جامعه ایرانی همچنان در نزد مردم جایگاهی به مراتب بالاتر از  اصولگرایان داشته و دارند.

حال با این نگرش، طرح فرض محال که طرح آن محال نیست را مطرح کنیم و احتمال دهیم که تاج زاده و ظریف بتوانند وارد انتخابات شوند. البته در رابطه با ظریف برخی اعتقاد دارند وی در بعد کارکرد داخلی پست ریاست جمهوری از نظر ظرفیت  ساماندهی و... به امور ضعف دارد و به نظر می رسد که تاج زاده نیز در بخش ارتباطات خارجی ضعف داشته باشد. در انتخابات ریاست جمهوری در صورت پیروزی ظریف تشکیل زوج ظریف و تاج زاده در پست و قامت ریاست جمهوری و معاونت آن، می تواند عامل تکمیل نقش بیرونی و درونی هر یک از این دو شود و این تقسیم نسبی مسئولیت می تواند به سنت سیاسی جدیدی در پست  ریاست جمهوری در ایران بیانجامد.

به هر حال از منظر سیاسی و اجتماعی در شرایط امروز ایران بن بست ایجاد شده در مسیر انتخابات ریاست جمهوری، راه خروج را دشوار کرده است. از سوی دیگر با توجه به جنگ قدرت و شرایط خاص کشور از نظر داخلی و خارجی و ملاحظات مختلف مستتر در آن، رئیس جمهوری قدرتمند با رای بالا خود مشکل و از سوی دیگر رئیس جمهوری با آرای کم نیز بحران مشروعیت و فشار بیرونی را بیشتر خواهد کرد.

نکته آن که با توجه به روند مذاکرات وین که به نظر می رسد با دستورالعمل توافق انجام می شود، به نظر می رسد اگر این توافق   تبدیل به یک روند شود احتمال خروج کشور در ابعاد داخلی و خارجی از بن بست تقویت خواهد شد.

فرض محال آن که با ائتلاف سیاسی ظریف اصولگرا با تاج زاده اصلاح طلب در انتخابات ریاست جمهوری و با پیروزی آنان اگر این تحول دور از انتظار رخ دهد و با تغییرات ساختاری و عادی سازی روابط با آمریکا و  ....همراه شود، اگرچه این پایان مشکلات ایران نخواهد بود، اما می تواند نوید آغاز نرمال شدن و رفع مشکلات مردمی شود که شایسته زندگی بهتر از این را داشته و دارند.