کارشناسان از بازگشت سریع آمریکا به برجام حمایت می کنند

نویسنده: متیو پتی

دیپلماسی ایرانی: گروهی متشکل از بیش از 50 کارشناس روابط بین الملل و خاورمیانه با امضای نامه ای از رئیس جمهوری منتخب جو بایدن بازگرداندن سریع ایالات متحده به توافق هسته ای سال 2015 با ایران را خواستار شده اند. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، از توافق خارج شد و کارزار اعمال فشار اقتصادی و نظامی را جایگزین همکاری کرد. دولت ترامپ اصرار داشت که هدف دستیابی به یک توافق بهتر را دنبال می کند. اما مقامات دولت پیشین معتقدند که هدف واقعی او براندازی دولت ایران بوده است. بایدن وعده بازگشت به توافق هسته ای را با این استدلال مطرح کرده که کارزار اعمال فشار حداکثری شکست خورده است و بازگشت به برجام می تواند اولین گام برای دستیابی به یک راه حل گسترده دیپلماتیک با ایران باشد. با این حال، بایدن احتمالا در بازگشت به مسیر دیپلماسی با ایران با موانع جدی سیاسی مواجه خواهد شد.

در نامه ای که توسط شورای ملی ایرانی-آمریکایی (نایاک) تهیه شده، آمده: «ایالات متحده و ایران دو بار تا پای جنگ پیش رفتند. ایران در مقابله با تحریم های آمریکا قدرت هسته ای خود را افزایش داده و مردم ایران تحت فشار تحریم های ایالات متحده و واکنش های دولت خود آسیب دیده اند. این آسیب خود کرده ایالات متحده را در مسیری ویرانگر قرار داده و هیچ راه آسانی برای خروج از این مسیر وجود ندارد.» در ادامه این نامه پیشنهاد شده «اقدامی سریع» برای «احیای کانال های دیپلماتیک» مانند لغو دستور اجرایی سال 2018 ترامپ به خروج از توافق، فراخوان جلسه ای میان سایر قدرت های جهانی طرف توافق و تسهیل تحریم ها علیه ایران در رابطه با مقابله با همه گیری کرونا، صورت بگیرد. 

چندین نفر از افراد وابسته به موسسه گوئنسی برای ریسپانسیبل استیت کرفت نامه نایاک را امضا کردند که از جمله آنها می توان به اندرو باچویچ، تریتا پارسی، استفان ورتهایم و جوزف سیرینیون اشاره کرد. از دیگر امضا کنندگان برجسته این نامه می توان به جرمی بن آمی، رئیس گروه جناح چپی طرفدار اسرائیل جی استریت، مارک فیتزپاتریک، معاون موقت سابق وزیر خارجه ایالات متحده در منع گسترش سلاح های هسته ای، و لارا فریدمن، رئیس بنیاد صلح خاورمیانه، اشاره کرد.

شاهین های آمریکایی و دولت های خاورمیانه اینطور استدلال می کنند که بایدن باید از بازگشت به توافق خودداری کند و به کارزار اعمال فشار حداکثری ادامه دهد. جان هانا از اعضای ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی ها در مقاله ای به تاریخ دسامبر 2020 در فارن پالسی نوشت: «بایدن باید به جای نادیده گرفتن اهرم فشار ایجاد شده در نتیجه کارزار اعمال فشار حداکثری ترامپ و بازگشت به یک توافق کنترل تسلیحاتی ناقص، این اهرم را تقویت و از تنگنای اقتصادی ایران) برای مذاکره استفاده کند.» مارک دوبوویتز، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی ها» نیز در اوت 2020 وعده داد که حزب جمهوری خواه و اسرائیل به همراه سازمان او «علیه» توافق هسته ای ایران لابی کنند. مقامات اسرائیلی در هفته های اخیر مدام علیه بازگشت آمریکا به برجام سخن گفته اند.

در همین حال، مقامات ایرانی می گویند تا آمریکا به توافق اصلی سال 2015 بازنگردد، تمایلی به مذاکره ندارند. کارشناسان نگران این هستند که کارزار اعمال فشار حداکثری به مرور زمان هر گونه احتمال بازگشت به توافق را دشوارتر کند. پل پیلار، افسر اطلاعاتی سابق آمریکا و از امضاکنندگان نامه نایاک، ماه گذشته در رد پیشنهاد استفاده بایدن از تحریم های ترامپ به عنوان اهرم فشار، در ریسپانسیبل استیت کرفت نوشت که اگر ایران شاهد ادامه روند مجازات خود باشد، ممکن است هر کاری انجام دهد.

در نامه نایاک آمده است: «به جای آنکه شاهد فرسایش موقعیت مذاکراتی خود باشید، باید سریعا در جهت احیای مجاری دیپلماتیک اقدام کنید. بدون شک احیای دیپلماسی دشوار خواهد بود، اما به احتمال زیاد برای نجات برجام هنوز فرصتی محدود وجود دارد.» در نامه نایاک هشدار داده شده که ادامه کارزار اعمال فشار حداکثری می تواند با خطر «بسته شدن کامل پنجره مذاکره با ایران» همراه باشد و این مساله به ویژه در صورتی که ایران پادمان های الحاقی را کنار بگذارد یا یک دولت تندروی قدرت در تهران روی کار بیاید، صدق خواهد کرد.

مقامات ایرانی روز دوشنبه اعلام کردند که طبق قانون مصوب مجلس، غنی سازی اورانیوم تا خلوص 20 درصد را آغاز می کنند. با این حال، جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، تاکید کرده اگر همه طرفین به برجام به تعهدات خود عمل کنند، اقدام ایران «کاملا برگشت پذیر» است. ایران، ایالات متحده و پنج قدرت جهانی دیگر در برجام بر سر محدودیت های برنامه هسته ای ایران در ازای لغو تحریم های اقتصادی علیه این کشور توافق کرده بودند. ترامپ در سال 2018 با خروج از توافق، تحریم را مجددا اعمال و به اقتصاد ایران آسیب جدی وارد کرد و ایران را بر آن داشت تا تحقیقات هسته ای خود را با سرعت بیشتری پیش ببرد.

نامه نایاک یادآور نامه سرگشاده سپتامبر 2002 در نیویورک تایمز است که با هشدار علیه حمله قریب الوقوع به عراق، توسط 33 کارشناس روابط بین الملل امضا شد. چندین امضاکننده نامه سال 2002 از جمله رابرت جرویس، استاد دانشگاه کلمبیا، استیون والت، استاد دانشگاه هاروارد، و جان میرشمیر، استاد دانشگاه شیکاگو، نامه نایاک را نیز امضا کرده اند.

منبع: ریسپانسیبل استیت کرفت / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34