دیپلماسی ورزشی با اروپا از بزرگراه پرمنفعت تا راهکار باری به هر جهت

دیپلماسی ایرانی: حسب تجربیات شخصی و عینی باید اذعان کنم که بسیاری از هموطنان مقیم خارج خاطره شیرین حضور و تماشای یک رقابت ورزشی با حضور ورزشکاران ایرانی بویژه چهره های شاخص را هرگز فراموش نکرده و برای آن هزینه های زیاد می کنند چرا که در این گونه وقایع بخش عمده ای از آثار منفی غربت فراموش شده و حس غرور ملی و میهنی تبلور می نماید. به عنوان مثال وقتی یک هموطن ایرانی دیداری از تیم های لیگ برتر فوتبال روسیه با حضور سردار آزمون تماشا می کند؛ لحظات تشویق و فریاد یک پارچه چند هزار نفری تماشاگران از سردار برایش اوج احساس غرور و ایرانی بودن است. البته یکی از ابعاد مهم حضور ورزشکاران ایرانی در خارج بعد اقتصادی آن است تصور کنید ورزشکاری که امروز تا ده میلیون دلار ارزش دارد چه کمک شایانی به اقتصاد فردی، فامیلی، استانی و حتی کشوری اش است در یک محاسبه ساده برای صادرات ده میلیون دلاری حداقل باید 20 هزار تن صیفی جات یا هزار تن پسته درجه یک یا حداقل 2500 تخته فرش نسبتا خوب به خارج ارسال شده و پروسه های پیچیده خاص خود را طی کند. 

ورزش دارای یک سابقه دیرینه به نوعی همزاد بشر و با ارزش سیاسی شناخته شده و مورد استفاده بوده و  برای هزاره ها، ارتباطی بین ورزش و سیاست وجود داشته است. وقتی ورزش عملکردی فراتر از "بازی" فراهم می کند که اغلب توسط نخبگان حاکم پذیرفته می شود. یک رقابت ورزشی به میزبانی یک کشور می تواند سرمایه گذاری ها، فعالیت های تجاری، جهانگردی و به ویژه ارتقاء تصویر را ترجیح دهد، ورزش یک ابزار عالی برای دیپلماسی عمومی است و نقش مهمی در توسعه عمومی و افزایش درامدزایی هر کشور و جامعه دارد. به نظر متخصصین امر ورزش ابزاری کم خطر، کم‌هزینه و پرمحتوا برای فعالیت‌های دیپلماتیک است و در تعریفی جامع دیپلماسی ورزش را  بخش پررنگ دیپلماسی عمومی نامیده اند که در آن از تمامی ظرفیت‌های سخت افزاری و نرم افزاری ورزش یک کشور بویژه ورزشکاران حرفه ای استفاده تا قدرت نرم آن در عرصه بین¬الملل تقویت شود. گروهی دیگر نیز معتقدند دیپلماسی ورزش به مثابه مکمل سیاست رسمی دولت‌ها مطرح است که با تمرکز بر رویدادهای بزرگ ورزشی، عملکرد برجسته تصویرسازی بین المللی را تقویت می کند. همچنین از ورزش به¬ منظور تقویت روابط دیپلماتیک مانند دیپلماسی بیسبال با کوبا، پینگ پنگ با چین و یا کشتی و فوتبال با ایران و ترویج گردشگری ورزشی نظیر سه شهر شیکاگو، لس¬آنجلس و لاس¬وگاس به ترتیب مهم‌ترین مقاصد گردشگری ورزشی ایالات متحده هستند؛ استفاده می شود در عین حال که کشورها و قدرت های مختلف با استفاده رسانه ای از ورزش برای رسیدن به اهداف سیاسی و تامین منافع ملی و حتی حل و فصل اختلافات خود با دیگر کشورها بهره برده و استفاده از این ابزار ارزان و تاثیرگذار در امور خیریه، کمک های انساندوستانه و رسیدگی به بلایای طبیعی به امری رایج و راهکاری نتیجه بخش تبدیل شده است.

ورزش در هزاره سوم به یکی از محورهای کلان اقتصاد جهانی تبدیل شده و میزان سرمایه در گردش در رشته های ورزش همگانی و تیمی سر به فلک می کشد و کشورهای دارای برنامه منفعت کلانی را از مبحث بسیار مهم لژیونری نصیب خود می کنند. به طور کلی ورزش در جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب تحولات پرفراز و نشیبی را تجربه کرده و مشارکت نسبی در عرصه های منطقه ای و بین المللی داشته ولی در بعد  دیپلماسی ورزش هنوز الگوی شایسته و متناسب با اسم و ظرفیت بی شمار ایران و انقلاب اسلامی تعریف تدوین نشده و به تعبیر بهتردر مسیر  نهاد سازی کارآمد اقدام راهبردی موثر در راستای بهره برداری متقابل  اصحاب ورزش و کارگزاران دیپلماسی خارجی در مسیر تامین منافع عالیه ایران اسلامی صورت نپذیرفته است. این در حالی است که در شرایط سخت و پرفشار تحریم های ظالمانه آمریکا، ظرفیت ورزشی کشورمان و بویژه حضور چشمگیر لژیونرهای در اقصی نقاط دنیا بویژه اروپا می¬تواند به‌عنوان اهرمی برای تسهیل و تقویت روابط با سایر ملل و دول از جمله کشورهای همسایه و اروپایی مورد استفاده قرار گیرد تا علاوه بر تقویت تعاملات ورزشی در عرصه بین الملل، ایران با تمدن دیرینه چند هزاره ای و دارای فرهنگ بسیار غنی انسانی و ارزشی به ‌عنوان کشوری شاخص با پتانسیل بالا در جهت تعاملات سازنده و مسالمت آمیز در عصر دهکده جهانی ارتباطات معرفی شود. در جهان پیچیده و پرسرعت امروزه ورزش و همکاری های ورزشی ابعاد گسترده و متنوعی را به خود گرفته که در سطوح و گزینه های ذیل قابل بررسی می باشد:

الف: بعد شخصی و لژیونری که دارای دامنه بسیار وسیع است. در حال حاضر صدها ورزشکار ایرانی در باشگاه های فوتبالی، هندبالی، والیبالی و رشته انفرادی مشغول فعالیت هستند که در بخش بعدی بیششتر به آن می پردازیم.

ب: رقابت های ورزشی منطقه ای و قاره ای و بین المللی که دارای جوانب گسترده تبلیغی و اقتصادی است.

ج: سازمان و نهادهای ورزشی منطقه ای و بین المللی که بدون حضور و مشارکت موثر در بخش های مدیریتی و کارشناسی آنها براحتی نمی توان سهم درخور از این خوان گسترده بدست آورد.

د: کمیته های ملی المپیک که نقش تعیین کننده در برگزاری بزرگترین رویداد ورزشی 4 سال یک بار جهان در تمامی رشته های ورزشی دارند.

ه: فدراسیون های ورزشی با داشتن نقش بی بدیل در برگزاری رقابت های تخصصی داخلی، دو و چند جانبه و منطقه ای و بین المللی.

و: شرکت های بخش خصوصی ورزشی در حوزه های تولید کالاهای ورزشی، تبلیغات و ساخت و پشتیبانی ابنیه و ورزشگاه های تخصصی و عمومی.

ت: بخش تولید مواد خوراکی و فراورده های خاص تقویت ورزشی و بویژه صنایع تولید محصولات غذایی پرورش اندام.

ح: بخش باشگاه داری که یک قرن گذشته در قاره اروپا و در دهه های اخیر در قاره کهن آسیا تبلور شایسته ای از سرمایه گذاری و درآمد زایی داشته است.

ط: ورزش قهرمانی و پهلوانی خاص نظیر رشته های رزمی و بوکس که دارای رقابت های منحصر بفرد با گردش پول قابل توجه دارد.

ی: بخش درمان و آزمایشگاهی ورزشی و امور تخصصی دوپینگ که نقش مهمی در موفقیت کشورها بویژه در رشته های انفرادی رزمی و پهلوانی دارد.

این بخش بسیار مهم و درآمد زا ادامه دارد.