بایدن هدف اصلی امضای برجام را فراموش نکند

دیپلماسی ایرانی: سخنان تازه محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران درباره بازگشت ایالات متحده امریکا به توافق هسته ای نشان می دهد که ایران انتظارات زیادی از گفت وگوهای بالقوه سیاسی با دولت جو بایدن دارد. از لحن سخنان ظریف چنین بر می آید که وی شرایط گفت وگوی ایران با آمریکا را با گفتن این که برنامه موشکی ایران قابل مذاکره نیست، دیکته می کند.

اظهارت ظریف و روحانی درباره بازگشت آمریکا به توافق هسته ای در واقع الهام گرفته از سخنان جیک سولیوان، مشاور امنیت ملی در دولت آینده بایدن است که در اظهار نظر درباره بازگشت واشنگتن به توافق هسته ای گفته شرط واشنگتن برای این اقدام این است که ایران به همه تعهدات خود در قبال توافق هسته ای عمل کند. وی هیچ اشاره ای به برنامه موشکی ایران به عنوان پیش شرط گفت وگوها، نکرده است.

این گونه اظهارات از سوی مقامات ایران و آمریکا نشان می دهد که بازگشت دولت بایدن به توافق هسته از قرار گریزناپذیر است. وقتی دولت باراک اوباما توافق هسته ای 15 ساله را با ایران منعقد کرد تصورش این بود که این توافق فرصت مناسبی برای ایران فراهم خواهد کرد تا رفتار خود را برای بازگشت به جرگه بین المللی، تغییر دهد. از لحاظ منطقی ناممکن است که با امضا یک موافقتنامه، رفتار کشوری که جامعه بین المللی آن کشور را تهدید قلمداد می کند، متوقف شود و سپس به این کشور اجازه داد تا تهدید های خود را پس از 15 سال از سر بگیرد.

واقعیت این است که در ایران زمامدار اصلاح طلبی وجود ندارد که کشور را به داشتن رابطه بهتر با غرب و کاستن از دامنه سیاست های خصمانه این کشور علیه جامعه جهانی و کشورهای همسایه، ترغیب کند. برخلاف انتظار و توهم  مربوط به پیامدهای مثبت توافق هسته ای، ایران بی درنگ از مزایای این توافق برای گسترش حمایت خود از متحدان و گروه های نیابتی اش در منطقه و همچنین پیشبرد برنامه موشکی، خرید جنگ افزار بهره برداری کرد.    

ترامپ پس از راه یافتن به کاخ سفید اعلام کرد که توافق هسته ای، به اهداف مورد نظر خود نرسیده است و توجه خود را به جای ترغیب ایران برای بازگشت به جامعه جهانی، به مهار بلند پروازی های هسته ای این کشور محدود کرد و به این ترتیب بحران آغاز شد. در این میان اهداف بنیادین منطقه ای به دست فراموشی سپرده شد و وسیله هدف را توجیه کرد. با گذشت 5 سال هنوز معلوم نیست که آیا ایران کشوری عادی محسوب می شود یا خیر و اینکه تا چه اندازه در جامعه بین المللی ادغام شده است. ایران توانسته است جامعه بین المللی را قانع کند که آنچه برای این جامعه اهمیت دارد محترم شمردن مفاد توافق هسته ای است اما باید دانست که توافق هسته ای در واقع وسیله بود نه هدف. افزون بر این، ایران به گونه ای ارادی تلاش می کند تا جای وسیله و هدف را در ابعاد گسترده تری عوض کند و می گوید که با هدف صلح جویی به توافق هسته ای وارد شده است. ایران بر این باور است که راهبرد دفاع در دوردست، بهترین وسیله برای ادامه حیات و حمایت از پایگاه های حامی خود در خارج از کشور است. به بیان دیگر از منظر تهران توافق هسته ای هیچ هدف دیگری جز فراهم آوردن امکان ادامه حیات امنیت کشور ندارد و تلاش می کند تا مناقشه خود با غرب را فقط به توافق هسته ای، که موضوعی قابل مدیریت است محدود کند. بر اثر این راهبرد، ایران توانسته است توجه جامعه جهانی را از دیگر اقدامات خود به مساله توافق هسته ای جلب کند.

برای پایان دادن به ترفند ایران که وسیله را هدف معرفی می کند باید هدف اصلی توافق هسته ای را که بازگرداندن ایران به جرگه جامعه ای جهانی است مورد تاکید قرار دهیم و از تهران بخواهیم تا رفتاری عادی در پیش بگیرد و از تهدید جامعه جهانی دست بردارد. دولت جدید آمریکا باید بداند که هدف اصلی دولت اوباما از امضای توافق هسته ای چه بوده است و از خود بپرسد که آیا بازگشت به توافق هسته ای وسیله ای کارساز برای باگرداندن ایران به دامن جامعه جهانی و تبدیل آن به کشوری عادی، محسوب می شود یا خیر.

منبع: عرب نیوز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار این مطلب به معنای تایید آن از سوی دیپلماسی ایرانی نیست و فقط برای اطلاع خوانندگان دیپلماسی ایرانی منتشر شده است.