اهمیت دوستی بیش از نفوذ و رقابت
آیا ایران به دنبال عراقی مستقل و قدرتمند است؟
فاطمه عواد الجوری
دیپلماسی ایرانی: سر و صدایی که همیشه درباره نقش ایران در عراق به راه می افتد، جدید نیست. این سروصدا سال ها است ادامه دارد به ویژه پس از اشغال عراق توسط ایالات متحده امریکا. دو فرضیه درباره نقش ایران درعراق وجود دارد:
- نخست: ایران عراق را متحد راهبردی خود می داند که نمی تواند از آن بی نیاز باشد و به دنبال عراق قدرتمند و تاثیرگذار در منطقه است.
- فرضیه دوم از نقش مخرب ایران با هدف تبدیل عراق به یک کشور وابسته به خود در طرح هایش برای منطقه صحبت می کند.
برای انتخاب یکی از این دو فرضیه باید به تاریخ نقش ایران در عراق حتی پس از اشغال آمریکا مراجعه کنیم. از نظر تاریخی حکومت شاه و عراق رابطه خوبی نداشتند و تنش های دو کشور به امضای توافق الجزایر منجر شد. پس از پیروزی انقلاب نیز صدام گمان می کرد از هرج و مرج موجود می تواند برای حمله و سیطره بر ایران استفاده کند.
پس از جنگ خلیج فارس و اعمال تحریم ها علیه عراق باید به این نکته اشاره کرد در زمانی که ملت عراق در اثر محاصره و تحریم با گرسنگی روبه رو بودند و کشورهای عربی در تشدید این محاصره کمک کردند، ایران دشمنی را برای کمک رسانی به ملت عراق کنار گذاشت .
پس از اشغال عراق از سوی آمریکا، ایران با تمام حل و فصل هایی موافقت کرد که سعی داشت یک دولت مستقل را در عراق روی کار آورد و این کشور را به امنیت برساند اما تمام این تلاش ها با وتوی آمریکا مواجه شد و شرایط برای ظهور تندروهایی مانند ابومصعب الزرقاوی و غیره فراهم آمد.
در زمان ظهور داعش در عرصه عراق نیز آمریکا این کشور را تنها گذاشت و به مرزهای کردستان پناه برد. زمانی که داعش تنها چند کیلومتر با پایتخت فاصله داشت ایران بلندپایه ترین مسئول امنیتی خود یعنی ژنرال حاج قاسم سلیمانی را به عراق اعزام کرد و کمک های تسلیحاتی فرستاد.
هیچ زمانی شاهد ورود بدون مجوز وبدون موافقت مسئولان ایرانی به عراق نبوده ایم. برخلاف نیروهای امریکایی و رئیس جمهوری این کشور دونالد ترامپ هنگامی که در سال 2018 به طور محرمانه از پایگاه عین الاسد بدون مطلع کردن دولت عراق بازدید کرد.
پس از ترور شهیدان سلیمانی و ابو مهدی المهندس برخی طرف های عراقی انگشت اتهام خود را به سمت عادل عبدالمهدی و مصطفی الکاظمی نشانه رفتند اما ایران بار دیگر در راستای فرونشاندن اختلافات و تاکید بر وحدت عراق اقدام کرد.
ایران علی رغم تحریم های اقتصادی و محاصره از سوی آمریکا اما به صدور برق و مواد غذایی و دارویی برای مقابله با ویروس کرونا به عراق ادامه می دهد و این در حالی است که دولت عراق به شرکت های ورشکسته آمریکایی مانند جنرال الکتریک برای بهبود وضعیت بخش انرژی روی آورده است.
در آخر باید اشاره کرد فرضیه نخست درستی خود را به اثبات رسانده است. کسی وجود منافع مشترک ایران با عراق را انکار نمی کند اما این منافع مشترک در چارچوب تلاش ایران برای تبدیل عراق به کشوری مستقل و قدرتمند قرار می گیرد.
در این میان نقش ویرانگر امریکا در منطقه و عراق قابل ملاحظه است. به ویژه که این کشور این فرضیه را ترویج می دهد که ایران به دنبال عراقی ضعیف و وابسته است. اما به نظر می رسد با توجه به این که دو کشور روابط فرهنگی، اجتمای و تاریخی دارند، این تلاش ها شکست خورده اند و خواهد خورد.
منبع: رای الیوم / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11
نظر شما :