ستیز ترکیه و بلوک عربستان به شمال آفریقا رسید

نویسنده: آندرو هاننا(Andrew Hanna)  

دیپلماسی ایرانی: اقدام هفته گذشته امارات متحده عربی برای گشایش یک دفتر کنسولگری در صحرای غربی یک پیروزی دیپلماتیک برای مراکش محسوب می شود که مدت هاست می خواهد ادعای بین المللی اش بر سرزمین های مورد مناقشه را ثابت کند. این اقدام همچنین علامتی از یک دگرش منطقه ای نگران کننده است. دشمنی بین ترکیه و کشورهای همسو با عربستان تهدیدی برای منطقه مغرب است که می تواند به نوبه خود درگیری و سیاست جاری از لیبی تا منطقه دریای سرخ را پیچیده تر کند.

در آفریقای شمالی، رویارویی های اخیر ناپایداری را افزایش داده است. این درگیری ها می تواند تهدیدی برای منافع منطقه ای ایالات متحده و برنامه های مبارزه با تروریسم باشد.

رقابت طولانی مدت مراکش و الجزایر به صحرای غربی کشیده شده است. مراکش به عربستان و همدستانش نزدیک است و الجزایر نیز می خواهد یک مشارکت اقتصادی و امنیتی با ترکیه ایجاد کند. به آنها جنش های افراطی و درگیری های خشونت آمیز را نیز بیفزایید.

در سال 2017، مراکش اعلام کرد که پیرامون تحریم قطر موضع بی طرفی می گیرد. در سال 2018، محمد بن سلمان برنامه سفر به رباط، پایتخت مراکش، را به هم زد. سال بعد، شبکه تلوزیونی العربیه مستندی را در حمایت از جنبش جدایی طلب صحراوی پخش کرد که ادعای مراکش بر صحرای غربی را به چالش می کشید. مراکش نیز در پاسخ به مشارکت در ائتلاف به رهبری سعودی در جنگ یمن پایان داد.

پس از آنکه در آغاز امسال دولت تازه الجزایر از یک سیاست خارجه باز استقبال کرد، مراکش هم بازسازی روابط با کشورهای به رهبری سعودی را در دستور کار قرار داد. روابط گرم تر با همدستان سعودی دست مراکش در اولویت های منطقه ای را باز کرد: قانونی کردن کنترل صحرای غربی. در ماه اکتبر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی در سازمان ملل بر پشتیبانی از یکپارچکی مرزی مراکش پافشاری کردند.

تقویت روابط با همدستان سعودی رفته رفته به تیره شدن روابط مراکش با ترکیه، به ویژه روابط تجاری، انجامید. وضع تعرفه 27 درصدی بر مسنوجات ترک از جمله اقدامات مراکش بود که سپس به 36 درصد وحتی تا 90 درصد بر برخی از کالاها افزایش یافت.

الجزایر با استفاده از این فرصت، همکاری ها به ویژه در زمینه نظامی را با ترکیه افزایش داد و برای خرید تجهیزات سخت افزاری از ترکیه اعلام آمادگی کرد. احتمال می رود که ترکیه و الجزایر روابط خود را تعمیق ببخشند. اردوغان متعهد شده تا تجارت دوجانبه از 3.1 میلیارد دلار به 5 میلیارد دلار افزایش یابد. به این ترتیب الجزایر به بزرگترین شریک تجاری ترکیه در آفریقا تبدیل می شود. الجزایر چهارمین تامین کننده گاز ترکیه است.

پنتاگون چندین سال در همکاری با الجزایر و مراکش با نفوذ رو به رشد روسیه در آفریقا مبارزه کرد. در ماه اکتبر، وزیر دفاع، مارک اسپر، به هر دو کشور قول همکاری نظامی داد.

با توجه به شکاف ترکی – سعودی، چند قطبی ژئوپلتیکی رو به رشد در شمال آفریقا بهره برداری از هر دو مشارکت را بسیار دشوار می کند. مراکش و الجزایر با خطر درگیری در پهنه گسترده تری روبه رو هستند. لغزیدن الجزایر به دامان ترکیه مراکش را به مدار عربستان می فرستد و برعکس.

کشیده شدن رقابت های خاورمیانه به قلب ناپایداری های مغرب، تلاش های دیپلماتیک برای مهار درگیری های لیبی و تهدید تروریسم در شمال آفریقا را با شکست مواجه می کند. ایالات متحده به یک راهبرد دیپلماتیک و سیاسی نیازمند است که در بردارنده درگیری سعودی – ترکی نیز باشد.

منبع: یوسیپ / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11