ناآرامی در مرزهای شمالی می تواند جدی ترین نگرانی جمهوری اسلامی شود

دو راهی ایران در ناگورنو-قره باغ

۰۱ آبان ۱۳۹۹ | ۰۹:۰۰ کد : ۱۹۹۶۴۰۸ اخبار اصلی آسیا و آفریقا
شیرین هانتر، از اعضای مرکز تفاهم مسلمانان و مسیحیان دانشگاه جورج تاون، می گوید: «درسی که می توان از جدیدترین خشونت ها در قفقاز گرفت این است که نمی توان هیچ مناقشه ای را حل نشده رها کرد. هیچ درگیری برای همیشه منجمد باقی نمی ماند.»
دو راهی ایران در ناگورنو-قره باغ

نویسنده: گیورگیو کافیرو

دیپلماسی ایرانی: مساله حاکمیت ارضی در ناگورنو-قره باغ از مدت ها پیش مساله ای حساس برای ارمنی ها و آذربایجانی ها بوده است. با سقوط اتحاد جماهیر شوروی در اواخر دهه 1980 و اوایل دهه 1990، خشونت ها بین دو قوم از کنترل خارج شد و ارمنستان و جمهوری آذربایجان به عنوان دو کشور استقلال یافته از سال 1991 تا 1994 بر سر این منطقه جنگیدند. پروتکل بیشکک با میانجیگری روسیه که در ماه مه 1994 امضا شد، جنگ را به یک «درگیری منجمد» تبدیل کرد که با اپیزودهایی از خشونت بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان همراه بود. با این حال، منطقه مورد مناقشه ناگورنو-قره باغ از 27 سپتامبر به صحنه یکی از شدیدترین درگیری ها در 26 سال گذشته تبدیل شده که چند صد نفر را به کام مرگ فرستاده است. 

شیرین هانتر، از اعضای مرکز تفاهم مسلمانان و مسیحیان دانشگاه جورج تاون، می گوید: «درسی که می توان از جدیدترین خشونت ها در قفقاز گرفت این است که نمی توان هیچ مناقشه ای را حل نشده رها کرد. هیچ درگیری برای همیشه منجمد باقی نمی ماند.»

شکست دو آتش بس که ساعاتی پس از حاصل شدن آنها، ارمنستان و جمهوری آذربایجان یکدیگر را به نقض آن متهم کردند، نشان می دهد که خطر تشدید این درگیری ها وجود دارد. کارشناسان نگران احتمال پاکسازی قومی در ناگورنو-قره باغ هستند و هشدار داده اند در حالی که تنش ها بین ترکیه و روسیه دید است، بحران می تواند ابرقدرت های بیشتری را به منطقه بکشاند. ایران که با ارمنستان و جمهوری آذربایجان مرز مشترک دارد، به طور ویژه نگران این درگیری هاست. نتیجه این درگیری ها بر امنیت ملی و منافع ژئوپلیتیک ایران تاثیر می گذارد. در حقیقت، همین حالا هم درگیری به روستاهای مرزی ایران کشیده شده و این بحرانی است که جمهوری اسلامی نمی تواند از آن چشم پوشی کند.

واکنش ایران به دور جدید درگیری ها از 27 سپتامبر دقیق و از نظر استراتژیک دو سویه بوده است. ایران در درگیری های 1991 تا 1994 ابراز بی طرفی کرد و این رویکرد نتیجه خوبی برای آن داشت. اکنون هم جمهوری اسلامی ترجیح می دهد همان رویکرد را به درگیری داشته باشد. با این حال، اگر تنش ها در ناگورنو-قره باغ از کنترل خارج شود، ایران با یک مشکل اساسی در مرزهای خود مواجه خواهد شد. این در حالی است که کارزار اعمال فشار حداکثری ایالات متحده و همه گیری کووید 19 به طور قابل توجهی ایران را تضعیف کرده و هرگونه تشدید درگیری مسلحانه می تواند یک بحران فزاینده برای آن رقم بزند. دولت ایران از زمان شروع درگیری ها بارها از طرفین خواسته از جنگ دست بردارند و پیشنهاد میانجی گری بین آنها را داده است.

سیاست گذاری داخلی ایران به چندین عامل وابسته است که بحران ناگورنو-قره باغ را به چالشی بزرگ برای آن تبدیل می کنند. در درون جمهوری اسلامی دیدگاه های مختلفی به درگیری وجود دارد. در مناطقی با اکثریت جمعیت آذری زبان، از درگیری با اظهاراتی مشابه «جنگ باکو برای آزادسازی قره باغ از اشغال ارامنه» یاد و از آن حمایت می کنند. اما ایران در عین حمایت از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان، از ارمنستان نیز حمایت می کند. به علاوه، ایران نگرانی های عمده امنیتی و ژئوپلیتیکی درباره آنچه ممکن است در این «آزادسازی» تحت حمایت ترکیه و اسرائیل در سرزمین تحت کنترل ارمنستان از دست بدهد، دارد.

اگر قرار باشد باکو منطقه ناگورنو-قره باغ را تحت کنترل درآورد، ممکن است برخی عناصر معدود جدایی طلب آذری زبان ایران را تحت تاثیر قرار دهد. به علاوه، درک تهدید ایران از روند این درگیری به دیگر متغیرهای منطقه ای مربوط می شود. «پیروزی» جمهوری آذربایجان در قره باغ احساس آسیب پذیری ایران در برابر اسرائیل را با توجه به سابقه چندین دهه همکاری باکو-تل آویو افزایش می دهد. اما اسرائیل تنها بازیگر منطقه ای نیست که ایران را نگران می کند. برخی گزارش ها از به کارگیری شورشی های سوری توسط ترکیه برای کمک به جمهوری آذربایجان حکایت دارند. از دیدگاه ایران، این به معنای دامن زدن به آتش درگیری توسط ترکیه است. 

در سطح بین المللی، عامل روسیه هم برای درک مواضع ایران در حمایت از ارمنستان اهمیت دارد. در میانه کارزار اعمال فشار حداکثری ایالات متحده، ایران برای نجات به روسیه روی آورده است. اگرچه روابط ایران و روسیه در یکی از بالاترین سطوح در تاریخ است، موضع گیری تهران در قبال بحران ناگورنو-قره باغ و حمایت آن از مسکو، فرصتی جدید برای تقویت روابط دو جانبه را فراهم می آورد. با این وجود، با توجه به اینکه این درگیری ها با تهدید افزایش تنش ها بین روسیه و ترکیه همراه بوده، ایران مجبور است با احتیاط بیشتری قدم بردارد چرا که اگرچه روابط نزدیک با مسکو برای تهران مهم است، اما در عین حال، تهران قصد خشمگین کردن آنکارا را نیز ندارد. ایران می داند که توانایی درگیری با ترکیه را ندارد و به ویژه، ترکیه همسایه مهمی است که ایران در بسیاری از حوزه ها با آن همسوست و در دور زدن کارزار اعمال فشار حداکثری ایالات متحده از آن کمک گرفته است.

ایران در تلاش برای برقراری روابط عالی با روسیه بدون درگیری با ترکیه، با معضل بزرگی در بحران بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان روبروست. اگر تلاش های دیپلماتیک برای حل منازعه ناگورنو-قره باغ جواب ندهد، تهران ممکن است ناگهان با افزایش بی ثباتی در مرزهای خود و در منطقه موجه شود. درگیری بین همه همسایگان شمالی ایران که درگیر آسیب های همه گیری کرونا و فشار تحریم های آمریکاست، در وخیم ترین شرایط برای جمهوری اسلامی رخ داده است.

منبع: دِ نیو عرب / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34
 

کلید واژه ها: ناگورنو ـ قره باغ مناقشات قره باغ-ناگورنو مناقشات ارمنستان و جمهوری آذربایجان مرزهای شمالی ایران نقش ترکیه در دور زدن تحریم ها قفقاز شمالی


( ۱۸ )

نظر شما :

علی ۰۱ آبان ۱۳۹۹ | ۱۰:۲۹
درگیری بین آذربایجان وارمنستان قومی نیست ارمنستان در سرزمینهای تاریخی اذربایجان وتورکها بنا نهاده شده است وحال با زیاده خواهی اربابانش می خواهد قسمت بیشتری از خاک آذربایجان را تملک کند تا استعماربه مناطق استراتیژیکی بیشتری تسلط یابند. با توجه به تجربه ی اسرائیل وتشکیل آن کشورهای منطقه به ویژه کشورهای مسلمان مانند ترکیه وایران باید در مقابل این زیاده خواهی ها ایستادگی کنند . ایران برای داشتن موقعیتی در حل مسئله قره باغ باید موضع گیری های قدرتمند تری اتخاذ کرده و دست از محافظه کاری بردارد.
كامران ۰۱ آبان ۱۳۹۹ | ۱۳:۰۴
پاکسازی قومی ۳۰ سال است که در منطقه قره باغ و هفت شهرستان ان صورت گرفته است ، این نهاد ها و سازمانها تا کنون کجا بودند؟؟ رنج یک میلیون اواره که سالها در چادر و واگن قطار زندگی میکردند را نمیدیدند اما به یکباره دلسوز شدند. ۳۰ سال بی عملی از جانب تمامی نهاد ها و کشورهای دخیل و رضایت و سکوت انها از این وضع باید یک زمانی توسط اراده مردم اذربایجان کوبیده میشد و الا اگر قرار بود مشکل با مذاکره حل شود که تا کنون حل میشد. دعوت به مذاکره بدون ارائیه جدول مشخص خروج نیروهای اشغالگر ارمنستان از قره باغ یعنی این که این مشکل ۳۰ سال دیگر هم ادامه پیدا کند.منفعت برخی کشورها از مشکل و رنج دیگران است.
محمد ۰۱ آبان ۱۳۹۹ | ۱۳:۱۷
این درگیری ها مثالی برای آینده خواهد بود ، موقعی که ملت های دیگر ببینند ما نمی توانیم روی همسایه های مرزی خود اعمال قدرت کنیم چطور مدعی نقشی بزرگتر در خاورمیانه هستیم ، صحنه نبرد کاملا روشن است ،ترکیه و آذربایجان ائتلافی را تشکیل داده اند که پا گرفتن آن به ضرر ایران است ، رابطه ایران و ارمنستان هم ریشه ای چند هزار ساله دارد ، ایران برای اینکه نشان دهد در رقابت به ترکیه ، حداقل دارای قدرتی برابر است ،چاره ای ندارد به جز کمک به ارمنستان ، سکوت امروز درباربر نئوعثمانی ها پشیمانی آینده را در پی دارد
خسرو ۰۱ آبان ۱۳۹۹ | ۱۳:۲۴
انگار کافیرو به سفارش دیپلماسی ایرانی مقاله نوشته است چون مانند نوشته های قبلی و یک طرفه نوشته شده است با تلقین بی طرفی ، هیچ اشاره ای به متجاوز بودن ارمنستان نشده است و از کشتار غیرنظامیان توسط ارمنستان در شهرهای دور از منطقه درگیری یاد نشده است
ایران دوست ۰۱ آبان ۱۳۹۹ | ۲۲:۴۵
متجاوز بودن ارمنستان از طرف خیلی کشورها مطرح نیست چون مساله قره باغ صرفا به خاطر تقسیمات زمان شوروی اتفاق افتاده. همون زمانی هم که اسما جز آذربایجان بوده، اکثریت ارمنی داشته.
علی ۰۲ آبان ۱۳۹۹ | ۱۱:۴۶
دوستی یا بهتر است بگوییم بی سوادی کامنت گذار ، از روابط چندهین هزار ساله ایران با ارمنستان گفته اند ، ارمنستانی که تشکیلش به 100 سال یا یک قرن نمی رسد و جمعیتش از انباشتن ارمنی های ساکن در جاهای مختلف ایران وروسیه و سوریه وترکیه .... و با اخراج صاحبان اصلی آن به وجود آمده است چگونه روابط چندین هزار ساله با ایرانی دارد؟ یا کس دیگری گفته متجاوز بودن ارمنستان از طرف خیلی کشورها مطرح نیست . مثل این است که بگویید صدامیان در جنگ ایران وعراق متجاوز نبودند . آنجایی که شمااز اکثرین ارمنی حرف می زنید در بهترین حالت و در زمان کنونی سال2020 ودر خوش بینانه ترین حالت 200000 نفر جمعیت دارد که از جاهای مختلف کوچانده شده و به قره باغ آورده شده اند . جالب این است که همین افراد در حال حاضر در حال فرار هستند ومی گویند سرزمینی که مال ما نیست چطور اصرار بر ماندن وحتی جنگیدن وکشته شدن برای آن را قبول کنیم . شمایی که اطلاعات غلط می نویسید ومی دهید نه تنها خائن به وطن خود بلکه خیانت کار به همسایگان نیز هستید. رسانه های بیگانه نیز همین کار را می کنند وطوری نشان می دهند که انگار اذربایجان در حال تجاوز به خاک ارمنستان است وبه سبب در اختیار داشتن تریبونهای بی شمار به افکار عمومی دنیا چنین القا می کنند که ارمنستان مظلوم واقع شده وآذربایجان متجاوز است که شما هم به عنوان ستون دشمن عمل می کنید . توبه کرده وبه راه حق بازگردید.
ایرانخواه ۰۲ آبان ۱۳۹۹ | ۱۳:۳۳
ایران دوست دارد و نیاز دارد در همسایگی خود آرامش برقرار شود به غیر از مواردی که کشور کوچک همسایه جایگاه حضور دشمنان بزرگش (در حال حاضر آمریکا واسراییل) باشد اگر آمریکا، افغانستان و عراق را ترک کند ایران اولین کشوری است که به برقراری ثبات در آنجا کمک خواهد کرد در صورتی که راهبرد فعلی مبنی بر دشمنی با اسراییل باقی بماند و این کشور در باکو لانه سازی کند و توازن منفی در این ناحیه بین باکو و ارمنستان از بین رود مطمئن باشید این کشور روی آرامش را نخواهد دید. ایران نخواهد گذاشت که دشمن کنار خانه اش لانه کند. ایران ابزارهای بسیاری برای اعمال قدرت داخل آذربایجان دارد که در حال حاضر آنها را در جعبه ابزار گذاشته است. اگر ایران تاکنون از طرح راهبردی روسیه برای جدا سازی و تجزیه حکومت باکو به پنج منطقه (همانند طرح های پیاده شده در اوکراین و گرجستان) حمایت نکرده است بدلیل صبر راهبردی است و پایش شرایط است. کسی که خانه اش شیشه ای به همسایگانش سنگ نمی زند. جاویدان ایران ، پاینده ایرانی
حسین ۰۲ آبان ۱۳۹۹ | ۱۷:۰۴
این مسئله را نیز باید در نظر گرفت که ممکن است آذربایجان و ترکیه با تسلط بر مناطق مرزی مورد اشاره در نهایت به دنبال ایجاد گذرگاهی از درون خاک ارمنستان به نخجوان باشند این به معنای قطع همسایگی ایران با ارمنستان و ایجاد برگ دیگری از جنگ و نزاع در منطقه قفقاز جنوبی با بیشترین تأثیرگذاری بر ایران باشد. البته این درصورتی است که روسیه که برابر قراردادی نظامی ملزم به دفاع از خاک ارمنستان است با هدف تضعیف نخست وزیر غرب گرای ارمنستان و گروه‌های حامی وی قدری مماشات نماید.
علی ۰۲ آبان ۱۳۹۹ | ۱۷:۳۸
خسروجان نویسنده غربی است به ان تهمت سفارشی بودن مقاله میدهی هرکه مخالف نظرات شما باشد ارامنه و کشورهای ان کلوپ مسیحی میگویید اما نفوذ و تبلیغات ترکیه در کشورهای غربی قدرتمند نیست
به ايران دوست ۰۳ آبان ۱۳۹۹ | ۱۰:۰۸
حرف شما خنده دار است متجاوز بودن ارمنستان توسط تمامی سازمانهای بین المللی تایید شده است شاید از دید گروه تروریستی pkk متجاوز نباشد! در ضمن جمعیت کوچک ۱۲۰ هزار نفری ارامنه قره باغ دارای خودمختاری بودند و نیاز به تجاوز و اشغال نبود ، هدف ارمنستان تصرف خاک دیگران میباشد . همچنان که ۷ شهرستان اطراف قره باغ که اصلا ارمنی ساکن ان نبود هم اشغال شد و شروع به تغییر نام و مسکون سازی انها کردند .
ایران دوست ۰۴ آبان ۱۳۹۹ | ۱۶:۰۹
هر وقت متجاوز بودن ترکیه در قبرس، شمال سوریه و عراق رفع شد این نوع استدلالات شما هم قابل اعتنا می‌شود.