عصر جدید مفاهمه میان کردها با حکومت مرکزی عراق

آیا عصر افول قدرت اقلیم کردستان کلید خورده است؟

۲۵ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۶:۰۰ کد : ۱۹۹۵۳۸۶ خاورمیانه انتخاب سردبیر
آرمان سلیمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در صحنه کنونی حکمرانی عراق پس از به قدرت رسیدن مصطفی الکاظمی شاهد سیگنال‌های مبنی بر یک تغییر بزرگ در عرصه حکمرانی بعد از ۲۰۰۳ هستیم که می‌توان از آن به عنوان عصر «افول فدرالیسم» یاد کرد. گرانیگاه اصلی این عصر که تاریخ سیاسی عراق جدید بر مبنای آن کلید خواهد خورد را می‌توان در قالب سفر مصطفی الکاظمی به اقلیم کردستان مورد بازخوانی قرار داد. الکاظمی در ۱۰سپتامبر (۲۰ شهریور ۱۳۹۹) در اولین سفر خود بعد از ریاست بر کابینه، برای گفت وگو و دیدار با مقام‌های ارشد دولت اقلیم و رهبران احزاب سیاسی اقلیم کردستان وارد شهر اربیل شد و با مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان عراق، نچیروان بارزانی رئیس و مسرور بارزانی نخست وزیر اقلیم دیدار کرد.
آیا عصر افول قدرت اقلیم کردستان کلید خورده است؟

نویسنده: آرمان سلیمی، کارشناس مسائل عراق

دیپلماسی ایرانی: تاریخ سیاسی دولت ملی عراق در سال‌های بعد از 1924 مملوء از حوادث سلبی و انفصال‌هایی است که همواره بر شانه‌های حکمرانی و جامعه سیاسی این کشور سنگینی کرده است. کمتر کشوری را در جهان سراغ داریم که همانند عراق، میان معارضان و حاکمان همواره رغبتی برای توافق و سازش وجود داشته باشد اما در عمل بیش از صلح جنگ درگیر اتفاق افتاده باشد. باور این مساله دشوار است که در اوج جنگ کردها با حکومت مرکزی در دهه 1970 یکباره میان هیات دولت و حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری ملا مصطفی بارزانی، بر سر تقسیم کرکوک توافق حاصل می‌‎شود. 

یا شاید در سال 1991 بعد از وقوع کشتارهای غیرانسانی حزب بعث و تجربه همزیستی مرگ و زندگی از سوی کردها، کسی باور نداشت که جلال طالبانی، رئیس حزب اتحادیه میهنی کردستان در مقابل دوربین‌ها صدام را در بغداد به آغوش بکشد. در تاریخ جدید نیز باور این رخداد دشوار است که پس از وقوع حادثه 16 اکتبر 2017 در کرکوک که از آن به عنوان شکست همه‌پرسی استقلال کردها یاد می‌شود، در سال 2018 در بغداد، برای مسعود بارزانی، رهبر استقلال‌خواهی کردها فرش قرمز پهن کنند. در مجموع، قاعده ثابت در صحنه سیاست و حکمرانی کشور عراق، وجود این زیست‌سیاست پارادوکسیکال است که شاید در سال‌های آتی نمونه‌های حیرت‌آورتری از آن را شاهد باشیم.

در صحنه کنونی حکمرانی عراقی نیز پس از به قدرت رسیدن مصطفی الکاظمی نیز شاهد سیگنال‌های مبنی بر یک تغییر بزرگ در عرصه حکمرانی بعد از 2003 هستیم که می‌توان از آن به عنوان عصر «افول فدرالیسم» یاد کرد. گرانیگاه اصلی  این عصر که تاریخ سیاسی عراق جدید بر مبنای آن کلید خواهد خورد را می‌توان در قالب سفر مصطفی الکاظمی به اقلیم کردستان مورد بازخوانی قرار داد. الکاظمی در 10سپتامبر (20 شهریور 1399) در اولین سفر خود بعد از ریاست بر کابینه، برای گفت وگو و دیدار با مقام‌های ارشد دولت اقلیم و رهبران احزاب سیاسی اقلیم کردستان وارد شهر اربیل شد و با مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان عراق، نچیروان بارزانی رئیس و مسرور بارزانی نخست وزیر اقلیم دیدار کرد.

اما در این میان نکته قابل توجه بازدید الکاظمی از هر سه استان دهوک، اربیل و سلیمانیه و در بطن آن بازدید از گذرگاه های مرزی ابراهیم خلیل، باشماق و پرویز خان در مرزهای مشترک با ترکیه و ایران بود. این کنش نخست‌وزیر عراق را می‌توان در سطحی نمادین مورد ارزیابی و تحلیل قرار داد و در سوی مقابل نوع کنش کردها در برابر الکاظمی نیز در مقام آغازگر عصر جدید سیاست‌ورزی در عراق جدید قابل تامل است. در مجموع، استدلال اصلی نوشتار حاضر این است که سفر الکاظمی نشانگر آغاز عصر جدید مفاهمه سیاسی میان اربیل و بغداد و نیز تداعی کننده «افول فدارلیسم» عراقی به عنوان پارادایم مورد درخواست کردها در عراق پس از سال 2003 است. برای اثبات این مساله در ابتدا ضروری است که محورهای اصلی چالش میان کردها و حکومت مرکزی در سفر الکاظمی به اقلیم کردستان مورد مدّاقه قرار گیرد و سپس سه مرحله گذار سیاسی در عراق جدید به عنوان مفصل‌بندی اصلی نوشتار ارائه شود. 

بودجه و مرزها کانون اصلی مذاکرات اربیل -بغداد

بدون تردید مهم‌ترین مساله موجود میان اربیل و بغداد در مقطع کنونی را می‌توان در ارتباط با مساله بودجه مورد ارزیابی قرار داد که به نوعی نقشی تعیین کننده در سایر مسائل مورد اختلاف دو طرف پید کرده است. در مقطع کنونی، حکومت اقلیم کردستان برای پرداخت حقوق ماهیانه کارمندان و هزینه‌های حکومتی خود نیازمند صرف بودجه‌ ماهانه 895 میلیارد دینار است اما با قطع ارسال بودجه از سوی بغداد، عملا پرداخت حقوق کارکنان دولتی با مشکل مواجه شده و دولت رسما ناتوانی خود را در پرداخت بودجه اعلام کرده است. در نتیجه طی سال‌های گذشته حکومت اقلیم با در پیش گرفتن سیاست ریاضت اقتصادی، راهبرد پراخت بخشی از حقوق کارکنان را در قالب یک سوم و یک چهارم در پیش گرفته است. 

در سال‌های بعد از 2003 سهمی 17 درصدی از بودجه سالانه عراق برای اقلیم کردستان تعیین شد که این سهم بدون هیچ‌گونه تاخیر یا تعویقی تا سال 2013 از سوی حکومت مرکزی برای کردها ارسال می‌شد اما بتدریج در درون بغداد مخالفت‌ها با پرداخت سهم بودجه به اربیل بالا گرفت. از یک سو، نمایندگان عرب و ترکمن پارلمان معتقد بودند که سهم 17 درصدی بر خلاف واقعیات جمعیتی است و باید این مقدار کم شود و از سوی دیگر، برخی از نمایندگان معتقد بودند که در نتیجه فعالیت‌های اقتصادی و تلاش کردها برای صادرات مستقل نفت، باید بودجه حکومت اقلیم به طور کامل قطع شود. 

در میانه این شرایط، در اواخر سال 2013 نوری المالکی نخست‌وزیر وقت عراق دستور قطع بودجه اقلیم را صادر کرد که این امر در دوران حکومت حیدر العبادی نیز ادامه داشت و این در دوران نخست‌وزیر عادل عبدالمهدی بود که تحویل 320 میلیارد دینار بودجه در برابر تحویل 250 هزار بشکه نفت روزانه از سوی اقلیم به کمپانی سومو (شرکت ملی بازاریابی نفت عراق) مورد توافق قرار گرفت. اما در ماههای پایانی حکومت عبدالمهدی به دلیل پایین آمدن قیمت جهانی نفت و نیز ادعای حکومت مبنی بر بدعهدی اربیل در اجرای تعهدات پس از شیوع بیماری کرون، مجددا بودجه اقلیم قطع شد و در چند ماه گذشته نیز شاهد هستیم که حکومت اقلیم بار دیگر با بحران پراخت حقوق کارمندان مواجه شده است.

متعاقب قطع بودجه اقلیم کردستان از سوی حکومت مرکزی بغداد، مقامات اربیل با صراحت اعلام کردند دیگر توانایی پرداخت حقوق کارمندان دولتی را ندارد. در واقع، بودجه اقلیم کردستان از دو بخش تامین می‌شود که یک قسمت آن مربوط به سهم بودجه‌ای است که از بغداد به اربیل ارسال می‌شود و مبلغ آن 320 میلیارد دینار می‌رسد. قسمت دیگر آن مربوط به درآمدهای نفتی و گمرکی حکومت اقلیم کردستان می‌شود. بر اساس احتساب کردها، درآمدهای نفتی ماهانه اربیل حدود 300 میلیارد دینار و درآمدهای مرزی و گمرکی نیز 300 میلیارد دینار و سهم بودجه ارسالی از بغداد که معادل 320 میلیارد دینار است، مجموعا حدود 900 میلیارد دینار خواهند بود و از این طریق حقوق‌ها و مخارج حکومت تامین خواهد شد. 

اما نکته قابل توجه در مقطع کنونی این است که الکاظمی بر خلاف دولت‌های قبلی که بر تحویل مقداری مشخص از نفت توسط کردها به کمپانی سوم تاکید داشتند، بر تحویل درآمدهای گمرکی مرزهای رسمی اقلیم کرستان انگشت گذاشته است. در واقع، بغداد در مقطع کنونی به کردها اعلام کرده که ارسال بودجه منوط به دریافت درآمدهای مرزی اقلیم به حکومت مرکزی است و این تنها نفت نیست که می‌تواند ضامن ارسال بودجه باشد. در مقابل این درخواست نوع واکنش کردها نیز نشان‌گر آن است که حکومت اقلیم کردستان تا حدود زیادی در برابر خواست بغداد عقب‌نشینی کرده و حاضر به پذیرش خواسته‌های حکومت مرکزی است. همین امر نقطه عطف تاریخ سیاسی عراق جدید است که می‌توان از آن به عنوان عصر «افول فدرالیسم» عراقی  یاد کرد. 

سه مرحله گذار سیاسی اربیل - بغداد در عراق از 2003

در راستای اثبات استدلال اصلی نوشتار حاضر مبنی بر ورود حکمرانی کشور عراق به عصر «افول فدارلیسم» که بخش جدایی‌ناپذیر آن نیز نزول جایگاه و قدرت کردها در کشور عراق است، ضروری است به سه دوران گذار سیاسی در تنگنای مناسبات اربیل و بغداد در عراق پس از 2003 توجه شود. مرحله اول مناسبات میان کردها با حکومت مرکزی را می‌توان در قالب عصر «گذار و تاسیس» مورد ارزیابی قرار داد در این عصر کردها و شیعیان به عنوان دو قربانی اصلی دیکتاتوری 35 ساله حزب بعث مدیریت اصلی گذار از حکومت سابق و بنیان نهادن حکومت جدید عراق را در قالب سیستم فدرال عهده‌دار بودند. در این مقطع کردها جایگاه و نقشی بی‌بدیل را در عرصه حکمرانی عراقی بر عهده داشتند و شاید هیچ رخدادی بدون رضایت آن‌ها اتفاق نمی‌افتاد. 

اما بعد از گذار از دوران اولیه التهاب گذار از حاکمیت صدا حسین، در سال‌های بعد از 2007 شاهد آغاز عصر «تمرین و زورآزمایی» در مناسبات میان کردها و حکومت مرکزی بودیم. در این دوران شیعیان بتدریج در کانون اصلی قدرت حکومت‌داری را تمرین و تکرار کردند و بتدریج به این امر پی بردند که قدرت اصلی در دستان آن‌ها قرار داشته و ضرورت تقویت توان حکومت مرکزی، تضعیف اختیارات اقلیم کردستان است. در این مقطع کردها بیش از آن‌که هماند یک حکوت فدرال رفتار کند، سیستمی کنفدرال را مدنظر قرار داده بودند. در همین دوران اختلافات میان دو طرف شعله‌ور شد و بتدرج افزایش پیدا کرد. برآیند این عصر قطع بودجه اقلیم، اقدام کردها به برگزاری همه‌پرسی استقلال و حتی وقوع نگ محدود میان دو طرف بود. در این مقطع همچنان کردها با اراده‌ای محکم حاضر به عقب‌نشینی در برابر حکومت مرکزی نبودند. 

با این اوصاف، اکنون عصر سومی در کشور عراق آغاز شده که از نظر نگارنده می‌توان آن را معادل عصر افول جایگاه و قدرت کردها در حکمرانی مورد ارزیابی قرار داد. در حقیقت، کردها بر خلاف گذشته که خط قرمزهای فراوانی را در بُعد قانونی و سیاسی برای بغداد قائل بودند، اکنون در برابر کنترل مرکز بر امور مرزی، اقتصاد و حتی نفت خود نرمش بیشتری نشان می‌دهند. در دورن ساختار سیاسی اقلیم نیز احزاب طرفدار تضعیف اقلیم در برابر مرکز بیشتر شده و حتی بخشی از شهروندان اقلیم نیز خواستار بازگشت کنترل بغداد بر امور اقلیم هستند. مشکلات پرداخت بودجه و به ستوه آمدن شهروندان اقلیم کردستان از ریاضت اقتصادی، موجب شده که حکومت اقلیم کردستان نیز در زمینه سازش با حکومت مرزکی گام‌های رو به عقبی بر دارد و تا حدودی با خواسته‌های دولت الکاظمی موافقت کند. کلیت این روند را می‌توان در قالب عصر «افول فدرالیسم» عراقی مورد ارزیابی قرار داد. نکته قابل پیش بینی این است که احتمال طی ماههای آینده شاهد امتیازگیری بیشتر بغداد و عقب نشینی فزاینده کردها خواهیم بود.

کلید واژه ها: اقلیم کردستان عراق عراق و کردستان مصطفی الکاظمی مسعود بارزانی جلال طالبانی بغداد اربیل


( ۹۵ )

نظر شما :

محسن ۲۵ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۶:۴۶
آقای سلیمی عزیز.. خیلی زود بە قضاوت نشستەاید. نوشتن یک مقالە کارشناسانە، مستلزم رونمایی از تمامی حقایق است. در مورد سە مرحلە ارتباط میان اربیل و بغداد، هیچ اشارەای بە جنگ با داعش نکردەاید، چون بسیار عچیب بود کە: 1- شهر بزرگ و سنی نشین موصل در عرض چند ساعت سقوط کرد؟ 2- عجیبتر آنکە، همان نیروهای داعشی کە بە اطراف فرودگاە بغداد رسیدەبودند، ناگهان همان شب برای تصرف اقلیم کردستان، بە آن مناطق اعزام شدند. 3-در آن وضعیت نابسامان جنگی و اقتصادی، آقای مالکی، نخست وزیر وقت عراق، بودجە کردستان را قطع کرد و در جریان جنگ با داعش، حتی یک گلولە بە کردستان نفرستاد. همان کردستانی کە اگر پیشمرگانش نبودند، نە سال 2003 عراق آباد می شد و نە اکنون ادعای "افول فدرالیزم" را داشت. (مقولە تصرف کرکوک بماند بە جای خود.) کاظمی ان قهرمان افسانەای نیست کە سوپرمن توصیفش کردەاید. برعکس پیشبینی شما، احتمالا طی ماههای آینده شاهد رونق اقلیم کردستان و عقب نشینی فزاینده بغداد خواهیم بود. پس بە انتظار می نشینیم.
سامان ۲۵ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۷:۱۳
نظرات شما صحیحه متاسفانه کوردها چندین مشگل اساسی دارند اول نداشتن اتحاد میان احزاب سیاسی که باعث فلج شدن کوردستان شده این عدم اتحاد در دیگر بخشهای کوردستان هم دیده میشود و ضربه سختی به کوردها واردکرده دوم هیچ کشوری از کوردها حمایت نمیکنه و تقریبا در منطقه کاملا تنهان و بقول خودشون تنها کوهستان دوست اونهاست و دیگر هیچ
خسرو ۲۵ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۹:۱۹
فدرالیسم روش حکومتی خوبی برای کشور عراق نیست و تداوم آن به تجزیه عراق منجر خواهد شد سوابق گذشته همچون رفراندوم استقلال در اقلیم و جنگهای قبلی با دولتهای عراق و ایران و سوریه وترکیه ، موید تجزیه طلبی احزاب منتسب به کردهاست ، توجه کنید که پ ک ک و شاخه ایرانی آن پژاک و شاخه سوریه آن ی پ گ و شاخه عراقی آن دارای چه آرزوهایی برای تجزیه کشورهای فوق و تاسیس کردستان مستقل هستند و حکومتهای هر چهار کشور آمال تجزیه طلبی احزاب فوق را می شناسند و حتی با وجود دشمنی ورقابت با یکدیگر ، باز در مواقع مقتضی در سرکوب تجزیه طلبی یکرنگ عمل می کنند ، به نظرمیرسد دولت وپارلمان عراق ، در طول زمان اختیارات اقلیم را کاهش داده و نهایتا در حد اختیارات یک استان ایران خواهد کرد و مصطفی الکاظمی در این مورد پشتیبانی بیشتر مردم عراق را دارد
کوروش ۲۵ شهریور ۱۳۹۹ | ۲۰:۴۸
دوست عزیز فاز شما چیه؟ اگه کردها همکاری نکنن میگید که اینها دارن بی قانونی میکنن. اگه همکاری کنن میگید عقب نشینی کردن!!! خیال اینکه اقلیم کردستانی فردا وجود نداشته باشه رو بیرون کنید. اقلیم کردستان بر اساس قانون اساسی عراقه و نخست وزیر بیشتر از قانون اساسی نمیتونه پیش بره. مگه اینکه دوباره قانون اساسی رو به رفراندوم بذارن که اون هم به این سادگی نیست. مهمتر اینکه کاظمی و کاظمیها احتمالا خیلی سریعتر از این حرفها عوض میشن مثل سلفهاشون.
علی ۲۶ شهریور ۱۳۹۹ | ۰۹:۰۹
کورد های عراق باید سرمایه های سرمایه داران بزرگ کورد در ترکیه را به سمت خود جذب کنند ، بزرگترین تجار و صنعت گران ترکیه کورد هستند ، کورد ها باید از خودشون کمک بگیرن
محمد ۲۶ شهریور ۱۳۹۹ | ۰۹:۱۲
عراق باید از تجربه ایران در تقسیم بندی اذربایجانات به استان های کوچک در کردستان عراق استفاده کنه تا قائله تمام شود
X ۲۶ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۰:۲۴
واقعا عجیبه از فردی که مدعی خبرنگاریه. دقیقا برعکس نظر آقای سلیمی کاظمی در دیدار با ترامپ سیگنالی را دریافت کرد که اگر بودجه کردستان را ندهد آمریکا از جدایی کردستان پشتیبانی میکند و بخاطر همین پس از مراجعت سریعا به اربیل رفت تا رضایت آنان را جلب کند. در واقع فدرالیت کردستان در بیشترین میزان اقتدار است و کاظمی ناگزیر به دستبوسی بارزانیها شد.
ایرانی ۲۶ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۱:۲۲
چیزی که خیلی‌ها گزارش کردن برعکس این مساله است. بله کردها امتیازاتی مثل بحث گمرک و نفت ممکنه بدن، ولب امتیازاتی مثل بازگشت به کرکوک و مناطق مورد مناقشه رو هم خواهند گرفت. در هر صورت موجودیت اقلیم به عنوان منطقه ای با پرچم، مجلس، نیروی نظامی و زبان جدا به صورتی که حتی نسل جدید کردستان به عربی نمیتونن صحبت کنن، چیزی نیست که یک نخست وزیر در بغدادی که هر روز ناآرامه بتونه حتی تضعیفش کنه و البته اگه این خواست اکثریت مردم اقلیم باشه باید صد در صد بهش احترام گذاشت ولی به نظر میرسه حتی با وجود مشکلات اقتصادی و فسادی که فقط مختص اقلیم نیست، این وضعیت وجود نداره.
مسعود ۲۶ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۵:۱۷
ناظران بی طرف معتقدند که وجود اقلیم کردستان برای دمکراسی در عراق و منطقه و تأمین حقوق اقلیتها امری مهم و حیاتی است ! اینکه بعضیها از تضعیف و تحدید و تخریب این حکومت خوشحال و راضی باشند و در این زمینه از هیچ کوشش و تلاشی جهت نابودی این تجربه ی موفق کوتاهی نکنند جای بسی تأمل دارد! فراز و فرودهای سیاسی در میان جنبشهای رهایی بخش مردمی امری معمول وعادی است اما اینکه امثال آقای سلیمی برای سقوط حکومت اقلیم کردستان جشن بگیرند یک کمی زود است زیرا منطقه ی خاورمیانه آبستن حوادث جدیدی است که شاید از بطن آن کشوری جدید هم متولد شود !جناب سلیمی ها شیون خود را بگدارند برای آنوقت و آن لحظه ی موعود که قلب هر کردی برای آن می طپد!؟
کورد ۲۶ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۷:۵۴
فعلا دوتا ازدشمنان بزرگ کورد روبه افوله ودشمن سوم هم کم کم داره کمرش میشکنه ودشمن چهارم خودش داره بادست خودش قبرخودش ومیکنه ودراین وسط کوردستان هم باید یه سیاستهای پیش بگیره تا وقتی زمان به نفعش برمیگرده ودشمن بزرگ کوردها که خودش یک حزب کوردی هست بفهمه داره ازکجا ضربه میخوره بعد برگرده به سمت ملت کورد که به امید بااین پیش بینها شاید کمتراز ده تاپانزده سال طول بکشه ورق بازی به سمت کوردها برمیگرده واون کوردها هم یک فاکتور حساب شده توی منطقه وشاید یک حکومت جدید وبازیگر خوب
بهنام ۲۶ شهریور ۱۳۹۹ | ۲۱:۰۳
اقای کوووورد میشه اسم این دشمنانتون رو واضح بگید. الان ایران سومی هستش یا چهارمی؟؟
و.م ۲۶ شهریور ۱۳۹۹ | ۲۳:۴۸
آقای سلیمی دلایلی که شما گفتید کل منطقه خاورمیانه و کشورهایی که اقتصاد نفتی دارن رو درگیر کرده و مختص اقلیم نیست مثل کاهش قیمت نفت_شیوع کرونا_ضمنا شما جنگ با داعش و سیل آوارگان سوری و عراقی به اقلیم و... از یاد بردید فراموش کردید که کرکوک رو همسایه های عراق تصرف و به عراق هدیه دادن نه خود عراقی ها خود عراق هم با شدید ترین بحران های اقتصادی دست وپنجه نرم کرده و تظاهرات مختلف و تغییر چندین نخست وزیر نمود عینی آن بود تحلیلا تون کاملا اشتباه و با جهت گیری تنگ نظرانه و محدوده
حسین ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ | ۰۰:۳۷
من خودم کردم و توی کرمانشاه زندگی می کنم.به شدت افکار پانکردی گسترش پیدا کرده و حتی با این که تاریخ و تمدن خودشونو مال ایران می دونن ولی ترجیح می دن حکومت مستقل داشته باشن.ایجاد یک حکومت مستقل کورد یک ایدولوژیه و تا این تفکر از بین نره این خطر وجود داره.ایران باید تاریخ گذشته اش رو پاس بداره تا مردم کورد اونو پاس بدارن و صد البته حکومتی کارامد هم باید وجود داشته باشه تا این ایدئولوژی هر چه سریع تر نابود بشه.زنده باد ایران
ملکشاهی ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ | ۰۹:۳۲
سرانجام پیروزی با مظلومین عالمست . این وعده خداوند عزیز وجبار است
خسرو ۲۷ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۸:۵۱
پانکردهای کامنت نویس مانند ایرانی و کوروش ومحسن و مسعود از نوشته خوششان نیامد ، ولی خواهیم دید که در صورت تداوم فدرالیته در عراق که منجر به تجزیه عراق (که پانکردها آرزو میکنند ) خواهد شد ، این تجزیه منجر به استقلال کردستان نشده بلکه سلیمانیه و اطرافش به ایران و اربیل و کرکوک به ترکیه ملحق خواهند شد پس بهتر است که با لغو فدرالیته اقلیم ، عراق یکپارچه بماند تا مرزهای دیگر کشورها هم تغییر نیابد که تجزیه کشورهای اسلامی آرزوی صهیونیستها است
علی ۲۸ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۳:۳۰
آیا عصر افول قدرت اقلیم کردستان کلید خورده است؟ ان شالله .البته قدرتی که از بطن قدرت مردم نشات نگرفته باشد قدرت واقعی نیست و دیر یازود افول می یابد این مختص اقلیم نیست هر حکومتی که این مختصه را نداشته باشد محکوم به افول است .
ایرانی ۲۹ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۵:۰۸
پانترکهی داعشی خیلی خوشحالن گویا!
جانم فدای ایران ۰۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۰:۳۸
من متاسفم برای کسانی که در مورد یک گزارش اینقدر رگ گردنشون باد میکنه، اما وقتی داعش نزدیک خونه هاشون رسیده بود فرار کردند و اومدند از شهید سلیمانی کمک گرفتند. یک واقعیت رو باید بپذیریم اگر عراق تجزیه بشه کردستان عراق هم تجزیه میشه. این رو فراموش نکنید
ایرانی ۰۲ مهر ۱۳۹۹ | ۱۵:۲۵
جنایات ترکهای داعشی رو هم فراموش نمی‌کنیم.