چرا مصر در کنار متحدان عربش در برابر ایران نمی‌ایستد؟

نویسنده: فراس ابوهلال

دیپلماسی ایرانی: حتی به اخبار پیاپی درباره استقرار افسران و سربازان مصری در سوریه برای حمایت از نظام حاکم نیازی نبود که بدانیم مصر از زمان کودتای سال 2013 در این کشور در کنار نظام اسد قرار گرفته و به این ترتیب عملا مانند ایران عمل می کند که حامی اصلی نظام اسد است. پیش از این نیز تصاویر از سلاح های مصری در دست شبه نظامیان حامی اسد در سوریه منتشر شده بود.

حمایت مصر از نظام سوریه تا حد زیادی با موضع عربستان که همچنان نظام اسد را تحریم کرده است تناقض دارد و با موضع امارات متحده عربی نیز همخوان نیست. درست است که ابوظبی به تدریج روابط با دمشق را از سر گرفت و ریاض نیز عملا از سرنگونی بشار اسد حمایت نمی کند ولی هر دو کشور می خواهند بحران سوریه بدون سقوط اسد و بدون پیروزی ایران به پایان برسد. آنها خواستار راه حلی سیاسی هستند که به متحدانشان امکان دهد در «سوریه جدید» نقشی داشته باشند و از اسد می خواهند تعهد بدهد نقش تهران را محدود کند. اما حمایت آشکار مصر از اسد در تناقض با سیاست این دو کشور است.

مصر تحت حکومت السیسی درباره بحران یمن نیز موضعی جنجالی اتخاذ کرد. دولت مصر رسما حمایت خود را از دولت عبد ربه منصور هادی، رئیس جمهوری یمن اعلام کرد ولی برخلاف کشورهای خلیج (فارس) سفیری به عدن نفرستاد و همچنین در سال 2015 میزبان هیئتی از حوثی ها بود و از فعالیت های حزب وابسته به علی عبدالله صالح در زمانی که وی در کنار حوثی ها علیه دولت منصور هادی می جنگید، حمایت کرد.

پرسشی که اکنون مطرح است این است که چرا السیسی در کنار حامیان مالی خود، در برابر ایران نمی ایستد؟ یک علت این است که نظام السیسی هیچ هزینه سیاسی را بدون دریافت پاداش اقتصادی نمی پذیرد. السیسی در مقابل سرنگون کردن دولت محمد مرسی و سرکوب اخوان المسلمین که خطری سیاسی برای ریاض و ابوظبی محسوب می شد، کمک مالی فراوانی از عربستان و امارات دریافت کرد. اکنون نیز اگر این دو کشور بخواهند السیسی در برابر ایران موضع بگیرد، باید بهای آن را به صورت کمک های اقتصادی به مصر بپردازند. چنین رویدادی از زمان بر تخت نشستن ملک سلمان اتفاق نیفتاده است.

علت دیگر این است که مبنای سیاست خارجی مصر را از زمان کودتای السیسی، نبرد با اخوان المسلمین تشکیل می دهد. السیسی حاضر نیست پیروزی هیچ شخصیت اخوانی را در هیچ کشور عربی بپذیرد به همین علت از ائتلاف ضد حوثی ها در یمن حمایت نکرد زیرا بخشی از این ائتلاف را – به ناچار – حزب اصلاح تشکیل می دهد که وابسته به اخوان المسلمین است. با همین استدلال، السیسی حاضر نیست شکست نظام اسد را در برابر نیروهایی که عمدتا وابسته به جریان اسلام گرا هستند بپذیرد.

مصر به دنبال بازیابی نقش و نفوذ منطقه ای خود است و امارات و عربستان می خواهند از این جایگاه مصر برای مقابله با ترکیه و ایران در منطقه بهره برداری کنند. ملت های عربی نیز خواستار رهبری مصر برای خیزش عربی و احیای کرامت و آزادی اعراب در برابر مداخله های خارجی و اشغالگران هستند. به طور خلاصه همه – طبق دیدگاه خاص خود – خواستار ایفای نقش قدرتمندانه مصر در منطقه هستند. ولی تا زمانی که السیسی سیاست خارجی خود را بر اساس کشمکش های داخلی تنظیم می کند، مصر در منطقه قدرتمند نخواهد شد.

منبع: عربی 21 / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11