تورم پیامد کاهش نرخ بهره بانکی

امروزه یکی از بحث بر انگیز ترین مسایل اقتصادی مطرح در ایران مساله نرخ سود بانکی و دستور رییس جمهوری به کاهش نرخ بهره بانکی و یک رقمی کردن آن است. این در حالیست که تورم در ماه فروردین سال 1387 هجری شمسی بیشتر از 24 درصد اعلام شد و متوسط نرخ تورم کشور در سال گذشته شمسی بیشتر از 18 درصد بود.

بحثهای مختلفی در مورد ضرورت و عدم ضرورت کاهش نرخ بهره بانکی توسط کارشناسان اقتصادی مطرح می شود . اما رییس جموری ایران کاهش نرخ بهره بانکی را برای اصلاح اقتصاد و شکوفایی آن ضروری می داند. "نرخ سود سابق بانکی اشکال شرعی دارد و باید عقود اسلامی به طور کامل عملیاتی شود و در چنین صورتی است که اقتصاد شکوفایی به وجود خواهد آمد و کشور به پیشرفت کامل خواهد رسید" .

سرپرست وزارت اقتصاد و دارایی نیز با اعلام نرخ شود 10 درصدی و با بیان اینکه ارتباطی بین نرخ سود بانکی و تورم وجود ندارد، گفته "در این خصوص بحثهای کارشناسی در کمیسیون اقتصادی دولت انجام شد و طرفین قانع شدند که هیچ ارتباطی بین نرخ سود بانکی و تورم در تئوری و عمل وجود ندارد. "

سرپرست وزارت امور اقتصادی و دارای با اشاره به اینکه در بسیاری از کشورها که هم اکنون نرخ تورم آنها رو به افزایش است، نرخ سود بانکی در حال کاهش است، افزود: نمونه این مورد کشور آمریکا است که نرخ تورم این کشور در سال جاری حدود دو درصد افزایش یافت اما نرخ بهره آن به شدت کاهش یافته است.

نرخ بهره بانکی چیست؟

نرخ بهره بانکی هزینه ای است که قرض گیرنده برای استفاده از پول دیگران باید (بانک) باید بپردازد.این هزینه در واقع هزینه فرصت پولی است که مالک به جای سرمایه گذاری دربخشهای دیگر به یک فرد یا موسسه اقتصادی وام داده است.

یکی از تحلیلگران اقتصادی در مورد تغیرات نرخ بهره می گوید:" پیش بینی تغییرات آینده نرخ بهره بانکی در کشورهای مختلف جهان به سختی پیش بینی هوا است.زیرا تغییرات نرخ بهره به عوامل مختلف اقتصادی وابسته است. "  

مطالعات اقتصادی نشان می دهد تغییر نرخ بهره بانکی به عنوان یکی از سیاستهای اقتصادی روی مطلوبیت مصرف در حال یا آینده تاثیر می گذارد. زمانیکه نرخ بهره بانکی کاهش یابد مصرف امروز از مطلوبیت بیشتری نسبت به مصرف آینده برخوردار می شود و همین مساله سبب خارج شدن پولها از بانک - کاهش پس انداز- و هزینه شدن در بخشهای مختلف به خصوص کالاهای سرمایه ای می شود. این مساله به رشد نقدینگی در جامعه و افزایش تورم می انجامد و شرایط تازه ای را در اقتصاد بوجود می آورد. 

مطالعات نشان می دهد نرخ رشد کالاهای سرمایه ای از قبیل زمین، مسکن و سهام بیشتر از دیگر کالا ها خواهد بود زیرا مردم به جای استفاده از سود بانکی سرمایه خود را وارد این بازارها می کنند به امید سودی که از این سرمایه گذاری تازه نصیب آنها می شود.تاثیر تغییرات نرخ بهره روی نرخ تورم تا حدی است که بانک مرکزی کشورهای مختلف از این ابزار به عنوان اولین و اصلی ترین ابزار استفاده می کنند.

بانک مرکزی امریکا نیز که در طی ماههای گذشته نرخ بهره بانکی خود را بیشتر از سیزده بار کاهش داده است ، به این مساله که کاهش نرخ بهره بانکی موجب افزایش تورم می شود تاکید کرد ولی از این ابزار برای ممانعت از ورود اقتصاد به رکود بهره برد . کاهش نرخ بهره بانکی که موجب افزایش نقدینگی و افزایش مصرف می شود می تواند مانع از ایجاد رکود شود و پول لازم برای فعالیتهای اقتصادی را در اختیار گروههای مختلف قرار دهد.

اما علیرغم کاهش نرخ بهره بانکی در امریکا کشورهای قاره اروپا از انجام این کار سر باز زدند و تغییری در نرخ بهره ایجاد نکردند. رییس بانک مرکزی انگلیس نیز در پاسخ به این سوال که آیا به دنبال سیاست کاهش نرخ بهره در امریکا نرخ بهره را کاهش می دهد گفت :" کاهش نرخ بهره سبب تشدید تورم می شود به همین دلیل ما تا زمانی که شرایط بحرانی نشود و ضرورتی برای کاهش بهره وجود نداشته باشد اقدام به این کار نمی کنیم." 

 مطالعات نشان می دهد حتی اگر کشوری بنا به ضرورت اقتصادی مجبور به کاهش نرخ بهره بانکی بود ، نباید این تغییر را به یکباره در اقتصاد ایجاد کند زیرا تمام بخشهای اقتصاد تحت تاثیر این تغییر متحول می شود.بنابراین کشورهای مختلفی که اقدام به تغییر نرخ بهره خود می کنند این تغییر را تا حداکثر یک درصد  درهر دوره انجام می دهند.

اما در مورد اینکه چرا در ماههای گذشته نرخ بهره دراغلب کشورهای جهان کاهش یافته ایت می توان به این مساله اشاره کرد که اقتصاد جهان قرابت زیادی به اقتصاد امریکا دارد. بنابراین تغییر سیاستهای اقتصادی در امریکا مستقیم روی وضعیت اقتصادی دیگر کشورها تاثیر می گذارد. همین مساله سبب شد تا به دنبال بیشتر از 13 مرتبه کاهش نرخ بهره بانکی در امریکا کشورهای دیگر نیز اقدام به کاهش نرخ بهره کنند. البته بعد از هر 5 الی 6 بار کاهش نرخ بهره بانکی در امریکا ، کشورهای دیگر نیز برای تغییر نرخ بهره جلساتی را تشکیل دادند.

امریکا این سیاست  را برای جلوگیری از رکود اجرا کرد و از آنجا که احتمال ورود این رکود و مشکلات ناشی ازآن از طریق تعاملات اقتصادی به دیگر کشورها وجود داشت آنها هم از این سیاست پیروی کردند. البته این سیاست سبب رشد تورم در اغلب نقاط دنیا شد که برخی با سیاستهای دیگر آن مشکل را برطرف کردند .

در زیر جدول ارایه شده توسط سایتfxstreet را در مورد نرخ بهره بانکی در کشورهای مختلف  وتغییرات آن را می بینید: