دو قدرت بزرگ منطقه ای به هم نزدیک می شوند
هراس کشورهای عربی از ائتلاف ایران و ترکیه در لیبی
نویسنده: انجی مجدی
دیپلماسی ایرانی: کمتر از یک ماه پس از آن که دولت وفاق ملی لیبی مستقر در طرابلس، دشمن خود خلیفه حفتر را به دریافت سلاح سنگین از ایران متهم کرد، ایران رسما موضع متفاوتی اتخاذ کرد و محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای ترکیه ای خود در آنکارا، بر حمایت ایران از دولت وفاق لیبی و همسو بودن دیدگاه ایران و ترکیه درباره نحوه پایان دادن به بحران لیبی تاکید کرد.
ادعا می شود که ایران پیش از اعلام حمایت رسمی از دولت وفاق لیبی، با کشتی به لیبی سلاح فرستاده است.
بهنام بن طالبلو، پژوهشگر ارشد موسسه دفاع از دموکراسی ها در واشنگتن با اشاره به حضور ایران در لیبی می گوید که ایران از طریق استقرار عناصر طرفدار خود یا تزریق پول و سلاح، در نقاطی از کشورهای خاورمیانه که حکومت مرکزی بر آنها سیطره ندارد نفوذ می کند.
بشیر عبدالفتاح، پژوهشگر مرکز مطالعات سیاسی و راهبردی الاهرام نیز معتقد است حمایت ایران از دولت وفاق لیبی، راهی برای گریز از انزوای ناشی از راهبرد فشار حداکثری آمریکا، در مقابل تهران قرار می دهد. خروج ایران از انزوا، از تاثیر تحریم ها می کاهد و به ایران برای به چالش کشیدن جامعه بین المللی و ادامه حمایت از گروه های طرفدار خود و همچنین توسعه توانایی هسته ای اش کمک می کند.
در همین رابطه مرکز پژوهش های راهبردی بگین – سادات نیز معتقد است که دستیابی ایران به آب های شرق مدیترانه یکی از اهداف نهایی راهبرد «گذرگاه زمینی» است که امکان دسترسی ایران به مبارزان لبنانی را از طریق عراق و سوریه فراهم می کند.
این در حالی است که برخی ناظران معتقدند که اعلام حمایت ایران از دولت فائز السراج در لیبی، صرفا اقدامی نمادین است که در چارچوب رقابت منطقه ای با قدرت های مخالف با نفوذ تهران در منطقه و مشخصا کشورهای عرب حاشیه خلیج (فارس) صورت می گیرد به ویژه که امارات متحده عربی و مصر اخیرا بر حمایت خود از خلیفه حفتر افزوده اند و سلاح و نیروهای لجستیک در اختیارش قرار داده اند.
بشیر عبدالفتاح معتقد است که نقش ایران در لیبی از نقش تدارکاتی فراتر نمی رود و صرفا تجربیات خود برای دور زدن تحریم ها را در اختیار ترکیه قرار می دهد تا سلاح و جنگجو به لیبی منتقل کند. با این حال نقش آفرینی ایران در بحران لیبی برای کشورهای عربی که دنبال حفظ نفوذ خود در لیبی هستند و عموما نسبت به هر گونه دخالت خارجی به ویژه از سوی ایران و ترکیه در امور عربی حساسیت نشان می دهند، نشانه خطرناکی محسوب می شود و نسبت به هماهنگی ایران و ترکیه در امور لیبی نگرانند.
بن طالبلو معتقد است ترکیه که قبلا خود را دوست همسایگان و یاور آنها برای توسعه معرفی می کرد، اکنون همان خط مشی مداخله جویانه ایران را پیش گرفته و اکنون هماهنگی ایران و ترکیه بیش از پیش بر نگرانی های کشورهای عربی افزوده است. طالبلو می گوید که اعراب احساس می کنند الآن ایران و ترکیه با این هماهنگی خود بار تازه ای را بر دوش منطقه گذاشته اند و از این بابت برای منافع خود احساس خطر می کنند.
ناظران معتقدند ائتلاف ایدئولوژیک رو به رشدی بین آنکارا که در سیطره حزب اسلام گرای عدالت و توسعه است و تهران که حکومتی اسلامی دارد، به وجود آمده است. احتمالا به زودی ترکیه و ایران درباره تقسیم حوزه های نفوذ میان یکدیگر مذاکره خواهند کرد طوری که هر کدام امکان داشته باشد منافع خاص خود را بدون درگیری و کشمکش با دیگری پیگیری کند. در این راستا دو کشور مکمل یکدیگر در عرصه های مالی، نظامی، اطلاعاتی و نیازهای ایدئولوژیکی هستند.
منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11
نظر شما :