همچنان در صورت لغو تحریم‌ها گفت وگو در چارچوب برجام با امریکا ممکن است

نویسنده: سعید محمدی 

دیپلماسی ایرانی: توجه به گفت وگو و دیپلماسی در اسلام به منظور برقراری صلح و ثبات در جامعه بشری قاعده اصلی در دین مبین اسلام و ورود به جنگ امری استثنائی و محدود به شرایطی ضروری و خاص محسوب می شود. به عقیده سید قطب در اسلام نظر منفی نسبت به جنگ یک اصل است و؛ «صلح و رابطه مسالمت آمیز، محور شریعت اسلامی است واز همین رو از دیدگاه اسلام روابط اجتماعی مبتنی بر صلح محوری است». ابن فرَاء هم بر این مبنا تاکید دارند که«دیپلماسی و رفتار سیاسی اسلام انسانی و سازگار با اخلاق انسانی است».

بر این اساس از نخستین روزهای تشکیل حکومت توسط پیامبر (ص) امر دیپلماسی و مذاکره برای برقراری صلح، دفاع از حاکمیت اسلامی و توسعه تعالیم دینی دنبال شده است. بر این اساس پیامبر اسلام (ص) پس از انعقاد صلح حدیبیه در سال ششم هجری سفیران خود را به جانب روسای حکومت های آن روز به‌خصوص امپراتوری‌های بزرگ ایران و روم فرستاد. به عبارتی باید گفت که الگوی دیپلماسی فعال پیامبر (ص) بخش مهمی از تاریخ روابط بین‌الملل به شمار می‌رود. جمهوری اسلامی ایران با الهام از این تعالیم، از بدو تاسیس تا کنون تلاش کرده به منظور اعتماد سازی و توسعه روابط و همکاری های سازنده با جامعه بین المللی مسائل دوجانبه و چند جانبه خود را از طریق دیپلماسی و گفتگو پیگیری و حل و فصل کند. 

موضوع فعالیتهای صلح آمیز هسته ای و برخورد  شفاف در این حوزه شاخص مهم  عملکردی و رفتار شناسی ایران در حوزه دیپلماسی محسوب می شود. متاسفانه در داخل و خارج از کشور برخی از الگوی رفتار ایران در این زمینه خشنود نبوده اند و از همان ابتدای انعقاد این توافق، تلاش کردند حرکت در این مسیر را تخریب و یا در جهت همکاری های متقابل ایران و دیگر شرکای برجام مانع تراشی و سد ایجاد کنند.  

علیرغم همه این موانع و مخالفت ها ایران تا کنون به همه تکالیف و وظائف خود در برجام عمل کرده و علیرغم غیر متعهد ماندن و بی عملی سایر شرکای اروپایی و حتی خروج یکجانبه آمریکا از برجام  هیچ گاه میز مذاکرات را ترک نکرد و به انجام گفتوگو برای محفوظ نگاه داشتن مسیر دیپلماسی به عنوان یک ضرورت و الگوی موثر در صحنه بین المللی تاکید داشته است. 

در این ارتباط آنچه آقای دکتر محمد جواد ظریف به عنوان ریاست دستگاه دیپلماسی ایران در گفت وگو با نشریه آلمانی اشپیگل بیان کرد؛ در واقع همان بیان موضع و منطق دستگاه سیاست خارجی ایران در مورد برجام و نظر مقامات ارشد ایران با تاکید بر منطق دیپلماسی ایرانی برای حفظ توافقی مبتنی بر اجماع چند جانبه بین المللی بود. منطقی که توافق جمعی را به یکجانبه گرایی و صلح و امنیت را به بی ثباتی ترجیح می دهد.  

دقیقا بر خلاف اقدامات سازنده جمهوری اسلامی ایران، آقای دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا بی هیچ دلیل منطقی و صرفا با اتکا به سیاست یکجانبه گرایی و رفتارهای قلدارمآبانه اقدام به خروج از برجام کرد و ضمن اعمال تروریسم اقتصادی و نظامی علیه ملت و دولت ایران منافع و امنیت ملی ایرانیان را مورد تهدید قرار داده است. امر بیاثری که به سبب ناپختگی در امر سیاست خارجی و همراهی با اقدامات فریبکارانه نتانیاهو و تیم جنگسالار کاخ سفید به راه خطا و ایجاد خصومت با ملت منجر شده است. 

البته به دلیل مواضع منطق محور جمهوری اسلامی ایران به امر دیپلماسی و مسیر گفتوگو های سازنده؛  به نظر چنانچه دونالد ترامپ به جای ادامه مسیر خصومت و دشمنی با ملت و دولت ایران اقدام به  لغو تحریم های تروریستی نکند و با در نظر گرفتن مصالح ایالات متحده آمریکا و جامعه بین المللی به میز مذاکره و گفتوگو های برجام برگردد می توان همچنان امیدوار بود با اتکا به منطق دیپلماسی ایرانی راهکارهایی در جهت ایجاد مشارکت در چارچوب برجام مهیا شود.