مساله مذاکرات تهران و واشنگتن و اختلافات داخلی ایران

نویسنده: ستانیسلاف تاراسوف

دیپلماسی ایرانی: محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه با نشریه «اشپیگل» گفت که ایران احتمال مذاکره با واشنگتن را رد نمی کند. در حال حاضر، تهران تلاش می کند، روابط خود با امریکا را به سطح قبل از ترور سردار سلیمانی برساند. پیشتر، ظریف در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «ای بی سی» گفته بود که احتمال برگزاری مذاکرات جدید با واشنگتن اندک است. او گروه 1+5 را تنها قالب احتمالی برای انجام مذاکرات میان تهران و واشنگتن نامیده بود.

تهران قادر نیست، میان ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا تفرقه ایجاد کند. اگرچه، باید گفت که میان امریکا و اتحادیه اروپا در رابطه با چشم انداز حل و فصل مشکلات پیرامون برنامه هسته ای ایران اختلاف نظرات جدی مطرح است. اروپا مکانیسم اینستکس را برای انجام محاسبات مالی با ایران و دور زدن تحریم های امریکا راه اندازی کرده، اما هنوز این مکانیسم نتیجه مثبتی را به همراه نداشته است.

در حال حاضر، اروپایی ها مکانیسم حل و فصل مشکلات در چارچوب توافق هسته ای را پیشنهاد می کنند. در صورتی که تهران به نقض تعهدات هسته ای اش ادامه دهد، در شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه جدیدی در راستای متهم کردن ایران صادر خواهد شد.

برخی از مقامات ایرانی از آن واهمه دارند که در شرایط و موقعیت خاصی، مواضع روسیه و امریکا به یکدیگر نزدیک شوند و اوضاع نظامی و سیاسی در منطقه تا حدی پیچیده شود که اتحاد تهران با مسکو فقط در زمینه همکاری تاکتیکی باقی بماند. ایرانی ها برای تغییر این وضعیت باید دست به تلاش های سیاسی و دیپلماتیک بسیاری بزنند. به موازات آن، باید گفت که تاکتیک «باج گیری» و تهدید به بازگشت به غنی سازی اوارنیوم و ازسرگیری برنامه هسته ای ثمره ای را برای ایران به همراه ندارد.

ترور سردار سلیمانی باعث اتحاد و تحکیم جامعه ایران شده است. آیت الله خامنه ای، رهبر انقلاب ایران نیز با آغاز جنگ سپاه پاسداران در آن سوی مرزهای ایران موافق است. اما، رویداد تراژیک انهدام هواپیمای مسافربری اوکراین بر فراز آسمان تهران نشان داد که در حکومت ایران، شکاف و تفرقه ایجاد شده که این اختلاف بر سر مبارزه برای حفظ اولویت ها در سیاست داخلی و خارجی است.

در این زمینه، بسیاری از کارشناسان توجهات را به سوی ترک ناگهانی حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران پس از اقامه نماز جمعه جلب می کنند. علت آن، به اعتقاد کارشناسان انتقادات تند جناح اصول گرا از نحوه عملکرد دولت روحانی و اختلافات پنهانی او با دیگر ارکان حکومت است.

در حال حاضر، در غرب، در زمینه احتمال آغاز مذاکرات میان ایران و امریکا، فقط روی روحانی حساب می کنند. در این زمینه، برخی از کارشناسان ابراز نگرانی می کنند که اعمال فشار حداکثری امریکا بر ایران، می تواند به مواضع دولت روحانی ضربه جدی وارد کند و در نهایت، تغییری نیز در اهداف راهبردی و کلیدی ایران ایجاد نشود.

این نکته را نباید از یاد برد که واشنگتن و تهران به رغم تمامی اختلافات و مشکلاتشان، از تجربه مشترکی در زمینه همکاری متقابل تاکتیکی و غیر رسمی در عراق و افغانستان و حتی، در حل و فصل مشکلات مشترک در مبارزه با داعش برخوردار هستند. در زمان و شرایط خاص، احتمال ازسرگیری این همکاری های متقابل وجود دارد. بی جهت نیست که در حال حاضر، ظریف تلاش می کند، ورق مناسبی را رو کند.

منبع: رگنیوم / تحریریه دیپلماسی ایرانی