نیوزویک: حمله موشکی پوشش برای انتقام سخت ایران است

نویسنده: گالیپ دالی (Galip Dalay) 

دیپلماسی ایرانی: به نظر می‌رسد مرگ ژنرال سلیمانی در شکل‌دهی سیاست‌های منطقه‌ای به اندازه زنده بودنش – اگر نگوییم بیشتر – نقش دارد. ترور سلیمانی باعث شد قاعده‌‌ نانوشته اما محکم در زمینه ضرورت غیرمستقیم و نیابتی بودن رویارویی ایران و آمریکا شکسته شود. اکنون چرخش از راهبرد هدف قرار دادن نیابتی‌ها به هدف قرار دادن محافظان و پشتیبان‌های دوطرف چرخش یافته است. همین قاعده، روابط ایران – آمریکا را از حالت تنش مدیریت‌شده به شرایطی ناشناخته و نامعلوم دگرش داده است.
پاسخ واقعی ایران به ترور سلیمانی هنوز در راه است و حمله موشکی فقط استتاری بود برای فراهم کردن فضای انکار برای پاسخی که ایران از طریق نیابتی‌ها و به شیوه‌ای نامتقارن در ماه‌های آینده خواهد داد. این پاسخ به جای حمله‌ای یک‌باره دارای مراحل مختلف و روند تدریجی و مداوم خواهد بود.

اما ایران در این مسیر با یک دوراهی روبه روست. اگر تهران طبق انتظارات افکار عمومی پاسخ دهد با ریسک جنگی تمام‌عیار با ایالات متحده روبه روست؛ و همچنین، این پاسخ می‌‌تواند انزوای بین‌المللی ایران را افزایش و شکاف کنونی بین آمریکا و اروپا بر سر ایران را کاهش دهد. از سوی دیگر، دلایل کافی وجود دارد که ایران به رغم راهبرد شکیبایی مشهورش، نگران پیامدهای پرهیز از دادن پاسخی قوی‌تر به ترور سلیمانی باشد.

نخست، همان‌طور که پاسخی قوی می‌تواند اقدام تلافی‌جویانه آمریکا را در پی داشته باشد، پاسخ ‌ندادن هم می‌تواند انگیزه‌ای برای تکرار حملات مشابه باشد.

دوم، این ترور، چالشی ایدئولوژیکی علیه حکومت ایران است. در صورت عدم‌ پاسخ یا پاسخی ضعیف به آن، مبحث رژیم پیرامون "محور مقاومت" و "مبارزه با شیطان بزرگ" آسیبی جدی خواهد دید.

سوم، ایده امنیت ملی ایران تا حد زیادی به شبکه‌ای از گروه‌های شبه‌نظامی متحد در منطقه وابسته است. ایران یک دکترین دفاعی رو‌به‌جلو دارد که در آن امنیت ملی‌‌اش را با ایده امنیت شبکه (امنیت جمعی شبکه‌ای از گروه‌های شبه‌نظامی متحد) پیوند زده است. با کشته‌ شدن اصلی‌ترین رهبر و استراتژیست این شبکه - ژنرال سلیمانی – در یک حمله همراه با کشته ‌شدن اصلی‌ترین فعال عراقی آن – ابومهدی المهندس – تاب‌آوری این دکترین به آزمایش گذاشته شده است. پاسخ ضعیف یا پاسخ ندادن به آن می‌تواند تضعیف روحیه‌ کل شبکه را درپی داشته باشد.

چهارم، مساله درک و تصویر مطرح است. تصویر ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای قوی و قابل اطمینان انگیزه‌ای بوده برای بسیاری از کشورها تا در پی بهبود روابط با تهران باشند و خود را با منافع و ملاحظات آن بیشتر سازگاری دهند. بنابراین پاسخ تهران به این ترور هدفمند، همچنین پاسخ یا عدم پاسخ متقابل واشنگتن، تعریفی دوباره از تصویر تهران در منطقه و همچنین درک منطقه‌ای از آن را ارائه خواهد کرد. این عامل همچنین رویکرد بازیگران منطقه‌ای در برابر تهران را دگرش خواهد داد. اما در هر حال پس از اقدامات نسنجیده‌ای مانند سرنگونی هوایپمای اوکراینی، نیاز ایران به پاسخی قوی و موضعی تهاجمی‌تر در منطقه افزایش یافته است.

ایران برای پاسخ گزینه‌های گوناگونی پیش‌ رو دارد. پاسخ اولیه نشان می‌دهد که تهران مصممم است حضور منطقه‌ای آمریکا را کاهش دهد. اقدامات و بیانات اظهار شده از سوی مقامات ایرانی و عراقی خبر از یک سیاست خارجی و امنیتی تازه برای محور حامی ایران در منطقه می‌دهد. هدف گرفتن و محدود کردن حضور منطقه‌ای آمریکا اولویت اصلی این سیاست تازه است. خاورمیانه‌ پس از آمریکا بزرگترین پاداش برای ایران است که هم تصویر و جایگاه آن را باز‌می‌گرداند و هم پیروزی ژئوپولیتیکی بزرگی را برای این کشور فراهم می‌کند.

پاسخ اولیه ایران و متحدانش همچنین نشان می‌دهد که آنها تاثیر این پاسخ بر سیاست‌های داخلی آمریکا و به طور کلی غرب را هم ارزیابی کرده‌اند. به جای انجام هرگونه اقدامی که حمایت آمریکایی‌ها و غرب از ترامپ را به دنبال داشته باشد، به نظر می‌رسد ایران به دنبال پاسخی است که مردم را وادارد تا منطقی‌ بودن تصمیم ترامپ برای ترور هدفمند ژنرال سلیمانی را زیر سوال ببرند و او را مسئول هزینه‌های بعدی بدانند.

به همین دلیل، فاز بعدی پاسخ ایران احتمالا آگاه‌سازی جامعه و افکار عمومی آمریکا در شرایط حساس انتخاباتی و بنابراین کاهش فرصت ترامپ برای پیروزی در انتخابات سال 2020 خواهد بود. سید حسن نصرالله در سخنرانی خود این کار را به روشنی انجام داد، با گفتن این‌که: "زمانی که نیروهای آمریکایی در تابوت بازگردند، وقتی آنها که عمودی آمده‌اند، افقی به آمریکا بازگردند، ترامپ و دولتش خواهند دانست که منطقه را از دست داده‌اند و انتخابات را هم از دست خواهند داد." در این فاز از پاسخ، طرف ایرانی از نوعی شفافیت راهبردی برخوردار است، ویژگی‌ای که در اولویت‌های راهبردی آمریکا در خاورمیانه‌ پس از سلیمانی وجود ندارد.

منبع: نیوزویک / تحریریه دیپلماسی ایرانی