دگرگونی کوانتومی موشک‌های ایران و تبدیل شدن به یک دشمن خطرناک

نویسنده: جوبی واریک  (Joby Warrick)

دیپلماسی ایرانی: غافلگیری اصلی در حملات تاسیسات نفتی عربستان "دقت" این حملات بود: از 19 جنگ‌افزار استفاده شده به جز دو تا همگی مستقیما به هدف اصابت کرده بودند. در گزارش‌های پس از واقعه تحلیلگران آمریکایی از این حملات به عنوان نوعی بیدارباش یاد خواهند کرد: شاهدی برای زرادخانه‌ا‌ی کاملا ارتقاء یافته‌ از موشک‌های دارای دقت بالا که ایران در دهه گذشته به آرامی آن را توسعه داده و با همپیمانانش  به اشتراک گذاشته است.

تحلیلگران می‌گویند ایران در جنگی گسترده‌تر با ایالات متحده احتمالا از چنین جنگ‌افزارهایی برای وارد ‌کردن آسیب اساسی به هر تعداد هدف – از پایگاه‌‌های نظامی آمریکا گرفته تا تاسیسات نفتی و اهدافی در اسرائیل – استفاده خواهد کرد.

فابیان هینز، کارشناس برنامه موشکی ایران در موسسه مطالعات بین‌المللی میدلبری کالیفرنیا می‌گوید: «شاهدیم که ایران در سال‌های گذشته موشک‌هایی که عمدتا به عنوان ابزاری سیاسی یا روانی به‌کار می رفتند را به جنگ‌افزارهایی دگرش داده است که در میدان جنگ واقعی کاربرد دارند. این یک دگرش کوانتومی است.»

مقامات آمریکا و خاورمیانه می‌گویند این موشک‌های به‌روز شده – برخی با برد بیش از یک هزار و دویست مایل – یکی از چندین کانال بالقوه ایران برای گرفتن انتقام سخت از ترور ژنرال سلیمانی است. در حالی‌که اغلب کارشناسان باور دارند که ایران خطر حمله نظامی مستقیم به منافع آمریکا را نخواهد پذیرفت، اما خطر شروع یک حمله متقابل دردآور – مانند ضربه‌ای فلج‌کننده به تاسیسات نفتی خلیج فارس یا حمله به اسرائیل – می‌تواند محاسبات آمریکا را به هم بریزد.

از آنجا که ایران فناوری موشک‌های پیشرفته و ساخت بمب را در اختیار گروه‌های نیابتی‌اش گذاشته است، گزینه‌هایی در اختیار دارد که با محدود کردن ریسک اقدامات تلافی‌جویانه به دشمنانش آسیب برساند.

کریم سجادپور، تحلیل‌گر مسائل سیاسی ایران در موسسه کارنگی می‌گوید: "ایران اگر آسیب‌پذیری‌هایی را ببیند حمله می‌کند و اگر پیامدهای مهمی وجود داشته باشد، خویشتن‌داری می‌کند." احتمال حمله موشکی از سوی ایران در آینده نزدیک وجود ندارد و بیشتر احتمال می‌رود که همیپمانان حوثی ایران در یمن علیه "اهداف نرم"، مانند تاسیسات نفتی، فرودگاه‌ها یا پالایشگاه‌های کشورهای عربی خلیج فارس حملاتی را ترتیب بدهند. چنین یورش‌هایی می‌تواند آسیب چشمگیری به اقتصاد همپیمانان کلیدی آمریکا وارد کند و قیمت‌های جهانی نفت را افزایش دهد.

همچنین مجموعه‌ای از آدم‌ربایی ها و ترورها به گونه‌ای که ایران مقصر شناخته نشود و به جای آسیب جهانی، تاثیر روانی داشته باشد نیز محتمل است. سجادپور همچنین می گوید "سفارت‌خانه‌های آمریکا در گستره جهان نه تنها برای چند روز آینده بلکه دست‌کم برای یک سال باید آماده باش و گوش به زنگ باشند."

قابلیت موشکی توسعه‌یافته ایران نتیجه دگرش‌هایی است که دستور آن را آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب ایران بیش از یک دهه قبل صادر کرده بود. از آن زمان لابراتوارهای ایران میلیون‌ها دلار برای ساخت سیستم‌های هدایت موشکی هزینه کردند تا دقت موشک‌های جدید را ارتقاء دهند و بسیاری از مدل‌های قدیمی‌تر را به‌روزرسانی کنند.

به گفته یک مقام اطلاعاتی وزارت دفاع آمریکا، نتیجه این سرمایه‌گذاری‌ها تولید موشک‌های کوتاه و میان بردی است که قابلیت حمل کلاهک و محدوده دقتی با ده‌ها متر را دارند. وی می گوید: "ما شاهد بهینه‌سازی‌های مداوم در دقت موشک‌های بالیستیک ایران بوده‌ایم."

علاوه بر دقت موشک‌‌ها و پرتابه‌های استفاده شده در حمله به تاسیسات نفتی عربستان، عامل دیگری که تحلیلگران و کارشناسان را غافلگیر کرد، قابلیت ایران در به جا نگذاشتن ردپایش در این حملات بود. تحلیلگران می‌گویند به رغم تهدید ترامپ مبنی بر تلافی گسترده‌ هرگونه حمله‌ای از سوی ایران علیه تاسیسات یا منافع آمریکا، زمانی که منبع حمله ناشناس باشد این تهدید بی‌معناست. این ابهام و ناشناس ماندن که تخصص دیرپای ایران است احتمالا یکی از ویژگی‌های پاسخ تهران به ترور ژنرال سلیمانی خواهد بود.

گرگ تیلمن، رئیس پیشین امور استراتژیک و نظامی دفتر اطلاعات و پژوهش وزارت دفاع آمریکا می‌گوید: "به نظر من ایرانی‌ها انتقامی به دقت حساب‌شده را برمی‌گزینند، انتقامی که بدون انگیختن اقدامات تلافی‌جویانه بتواند آسیب ایجاد کند." وی در ادامه می افزاید: "به نظر می‌رسد که در خاورمیانه تعداد فراوانی از اهداف نرم موجود است."

منبع: واشنگتن پست / تحریریه دیپلماسی ایرانی