تلاش شی جینپینگ برای تسلط بر چین (بخش دوم)

نویسنده: ریچارد مک گرگور

دیپلماسی ایرانی: اوایل سال 2007 که رهبری حزب کمونیست شی جینپینگ را به طور ناگهانی به شانگهای منتقل کرد تا دبیر حزب در دومین شهر چین باشد، او عملا به یک گزینه احتمالی برای جانشین هو تبدیل شد. طبق کنوانسیون حزب، کنگره حزب باید اواخر سال 2007 یک نفر را انتخاب می کرد تا 5 سال بعد از آن و در زمان پایان 2 دوره ریاست جمهوری هو، جایگزینش شود. شی به عنوان یک نامزد توافقی ظاهر شد. لی کِکیانگ و لی یوانچائو، رقبای شی، هر دو همانند هو از لیگ جوانان کمونیست بودند. برای بزرگان حزب تصور سلطه یکی دیگر از اعضای لیگ جوانان بر حزب برای یک دهه دیگر، غیرقابل قبول بود چرا که این مساله قدرت یک جناح را به قیمت قدرت دیگر جناح ها افزایش می داد.

برای شی شرایط کاملا بر وفق مراد بود. او یک مقام شناخته شده بود که گروه های غالب در حزب و قدرتمندترین خانواده های سیاسی و بزرگان حزب قبولش داشتند. او ورای پدرش، شجره نامه ای طولانی در حزب کمونیست چین داشت. از انقلاب فرهنگی سربلند بیرون آمده و پس از اعاده حیثیت از پدرش، دیگر هیچ لکه سیاهی در کارنامه شی باقی نمانده بود. با حمله نظامی وحشیانه سال 1989 به میدان تیانانمِن ارتباطی نداشت. به رغم اینکه از اواخر دهه 1990 فرماندار فوجیان بود که بسیاری از مقامات استانی در آنجا یک طرح کلاهبرداری میلیارد دلاری گرفتار شدند، شی اساسا از فساد به دور بود. از همسرش اولش جدا شده، اما همسر دوم او یعنی پِنگ لیوان یک ستاره و خواننده مشهور در سطح ملی وابسته به گروه هنرهای رزمی بود. شی کاملا با اعتماد به نفس عمل و در مراسم رسمی به وضوح و قاطع صحبت می کرد و تپق نمی زد. اما شاید مهمترین مساله این بود که بزرگان حزب تصور می کردند می توانند او را کنترل کنند. طبق گزارشی از رویترز، آنها بر سر شی توافق کردند چون او «پایگاه قدرت» نداشت و تصور می کردند می توانند بر او نفوذ داشته باشند.

شی به عنوان کسی که قرار بود رهبر شود، موافقت لازم برای متمرکز کردن مجدد قدرت در پکن را پس از دوره ای از پراکندگی قدرت در سرزمین های دوردست که با فساد و خویشاوندسالاری همراه بود، کسب کرد. اما حتی اگر این اولین وظیفه محول شده به شی بوده باشد، باز هم او در این زمینه خیلی فراتر از یک انجام وظیفه ساده پیش رفته است. به طور قطع رهبران حزب در سال 2007 قصد نداشتند که از روی عمد یک اقتدارگرای جدید را برای شکل دهی به کشور روی کار آورند. اما معلوم شد که نامزد مصالحه چیزی به نام سازش نمی شناسد.

پارانویای ابدی

دگرگونی شی از چند عامل متفاوت نشئت می گیرد. اقدامات دو نفر از رقبای شی یعنی بو شیلای، دبیر حزب در چانگکینگ، و ژو یونگکانگ، رئیس امنیت داخلی، زنگ هشدار را در گوش رهبران حزب به صدا درآورد. در دوران هو رهبران حزب مجبور بودند در بسیاری از زمینه ها محتاطانه عمل کنند؛ اما با حمایت شی می توانستند بو و ژو را زمین بزنند. این دو نفر پس از تحقیقاتی طولانی به اتهام فساد و سوء استفاده از قدرت سرنگون شدند. سقوط آنها به یک زلزله در سیاست چین منجر شد. بو پسر کاریزماتیک یک قهرمان انقلابی بود که با به پا کردن سر و صدای مردمی، به حلقه داخلی حزب راه یافته بود. ژو که تا اواخر سال 2012 از اعضای کمیته عالی پولیتبورو بود، از طریق سلطه بر پلیس مخفی و بخش انرژی، قدرت قابل توجهی به دست آورده بود. دستگیری این دو نفر به ترتیب در سال های 2012 و 2013، جرائم و اقدامات غیراخلاقی آنها را آشکار ساخت. بعدتر، رسانه ملی به نقل از مقامات ارشد دولت اعلام کرد که این دو نفر در حال توطئه چینی برای کودتایی داخلی بودند تا شی را از صعود به بالاترین سمت در حزب بازدارند. در داخل حزب چنین اقداماتی خیلی بدتر از فساد انگاشته می شد.

مساله دیگری که شی را نگران می کرد، زوال ایدئولوژیکی خود حزب بود که در سوء استفاده از قدرت و آزادی عمل شخصی رهبران حزب در شرکت های خصوصی و دولتی نمود یافته بود. شی در خارج از کشور «انقلاب های رنگی» در اروپا و اعتراضات خیابانی در خاورمیانه را شاهد بود که به سرنگونی دولت ها انجامیده بودند. اما یکی از جدی ترین موارد هشدار دهنده برای شی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و ترس ناشی از تماشای نابودی یک شبه حزب کمونیست شوروی به شمار می رفت. او یک مرتبه در جریان یک سخنرانی در سال 2012 گفت: «یک حزب بزرگ ناپدید شد؛ به همین سادگی. از نظر شمار اعضا، حزب کمونیست شوروی خیلی بزرگ تر از ما بود، اما هیچ کسی آنقدر مردانگی نداشت که بایستد و مقاومت کند.» چین مطالعات بسیاری درباره فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اتفاقات بعدی آن انجام داده است. نزدیک به یک چهارم قرن از فروپاشی شوروی گذشته بود و شی که هنوز از وضعیت حزب آسوده خاطر نشده بود می خواست همه اعضای حزب از رهبران ارشد تا اعضای رده پایین را به بازگشت به مدرسه و آموختن درس های فروپاشی شوروی وادار کند. او در یک سخنرانی دیگر در سال 2012 گفت: «نادیده گرفتن تاریخچه اتحاد جماهیر شوروی و حزب کمونیست شوروی، نادیده گرفتن لنین و استالین و نادیده گرفتن هر اتفاق دیگری به مثابه نهیلیسم تاریخی است. چنین کاری افکار ما را بر هم می زند و بر نهادهای حزب در همه سطوح تاثیر منفی می گذارد.

رقابت بر سر رهبری حزب و پوسیدگی ایدئولوژیکی شی را به سمت اقدامات دیوانه وار سوق دادند. او در 200 روز اول ریاست جمهوری خود حوزه وسیعی را در سیاست تحت پوشش قرار داد و تغییرات گسترده ای با سرعتی خارق العاده به اجرا درآورد. در عرض چند هفته بر دولت خود عنوان «رویای چینی» را نهاد و یک سری قوانین جدید رفتاری برای مقامات تعیین کرد، برای ایده های قابل بحث و غیر قابل بحث شاخص گذاشت و روزنامه های لیبرال در جنوب چین را به دلیل ترویج واژه «مشروطیت» که در کشور تک حزبی واژه کثیفی به شمار می رود، سرکوب کرد. او همچنین در مقابل انتقادها از حزب ایستاد. وکلای فعال که فضای کوچکی برای دفاع از حقوق شهروندان یافته بودند نیز دانه به دانه توسط نیروهای امنیتی دستگیر شدند. مقامات از 250 نفر از آنها در جریان یک کارآموزی روش شناختی بازجویی کردند. آنهایی که مجرم شناخته شده بودند بدون یک محاکمه حقیقی سال ها به زندان افتادند. وانگ کوانژونگ، یکی از آخرین وکلای حقوق بشر برجسته در چین تا ماه ژانویه امسال به رغم گذراندن 4 سال در زندان، به طور رسمی به هیچ جرمی محکوم نشده بود.

مدیریت چین به مثابه مدیریت بحران

شی این روند را تا سال 2013 ادامه داد. در ماه سپتامبر همان سال از «ابتکارعمل کمربند و جاده» پرده برداشت که برنامه پکن برای توسعه و تسلط بر مسیرهای زمینی و دریایی ارتباطی بین یوروآسیا و اقیانوس هند و تبدیل چین به مرکز تجارت و فناوری و مرتبط کردن آن با اروپا را نشان می داد. شی به رغم اعتراض های ایالات متحده بانک سرمایه گذاری زیرساخت های آسیا را تاسیس کرد. ریشه کن کردن فقر در چین را به عنوان هدف سال 2020، همزمان با 100 سالگی تاسیس حزب کمونیست چین، تعیین کرد. او مجدد بر اختلافات با تایوان دامن زد و آن را «مساله ای سیاسی» خواند که نباید به نسل های بعدی منتقل شود. اندکی بعد هم چین اجرای برنامه دیرینه ساخت پایگاه های نظامی بزرگ در دریای چین جنوبی را آغاز کرد. (این مطلب ادامه دارد.)

منبع: فارن افرز / مترجم: طلا تسلیمی