حقانیت ایران و صبوری ابرقدرت ها در خلیج فارس

دیپلماسی ایرانی: در هفته های اخیر شاهد بالا گرفتن تنش هایی در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز و البته برخی مناطق استراتژیک دیگر همچون تنگه جبل الطارق بوده ایم. هر چند در ظاهر جمهوری اسلامی ایران یک طرف این وضعیت تنش آلود است و بسیاری از رسانه های غربی و عربی کوشیده اند ایران را به تنش آفرینی در خلیج فارس متهم کنند، اما واقعیت این است که دولت ترامپ با کمک و همراهی «تیم ب» و با هدف اعمال فشار حداکثری بر ایران، کشورمان را در مرکز یک «بحران ساختگی» و «وضعیت بحران زای طراحی شده» قرار داده اند. متأسفانه برخی کشورهای اروپایی به ویژه انگلیس که از قدیم الایام متحد استراتژیک ایالات متحده آمریکا بوده نیز، با وجود باقی ماندن در برجام و ادعای تلاش برای حفظ این توافق بین المللی، در هفته های اخیر در زمین آمریکا و به نفع آنها بازی کرده و با توقیف غیر قانونی نفت کش حامل نفت ایران، به تحقق اهداف دونالد ترامپ یاری رسانده است. 

البته آمریکا و انگلیس تاکنون نسبت به اقدامات امنیتی و متقابل ایران همانند سرنگونی پهپاد آمریکایی یا توقیف کشتی انگلیسی و یا سایر موارد تا حدودی کوتاه آمده و علی رغم صدور بیانیه ها و مواضع آتشین، دست به اقدامات نظامی فوری نزده اند. 

واقعیت این است که جامعه جهانی علی رغم سکوت تلخ و منفعت طلبانه ای که در مقابل اقدامات آمریکا و انگلیس کرده، به خوبی به این امر آگاه است که شروع کننده و آغازگر این تنشها نه جمهوری اسلامی ایران، بلکه قدرت های بزرگ جهانی به ویژه آمریکا و انگلیس بوده اند و همین امر مشروعیت اقدامات نظامی و برخوردهای جدی در برابر ایران را نزد افکار عمومی جهانی و مردم آمریکا و انگلیس کاهش می دهد. 

نکته دیگر اینکه اقدامات ایران در سرنگونی پهپاد آمریکایی و توقیف نفتکش انگلیسی در چارچوب قوانین حقوق بین الملل از جمله «دفاع مشروع»، «اقدام متقابل» و«تأمین امنیت تنگه های بین المللی توسط کشورهای ساحلی» بوده و بنابراین نهادهای حقوقی و سیاسی بین المللی نیز نمی توانند مشروعیت این اقدامات را زیر سؤال ببرند. 

در مجموع به نظر می رسد مهمترین دلیل رویکرد محتاطانه آمریکا و انگلیس در قبال ایران و عدم توسل فوری آنها به راهکار نظامی در قبال کشورمان، آگاهی از تبعاتی است که آغاز هرگونه عملیات نظامی علیه ایران می تواند برای کل منطقه خلیج فارس و نیز امنیت انرژی در عرصه جهانی داشته باشد؛ ضمن اینکه مردم آمریکا و انگلیس نیز در مقطع کنونی به شدت حامی «رویکرد ضد جنگ» هستند و هر سیاستمداری که تصمیم به اقدام نظامی علیه ایران بگیرد، قمار بزرگی با آینده سیاسی خود انجام داده است. 

از سوی دیگر شاهد هستیم که کشورهای منطقه نیز که همواره آتش بیار معرکه بوده و خواستار برخورد قاطع آمریکا با ایران بوده اند، در حال حاضر ساکت و منفعل شده و اعلام می کنند که به دنبال جنگ با ایران نیستند. این در حالی است که مقامات دستگاه دیپلماسی کشور تا پیش از شروع این وضعیت بحرانی در خلیج فارس بارها به کشورهای منطقه هشدار داده بودند که امنیت در خلیج فارس همچون قطعات دومینو است که تزلزل و فروپاشی یکی از آنها به طور سلسله وار به همه قطعات سرایت می کند و با این استدلال آنها را به مذاکره و گفت و گوهای درون منطقه ای دعوت می کردند؛ توصیه ای که هرگز شنیده نشد تا کار به شرایط کنونی رسید. حال با وضعیت تنش زای به وجود آمده، کشورهای منطقه که حیات اقتصادی آنها تحت تأثیر دو فاکتور مهم «نفت» و «توریسم» است، تزلزل امنیتی و اقتصادی را با تمام وجود احساس کرده اند و عملا به این نکته وقوف یافته اند که ناامنی و تنش زایی علیه ایران به معنای کاهش رونق و رشد اقتصادی و امنیتی برای آنها نیز هست. به همین دلیل است که شاهد چرخش هایی در رویکرد آنها همچون خروج امارات از جنگ یمن و اذعان عربستان به عدم تمایل به جنگ با ایران بوده ایم؛ بنابراین شاید موقعیت متزلزل کنونی از جهاتی بهترین فرصت برای آغاز مذاکرات منطقه ای و رفع اختلافات باشد؛ هر چند نباید از این نکته غافل شویم که در هدف و آرزوی دیرینه شیخ نشینهای خلیج فارس که تضعیف و شکست ایران از طریق قدرت های فرامنطقه است، تغییری ایجاد نشده  و مواضع کنونی آنها ناشی از شرایط ناامنی مقطعی است. 

تجربه هشت سال جنگ تحمیلی به ما نشان داد حتی در شرایطی که همه قدرت های جهانی علیه یک کشور متحد شوند، اگر آن کشور حمایت مردم را پشت سر خود داشته باشد، هیچ قدرتی نمی تواند به آن آسیبی وارد کند. بنابراین به نظر می رسد در شرایط کنونی نیز تنها راه موفقیت این است که دولت، دستگاه سیاست خارجی و نیروهای نظامی هماهنگ، یکدل و همصدا در راستای منافع ملی و خواست مردم ایران حرکت کنند و هیچ فرصتی را برای بازگردادن  امنیت و آرامش و رونق اقتصادی در کشور و منطقه از دست ندهند.