آیا با پیروزی نتانیاهو پرونده فساد مالیش به حاشیه خواهد رفت؟

گفت و گو از عبدالرحمن فتح الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی 

دیپلماسی ایرانی – با مشخص شدن نتایج انتخابات پارلمانی اسرائیل اکنون مسئله ائتلاف سازی و پروسه تشکیل کابینه برای بنیامین نتانیاهو و حزب لیکود از اهمیت بیشتری برخوردار است. اما با توجه به شرایط کنونی حاکم بر احزاب سیاسی و به خصوص دست راستی اسرائیلی، آیا نخست وزیر کنونی صهیونیستی قادر خواهد بود در فرصت ۴۲ روزه قانونی کابینه خود را در سایه ائتلاف با دست کم 26 نماینده از دیگر احزاب تشکیل دهد؟ آینده سیاسی و امنیتی اسرائیل در سایه نتایج انتخابات چه سمت و سویی پیدا خواهد کرد؟ با تداوم نخست وزیری بنیامین نتانیاهو مسئله فلسطین و نیز معامله قرن به کجا خواهد کشید؟ آیا با شروع پنجمین دوره نخست وزیری نتانیاهو پرونده فساد مالی وی و خانواده اش به حاشیه خواهد رفت؟ دیپلماسی ایرانی پاسخ به این سوال و پرسش هایی از این دست، گفت و گویی را با حسن هانی زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه صورت داده است که در ادامه می خوانید:

پس از شمارش 97 درصد آرای انتخابات کنست (پارلمان)، حزب لیکود به ریاست بنیامین نتانیاهو توانست با کسب 37 کرسی بر ائتلاف آبی و سفید به ریاست بنی گانتس با 36 کرسی پیروز شود. نتانیاهو با پیروزی در انتخابات روز گذشته، پنجمین دوره نخست وزیری را آغاز خواهد کرد که یک رکورد برای وی به شمار می‌رود. با توجه به شکننده بودن نتایج این انتخابات آیا نخست وزیر در فرصت ۴۲ روزه قانونی خود توان ایجاد ائتلاف با دست کم 26 نماینده از دیگر احزاب برای تشکیل کابینه را خواهد داشت؟

ابتدا به ساکن باید گفت که نتایج اولیه انتخابات زودهنگام پارلمانی سرزمین‌های اشغالی نشان از رقابت شکننده همه احزاب دارد، به گونه ای که نمی توان گفت حزب لیکود و ائتلاف راست ها توانسته است یک پیروزی چشمگیر و قاطع را به دست آورد. به عبارت دیگر علیرغم تمام حمایت‌های ایالات متحده آمریکا و خوش رقصی های انگلستان مبنی بر تروریستی خواندن حزب الله لبنان لبنان و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از جانب واشنگتن و نیز به رسمیت شناختن حاکمیت رژیم صهیونیستی بر جولان و پیش از آن هم به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت رسمی اسرائیل و انتقال سفارت از تل آویو به قدس اشغالی نتوانسته است آن گونه که باید جایگاه نتانیاهو و حزب لیکود را در میان افکار عمومی سرزمین های اشغالی برجسته کند و این میزان آراء برای نتانیاهو متناسب با تلاش های صورت گرفته نبوده است و این نشان از وجود انتقادات بسیار پررنگ جامعه و طیف سیاسی سرزمین‌های اشغالی به نخست وزیر فعلی دارد. لذا این مسئله می‌تواند سایه سنگینی بر دولت آتی وی داشته باشد.
در خصوص پاسخ به سوال شما باید گفت که اکنون شرایط برای پاسخ به سوال قدری زود است و هنوز نقشه سیاسی بعد از انتخابات روشن نیست. اما در سایه شرایطی که پیش آمده یقیناً این مسئله ائتلاف اکنون برای بنیامین نتانیاهو بسیار جدی است. اگر در این راه نتواند به تنهایی ظرف 42 روز اقدامی صورت دهد، به نظر می رسد که بازیگران فرامنطقه ای، به‌خصوص ایالات متحده آمریکا برای تشکیل دولت ائتلافی او کمک های خود را داشته باشند، همان گونه که در جریان تبلیغات انتخاباتی و پیش از آن نیز حمایت های جدی آمریکا و ترامپ باعث پیروزی شکننده نتانیاهو در انتخابات شد. نکته مهم اینجاست که حتی اگر نتانیاهو موفق به ائتلاف و تشکیل کابینه شود و علیرغم این که در صورت موفقیت وی پنجمین دوره نخست وزیری را آغاز خواهد کرد، ولی در سایه این میزان از آراء، ائتلافی شکننده و دولتی متزلزل روی کار خواهد آمد که همواره زیر تیغ جریان اپوزیسیون سرزمین‌های اشغالی خواهد بود و توان عمل بسیار بالایی را در کنست نخواهد داشت.

در سایه این پیروزی بنیامین نتانیاهو آیا می‌توان گفت سایه سنگین پرونده فساد مالی وی و خانواده‌اش به حاشیه خواهد رفت؟

این نکته مهم شما در چند بعد می‌تواند دیده شود؛ ابتدا به ساکن باید گفت که احتمال دارد در سایه پیروزی شکننده بنیامین نتانیاهو پرونده فساد مالی وی و خانواده اش به حاشیه رود. هر چند که نمی توان عنوان داشت این پرونده به صورت کامل از دستور کار محاکم قضایی صهیونیست ها خارج خواهد شد، اما تا حد بسیار زیادی کم رنگ می شود، ولی نکته مهم اینجاست که احزاب اپوزیسیون و مخالف بنیامین نتانیاهو از این مسئله به عنوان یک اهرم فشار علیه دولت آتی وی استفاده خواهند کرد و هر جا که ضرورت احساس شود دولت آتی را تحت فشار قرار خواهند داد.
نکته دیگری که باید حتما به آن اشاره شود به تلاش‌های ایالات متحده آمریکا و دونالد ترامپ برای به حاشیه کشیده این پرونده باز می گردد. چنان که پیشتر عنوان داشتم در طول این مدت حمایت های گسترده واشنگتن از نتانیاهو برای پیروزی در انتخابات اسرائیل نشان از جدیت کاخ سفید برای حفظ نخست وزیر کنونی صهیونیستی دارد، لذا در صورت پررنگ بودن محاکمه نتانیاهو به واسطه پرونده‌ فساد احتمال دارد تلاش هایی برای به کم رنگ کردن وبه حاشیه کشیدن این مسئله از سوی کاخ سفید صورت گیرد.

حتی در صورتی که ما شاهدیم محاکم قضایی اسرائیل کسانی چون ایهود اولمرت، نخست وزیر اسبق این رژیم را به واسطه پرونده فساد مالی گسترده دستگیر و به 6 سال حبس محکوم کرده است؟

در این رابطه پارامتر مهم به این بازمی‌گردد که آیا دستگاه قضایی رژیم صهیونیستی توان تقابل در برابر تلاش‌های دونالد ترامپ را خواهد داشت یا خیر؛ اگر چنین شود احتمال استعفا، محاکمه و زندانی شدنش وجود دارد، در غیر این صورت احتمالا این پرونده به حاشیه خواهد رفت.

پیرو نکات شما چه تضمینی وجود دارد که ائتلاف آتی هم با شکست مواجه نشود؟

ببینید اساسا مسئله فراتر از ائتلاف سازی یک دولت و حزب است. همان گونه که اشاره داشتم علی‌رغم تمام حمایت های گسترده اروپایی ها و آمریکا از بنیامین نتانیاهو و حزب لیکود، نتایج انتخابات از شکست نسبی حمایت های آنان سخن می‌گوید. یعنی مسئله ثبات سیاسی و اعتماد افکار عمومی سرزمین های اشغالی به سیاستمداران و احزاب خود بسیار پایین است. لذا حتی اگر شخصی غیر از بنیامین نتانیاهو برنده انتخابات هم می شد، همین مشکلات برای وی وجود داشت. نکته بسیار مهم تر به این واقعیت باز می‌گردد که شکننده بودن ثبات سیاسی در درون سرزمین‌های اشغالی بر وضعیت امنیتی، دیپلماتیک و اقتصادی آن نیز اثرات جدی را خواهد داشت، به خصوص این که شرایط منطقه خاورمیانه و غرب آسیا نیز برای صهیونیست چندان دلگرم کننده نیست. 

در راستای نکاتی که اشاره داشتید تحقق وعده های انتخاباتی بنیامین نتانیاهو، به خصوص مسئله شهرک سازی تا چه اندازه می تواند تحقق پیدا کند، چرا که در صورت عملیاتی شدن این وعده، تبعات منفی آن از سوی فلسطینیان ساکن کرانه باختری و غزه و نیز جامعه بین الملل افزایش پیدا خواهد کرد و در صورت عدم پیگیری این وعده انتخاباتی از سوی نخست وزیری، مطالبه‌گری افکار عمومی سرزمین های اشغالی دامن او را خواهد گرفت؟

چنانکه اشاره داشتید مسئله شهرک‌سازی اکنون به یکی از چالش‌های بسیار بزرگ برای صهیونیست ها بدل شده و شرایط برای غصب سرزمین فلسطینیان را با مشکلات جدی روبه رو کرده است، به گونه ای که حتی حامیان این رژیم هم از منتقدین سیاست‌های شهرک سازی صهیونیست‌ها به شمار می روند. در این رابطه حتی خود دونالد ترامپ نیز در این خصوص انتقادات جدی به صهیونیست‌ها دارد. در سایه این نکات اگر بنیامین نتانیاهو به دنبال ائتلاف سازی با احزاب دست راستی رادیکال دینی صهیونیستی باشد باید پیش شرط های آنها مانند افزایش میزان شهرک‌سازی ها، اشغال نوار غزه، پررنگ شدن سیطره بر کرانه باختری، پیگیری هر چه پررنگ طرح انتقال سفارتخانه‌های دیگر کشورها به قدس اشغالی، مبارزه جدی و عملیاتی با حماس، جنبش جهاد اسلامی و حزب الله لبنان را بپذیرد. در این صورت اگر بنیامین نتانیاهو متناسب با این شرایط اقدامی انجام دهد چالش های امنیتی و سیاسی ناشی از تبعات این اقدامات به گونه ای خواهد بود که می تواند حتی موجودیت دولت آتی نتانیاهو را تحت الشعاع قرار خواهد داد. از آن سو اگر بنیامین نتانیاهو به هر دلیلی نتواند این پیش شرط ها را برای ائتلاف سازی عملیاتی کند، شاهد خروج احزاب دست راستی رادیکال دینی از ائتلاف خواهیم بود که به سقوط دولت بنیامین نتانیاهو خواهد انجامید. پس این وضعیت نشان‌دهنده عدم ثبات سیاسی ساختاری در سرزمین های اشغالی است. 

با این تفاسیر به نظر شما بنیامین نتانیاهو پیش شرط‌های احزاب دست راستی را عملیاتی خواهد کرد یا خیر؟

به نظر من بنیامین نتانیاهو، نه توان عملیاتی کردن آن پیش شرط‌ها را دارد و نه تمایلی هم برای این کار دارد، چون که در صورت عملیاتی شدن این پیش شرط‌ها وضعیت منطقه، به خصوص در زمینه اشغالی دچار یک تنش و بحران خواهد شد و این برای عملیاتی شدن معامله قرن که مدنظر ترامپ است بسیار خطرناک خواهد بود و یقینا کل طرح را زیر سوال می برد. پس بنیامین نتانیاهو حتی الامکان از دست زدن به تنش و بحران در منطقه پیرو برنامه کاخ سفید دور خواهد بود گزید.

در سایه این میزان از شکننده بودن وضعیت سیاسی اسرائیل و آینده مبهم ائتلاف سازی برای تشکیل دولت می‌توان شاهد عملیاتی شدن معامله قرن بود، چرا که بسیاری از کارشناسان معتقدند این میزان از حمایت دونالد ترامپ از نتانیاهو و حزب لیکود برای پیروزی در انتخابات صرفا برای بقای نخست وزیر کنونی در ساختار سیاسی اسرائیل به منظور عملیاتی کردن معامله قرن بوده است؟

در طول دو سالی که از مطرح شدن معامله قرن می گذرد شرایط به گونه ای نبوده است که حتی دونالد ترامپ بتواند از آن رونمایی کند و در این مدت تنها کلیاتی از آن مطرح شده است. این مسئله به صراحت نشان از این دارد که معامله قرن طرحی است که مرده به دنیا آمده است. پس حتی در صورت ائتلاف و تشکیل  کابینه نتانیاهو، ظرفیت های منطقه ای اجازه عملیاتی شدن آن را نخواهد داد. یعنی علاوه بر مخالفت جدی فلسطینیان ساکن کرانه باختری و نوار غزه برخی از کشورهای مانند اردن، سوریه، لبنان با عملیاتی شدن آن مخالفت خواهند کرد. اگرچه اکنون جهان عرب دچار یک سردرگمی و اختلافات درونی است، اما در حقیقت معامله قرن تنها یک طرح غیر واقعی ۳ نفره متشکل از دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی و محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی است و جامعه جهانی با آن همراهی نکرده و نخواهد کرد.