افزایش نقش ترکیه در سوریه؛ جدایی از ایران و روسیه؟

دیپلماسی ایرانی: اخبار منتشرشده از محتوای تماس تلفنی «دونالد ترامپ» و «رجب طیب اردوغان» عرصه را برای برآورد نقشی که به ترکیه در سوریه واگذار شده باز می کند. به نظر می آید که این نقش بسیار فراتر از آنچه در چارچوب مسیر صلح آستانه بود تعریف شده و چه بسا به درگیری سیاسی یا حتی نظامی با همپیمانانش، ایران و روسیه، بینجامید. واگذاری مسئولیت جلوگیری از ایجاد خلأ نظامی در سوریه، چنانکه امریکایی ها و ترکیه از تماس تلفنی ترامپ و اردوغان مطرح کرده اند، ابعاد گوناگونی می تواند داشته باشد که از همه بیشتر جلوگیری از جای گیری ایران در مناطقی که امریکا از آنها خارج می شود را از آن می توان فهمید. این چه بسا مقدمه جدایی واقعی میان این دو همسایه متحد باشد.

به گزارش میدل ایست نیوز، شاید از این روشن تر، واگذاری مسئولیت نابودی بقایای داعش در سوریه به ترکیه باشد، در حالی که لانه های داعش در مناطقی بسیار دور از مناطق نفوذ ترکیه در سوریه جای دارد، یعنی در منتها الیه شرق سوریه در نزدیکی مرز عراق، صدها کیلومتر دورتر از مرزهای ترکیه با سوریه. این لانه ها در مناطقی نزدیک به مناطق استقرار نیروهای ایرانی و روسی و گروه های متحد ایران مانند حزب الله لبنان است. اینکه ترامپ و اردوغان در تماسی تلفنی با هم به توافق برسند که مأموریت «پایان دادن به جنگ» با داعش بر عهده ترکیه باشد، احتمالا به معنای افزایش نقش ترکیه از حساب نقش دو کشور دیگر سهیم در مسیر صلح آستانه است. چیزی که بی شک ازسوی روسیه و ایران به آسانی پذیرفته نخواهد شد.

حدود شش ماه پیش روابط ترکیه و امریکا در بدترین حالت ممکن بود. این وضعیت به سبب بازداشت «اندرو برانسون»، کشیش امریکایی، در ترکیه و شکست مذاکرات برای آزادی وی و سپس وضع تحریم علیه ترکیه ازسوی امریکا و در پی آن کاهش شدید ارزش لیر ترکیه دربرابر دلار پیش آمد. پس از آن ناگهان رئیس جمهور ترکیه دستور آزادی کشیش امریکایی را داد و روابط به سرعت بهبود یافت. در این میان ناگهان اعلام شد که نیروهای امریکایی از سوریه خارج می شوند و امریکا برای پر کردن جای خالی خود با ترکیه هماهنگ کرده است و مأموریت جنگ با داعش را به ترکیه واگذار کرده است. ترکیه نیز اعلام کرد که برای آغاز عملیات نظامی در شرق فرات آماده است.

منابع ترکیه ای انگیزه اصلی امریکا برای خروج از سوریه را «جلوگیری از درگیری نظامی با ترکیه در عملیات «سپر فرات» و «شاخه زیتون» و تهدید های ناشی از اقدام نظامی در شرق فرات» می دانند. به گفته این منابع ترکیه همه اقدامات امنیتی و نظامی لازم برای آغاز این عملیات را تدارک دیده است.

این منابع تأکید کرده اند: «سیاست های سابق امریکا باعث دور شدن ترکیه از امریکا و نزدیک شدنش به روسیه و ایران شده است، به خصوص که اجرای موفقیت آمیز عملیات در عفرین باعث شده که ترکیه امروز ترکیه یک دهه پیش نباشد و بتوان به آن برای ادامه عملیات علیه داعش تا نابودی کامل آن به ترکیه اعتماد کرد».

از سوی دیگر یک منبع آگاه خبر داد که «امریکا به ترکیه تعهد داده که این کشور را به عنوان نماینده امریکا در شرق فرات بپذیرد و ازطرف کشورهای غربی به ترکیه اجازه داده که مواضع میدانی خود را دربرابر روسیه تقویت کند، به خصوص در آنچه به تشکیل کمیته تدوین قانون اساسی سوریه و بازسازی این کشور مربوط می شود».

این مقام مسئول ترکیه ای که نخواسته نامش فاش شود به «العربی الجدید» گفته که «افزایش حضور میدانی ترکیه کفه آن را در مذاکره با روسیه تقویت می کند و آن را از روسیه دور می سازد و این حتی ممکن است به حد رویارویی میان دو کشور نیز برسد. اگر موقعیت ترکیه تقویت شود، دست کم می توان مطمئن بود که برای بازسازی سوریه دست به اقدام جدی بزند». اگر ترکیه واقعا بتواند بقایای داعش در سوریه را نابود کند و در موضوع کمیته تدوین قانون اساسی سوریه و راه حل سیاسی برای این کشور دربرابر تهران و مسکو بایستد، در مرحله بعد می تواند عملیات بازسازی را آغاز کند.

یک منبع دیگر نیز علت اقدام امریکا را خودداری از رویارویی با ترکیه دانسته و افزوده که امریکا ترجیح می دهد ترکیه را در کنار خود داشته باشد تا در برابر خود. او افزوده که هنوز نمی دانیم ترکیه دربرابر این اقدام امریکا چه هزینه ای پرداخته اما باید هزینه ای بسیار هنگفت و فراتر از بستن پرونده قتل «جمال خاشقجی» بوده باشد.

منابع ترکیه ای از ادامه تدارکات خود برای آغاز عملیات در شرق فرات از «تل ابیض» تا «منبج» و حتا احتمالا تا «عین العرب» و «قامشلی» خبر داده اند.