مخاطره درگیری تصادفی مهره های خارجی در سوریه

دیپلماسی ایرانی: با نزدیک شدن مراحل پایانی جنگ داخلی سوریه پنج قدرت کلیدی فعال در این کشور یعنی ترکیه، روسیه، ایران، ایالات متحده و اسرائیل رقابت ها برای نفوذ و کنترل را تشدید کرده اند. مسکو و تهران به طور جدی از دولت بشار اسد رئیس جمهوری سوریه حمایت می کنند، اما نه تنها در سطح پشتیبانی های در حال ارائه، بلکه در اهداف کلی از این حمایت ها بایکدیگر تفاوت دارند. روسیه از درگیری ها در سوریه برای گسترش حضور و نفوذ خود در خاورمیانه استفاده کرده است و اکنون سعی دارد از دستاوردها مادی و معنوی خود محافظت کند؛ با این حال، روسیه تمایل چندانی به درگیری مستقیم و آشکار با ترکیه، ایالات متحده و اسرائیل ندارد. از سوی دیگر، تهران در حمایت از دولت دمشق و به خصوص در مخالفت با آنکارا، واشنگتن و تل آویو با شدت عمل بیشتری عمل خواهد کرد. ایران همچنین به مستقر کردن و تقویت نیروهای خود در سوریه به عنوان عاملی بازدارنده در برابر اسرائیل و به عنوان راهکاری برای حمایت و تامین حزب الله، متحد قدرتمند خود در لبنان، ادامه خواهد داد. اسرائیل سعی می کند مانع از پیشبرد برنامه های ایران شود، ولی به شدت مراقب است که درگیر جدالی ناخواسته با روسیه نشود.

ترکیه و ایالات متحده همچنان با دولت اسد مخالف هستند، اما به رغم اینکه در زمره متحدان ناتو به شمار می روند، هر یک دستورکار خاص خود را در سوریه دنبال می کنند. ایالات متحده بر ریشه کن کردن بقایای داعش در سوریه متمرکز است، اگرچه به طور گسترده تر هدف پایان دادن به نفوذ ایران در سوریه را نیز به عنوان بخشی از استراتژی ضد ایرانی خود دنبال می کند. (اگرچه باتوجه به تصمیم ترامپ مبنی به خارج کردن نیروهای آمریکایی از سوریه مشخص نیست که تحقق این اهداف چگونه پیش بروند.) در همین حال، اقدامات آمریکا در به چالش کشیدن ایران در سوریه در روابط مسکو و واشنگتن تنش ایجاد می کند- مسکو نه می تواند و نه می خواهد که تهران را از سوریه بیرون براند. به رغم تلاش ها برای پایان دادن به درگیری ها، احتمال وقوع یک حادثه نظامی بین مواضع آمریکایی و روسی چندان دور به نظر نمی رسد.

ترکیه به نوبه خود بر مقابله با نیروهای کرد در سوریه تمرکز کرده است. به رغم برنامه آمریکا برای خروج از سوریه، این برنامه ترکیه همچنان مشکل ساز به نظر می رسد، چراکه نیروهای کرد ی.پ.گ که آنکارا آنها را سازمانی تروریستی می داند، متحد واشنگتن در مبارزه با داعش و نیروی نیابتی آمریکا در برابر ایران به شمار می رفتند. ترکیه سعی دارد از ادلب در شمال غربی سوریه محافظت کند که این مساله اعتبار آن را به عنوان شریک منطقه ای آمریکا افزایش می دهد (تا جایی که آمریکا به کردها پشت کرده و به سمت ترکیه چرخیده است). ادلب همچنین می تواند به نقطه تلاقی میان نیروهای ترکیه، ایران، سوری های وفادار به دولت بشار اسد و با احتمال کمتر روسیه تبدیل شود.

با توجه به اینکه هر یک از مهره های فعال در سوریه منافع متفاوتی و گاها متضادی را دنبال می کنند، احتمال درگیری تصادفی یا حتی درگیری کشوری با کشور دیگر در سال 2019 به بیشترین میزان از زمان آغاز جنگ داخلی در این کشور می رسد؛ اگرچه همه قدرت های فعال در منطقه همه تلاش خود را برای ممانعت از وقوع چنین اتفاقی به کار خواهند بست.

تلاش ترکیه برای رسیدگی به مشکلات اقتصادی

بزرگترین چالشی که ترکیه در سال 2019 با آن مواجه خواهد شد، ادامه مشکلات اقتصادی است. این شرایط دشوار اقتصادی علاوه بر ایجاد دشواری های داخلی برای رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه، شرایط را  در روابط او با شرکای کلیدی در غرب نیز دشوار خواهد ساخت. اگرچه به نظر می رسد تماس تلفنی ترامپ و اردوغان و در پی آن خروج نیروهای آمریکا از سوریه و چراغ سبز به ترکیه برای مواجهه با کردها تحولی مثبت در روابط آنکارا و واشنگتن بوده، اما بهبود کامل هنوز حاصل نشده است.

ترکیه به دلیل آسیب پذیری خود در مواجهه با فشار اقتصادی ایالات متحده، سعی خواهد کرد در راستای کسب اطمینان از سرمایه گذاری خارجی رابط اقتصادی پایداری با اروپا داشته باشد. با این حال، سابقه روابط اروپایی ها و ترکیه به ویژه در سال های اخیر، این تلاش را پیچیده خواهد کرد.

منبع: استرتفور / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34