دو شرکت فرانسوی که بازار ایران را به بازی گرفتند

نویسنده: بهاره سلطان پور، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی

دیپلماسی ایرانی: در حالی که انتظار می رفت شرکت های خودروسازی نظیر رنو و پژو بعد از خروج امریکا از برجام ایران را ترک نکنند، اما به محض اعلام ترامپ به خروج از برجام، آنها فورا ایران را ترک کردند. این در حالی است که پژو بابت خروج از ایران بابت تحریم های قبلی خسارت به شریک ایرانی اش داده و تعهد داده بود که دیگر چنین رفتارهایی را تکرار نکند. 

در سال های 1391 و 1392 تحریم خودرو سازی ایران، باعث شد شرکت رنو سطح فعالیت خود را کاهش دهد اما مانند امروز بازار ایران را ترک نکرد. با تحریم قطعات خودروسازی که دونالد ترامپ آن را مطرح کرد، شرکت رنو قصد خروج از ایران را نداشت ولی خیلی زود موضع خود را تغییر داد و به جای ایران آفریقا را برای بازار خود جایگزین کرد. شرکت رنو اعلام کرده است تا پایان سال جاری میلادی در ایران خواهد ماند. در همین راستا گزارش شده است که تیراژ محصولات رنو در ایران به شدت افت کرده است. بستن شبکه مراودات مالی ایران با کشورها مهم ترین عاملی است که سبب شد خودروسازانی مانند رنو و پژو ایران را ترک کنند. مسلم است زمانی که خودرو سازان خارجی نتوانند پول خود را از بازار های ایرانی دریافت کنند مجبور به قطع ارتباط تجاری با ایران می شوند . 

حسن کریمی‌سنجری، کارشناس خودرو درباره تغییر رفتار شرکت رنو  به روزنامه «دنیای ‌اقتصاد» می گوید: «شواهد نشان می‌دهد رنو قصد ماندن در ایران را ندارد و تولید محصولاتش نیز تا چندی دیگر متوقف خواهد شد و دلیل این تغییر رفتار را می‌توان در سختی تحریم‌ها و بی‌انگیزگی این شرکت (برای ماندن در ایران) جست‌وجو کرد. تحریم‌های جدید علیه خودروسازی ایران، بسیار جدی‌تر از گذشته است، چون منافذ ارتباط با خارجی‌ها بسته شده و حتی برخی شرکت‌های چینی هم بابت ادامه همکاری دچار تردید شده‌اند.»

وی در ادامه می گوید: «ساختار بانکی دنیا پیچیدگی زیادی دارد و معمولا انتهای هر اقدام مالی در نهایت به آمریکایی‌ها ختم می‌شود و همین موضوع، شرکت‌ها را از ادامه همکاری با ایران منصرف یا با تردید جدی مواجه کرده است. حتی گفته می‌شود چینی‌ها و هندی‌ها که در اجرای تحریم‌های قبلی چندان پررنگ عمل نکردند نیز با تهدید و تطمیع آمریکا مواجه شده‌اند و این موضوع نشان می‌دهد شرکت‌های خارجی از جمله رنو کار بسیار دشواری برای ادامه همکاری با ایران دارند.»

اما سابقه حضور پژو در ایران حدود 20 سال است. این شرکت در سال 91 با تحریم هایی که علیه ایران اتخاذ شده بود از ایران خارج شد. اما بعد از توافق برجام باز به ایران بازگشت و امروزه با تحریم های جدید رئیس جمهوری آمریکا دوباره ایران را ترک کرده است. پژو در سال های 90 و 91 باید غرامت خروج یک باره خود را از ایران پرداخت می کرد. اما بسیاری از کارشناسان معتقدند پولی که این شرکت به طرف ایرانی داد به اندازه کافی نبود. در سال 94 که حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان، در پاریس بیست سند همکاری با طرف فرانسوی خود امضاء کرد قرارداد پژو هم در ذیل این سندها بود. اما با تحریم های دونالد ترامپ که زودتر از تحریم های نفتی اجرا شده، پژو بار دیگر بازار ایران را ترک کرده است. شاید اگر ایران در سال 91 در پی خروج پژو با این شرکت برخورد محکمی داشت این شرکت در سال 97 نمی توانست به راحتی بازار ایران را ترک کند و چنین ضربات محکمی به بازار خودرو و صنایع خودروسازی ایران وارد نمی شد. 

پژو و رنو در فرانسه شرکت های بزرگی هستندکه سود و زیان آنها با شرکت های کلان آمریکایی همسو است. به همین دلیل سود و زیان بازار ایران برای آنها اهمیتی ندارد و تنها چیزی که برای آنها مهم است منافع خود این شرکت هاست. علاوه بر این؛ اکثر شرکت های اروپایی خصوصی هستند و دولت ها در آنها کمترین دخالت را می کنند. پس توافقی مثل برجام یا مذاکره با اروپایی ها در حل این موضوعات اثری ندارد. 

علی خوانساری، عضو هیات علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی، در گفت‌وگو با «شرق» درباره خروج دوباره پژو از ایران می گوید: «سه دهه است که خودروسازی ما در انحصار پژو - سیتروئن است. این شرکت در این سه دهه هر جوری خواسته با صنعت و مردم ما بازی کرده، اما این رفتار پژو - سیتروئن با کمک شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا و رؤسای سازمان گسترش‌های وقت بوده است. از آنجا که ایران نتوانسته استراتژی مشخصی برای صنعت خودروی خود تدوین کند، یک شرکت خودروسازی فرانسوی بر صنعت ما حاکم شده و از یک سو پس‌مانده‌های خودروی خود را به ایران تحمیل کرده و از این طریق منافع وحشتناکی برده و از سوی دیگر خیال این شرکت راحت است که مدیرانی در ایران تربیت کرده که صد درصد به این شرکت وابسته هستند. به همین دلیل پژو - سیتروئن به راحتی از بازار ایران بیرون می‌رود و خیالش راحت است که هر جا به نفعش باشد، بار دیگر به ایران بازخواهد گشت.»