نگرانی های دیپلماتیک امریکا، دلیلی اصلی تغییر موضوع نشست شورای امنیت با محوریت ایران

نویسنده: جان هادسون

دیپلماسی ایرانی: به گفته دیپلمات های آگاه در واشنگتن، دولت ترامپ برنامه پیشنهادی نیکی هیلی نماینده ایالات متحده در سازمان ملل را برای برگزاری نشستی در سازمان ملل متحد هفته آینده با تمرکز بر ایران، رد کرده است.

هیلی پیشتر پیشتر اعلام کرده بود که ترامپ ریاست جلسه بزرگ ترین صحنه دیپلماتیک جهان (نشست شورای امنیت) را بر عهده خواهد داشت تا به «نقض قوانین بین الملل توسط ایران و بی ثباتی عمومی که ایران در سراسر منطقه خاورمیانه ایجاد کرده است»، رسیدگی کند. ایالات متحده در ماه سپتامبر ریاست دوره ای شورای امنیت را بر عهده دارد و به همین جهت درباره دستور کار نشست شورای امنیت که بخشی مهم از نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل محسوب می شود، تصمیم گیری کرده است.

اما تمرکز این نشست بر ایران بلافاصله نگرانی متحدان ایالات متحده را برانگیخت؛ آنها معتقدند که پیش کشیدن این مساله به عنوان موضوع اصلی نشست با اختلافات شدید میان ایالات متحده، فرانسه و بریتانیا بر سر توافق هسته ای سال 2015 ایران منجر خواهد شد که ترامپ در ماه مه در اقدامی یک جانبه آمریکا را از آن خارج کرد.

شماری از مقامات ایالات متحده هم نگرانی خود را در این زمینه ابراز کرده بودند که بر طبق منشور سازمان ملل متحد ایران به این دلیل که «یکی از طرفین مورد مناقشه است»، می تواند در این جلسه حضور بیابد و این مساله احتمال بن بستی ناخوشایند و مداوم را بین ترامپ و نماینده ایران افزایش می دهد.

ریچارد گوان، یکی از مقامات اندیشکده امور جهانی «دانشگاه سازمان ملل متحد» در این باره گفت: «برای ترامپ مخاطره درگیری با بریتانیا یا فرانسه بر سر ایران در سازمان ملل وجود دارد. ترزا می، نخست وزیر بریتانیا و امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه هیچ چاره ای غیر از دفاع از توافق هسته ای ایران در نشست شورای امنیت سازمان ملل نخواهند داشت.» گوان افزود: «فکر نمی کنم هیچ کسی حتی از تصور اینکه رئیس جمهوری (ترامپ) نشسته و به دفاعیات ماکرون و می از توافق هسته ای گوش می دهد، خوشش بیاید. او ممکن است همانند اتفاقی که در جلسه ناتو یا گروه هفت افتاد، کج خلق شود و حتی احتمال دارد شورای امنیت را ترک کند که چنین اتفاقی به یک آشوب دیپلماتیک می انجامد.»

دیپلمات های آگاه در واشنگتن که خواستند نامشان فاش نشود، گفتند ترامپ به جای اینکه ریاست نشستی با موضوع ایران را بر عهده داشته باشد، ریاست مناظره ای بر سر منع گسترش تسلیحات هسته ای، قانون مداری و تمامیت ارضی را بر عهده خواهد داشت. چنین موضوع گسترده ای که هیچ کشوری را به طور خاص هدف قرار نمی دهد، لزوم دعوت از ایران برای شرکت در نشست را از بین می برد و احتمال بروز مناقشه ای آشکار بین دموکراسی های غربی را کاهش می دهد.

مقامات کاخ سفید و نمایندگی آمریکا در سازمان ملل متحد از اظهارنظر درباره اینکه چرا موضوع نشست با آنچه هیلی در 4 سپتامبر اعلام کرد متفاوت است، خودداری کردند. در آن زمان هیلی اذعان کرده بود که شاید ایران موضوعی «ناخوشایند» برای برخی از اعضای شورای امنیت سازمان ملل باشد، اما افزوده بود: «من شخصا بر این باورم که وقتی در شورای امنیت درباره موضوعات ناخوشایند صحبت می کنیم، اتفاقات خوبی روی می دهد. رئیس جمهوری ترامپ عزم راسخی در این زمینه دارند و می خواهیم کسب اطمینان کنیم که ایران با نظم بین المللی هم راستا می شود.»

اما اظهارات هیلی تنها اظهاراتی نبودند که در این زمینه بیان شدند. شماری از دیپلمات های دیگر آمریکایی هم به طور خصوصی این مساله را با دیگر کشورها بیان کرده بودند که ترامپ این ماه ریاست نشستی با موضوع ایران را برعهده خواهد داشت.

اما 7 سپتامبر نمایندگی آمریکا در سازمان ملل متحد بیانیه ای منتشر کرد مبنی بر اینکه نشست بر «موضوعات گستره تری» از جمله «منع گسترش سلاح های کشتار جمعی» به علاوه اقدامات های بی ثبات کننده ایران تمرکز خواهد داشت. مقامات ایالات متحده از هفته گذشته در گفت و گو با شرکای خارجی شروع به تایید این مساله کرد که ایران موضوع نشست شورای امنیت نخواهد بود.

یک سخنگوی نمایندگی آمریکا در سازمان ملل متحد تغییرات در موضوع نشست را کم اهمیت توصیف کرد و گفت: «ایالات متحده موضوع نشست را تغییر نداده، بلکه آن را بسط داده است.» با این حال، بسط دادن موضوع برای اینکه نشست مسائل دیگری را نیز در بر بگیرد، اعضای شورای امنیت را از برطرف شدن لزوم دعوت از ایران آسوده خاطر می سازد و همین مساله شرایط نشست را به میزان قابل توجهی تغییر می دهد.

علاوه بر ابراز نگرانی های متحدان ایالات متحده، روسیه نیز به برنامه نشست شورای امنیت با موضوعیت یک کشور خاص اعتراض کرده بود.

ترامپ سال گذشته در نخستین سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل بر اهمیت تمامیت ارضی کشورها در برابر رویکردهای چندجانبه در حل مشکلات جهانی تاکید کرده بود. او همچنین کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی را «مرد موشکی» خطاب و تهدید کرد که کشور او را به کلی نابود خواهد ساخت.

عادت رئیس جمهوری آمریکا در اظهارات تند و تیز و بداهه، تمرکز و نگرانی کشورهایی را در پی داشته که برای این نشست جهانی در ماه جاری میالادی در نیویورک آماده می شوند. اما چین و روسیه که رقبای ایالات متحده محسوب می شوند از حق وتو برخورداند و همین مساله سبب می شود به رغم سر و صداهای زیاد پیش از نشست، ترامپ نتواند دستاورد قابل توجهی از نشست داشته باشد.

سوزان مالونی کارشناس ایران در موسسه بروکینگز، گفت که ایران و ایالات متحده هر دو از جلسه شورای امنیتی که محوریت اصلی آن ایران نباشد، بیشتر سود می برند: «مشاوران ترامپ در خلاص کردن او از چنین صحنه عجیب و ناخوشایندی، یک مهلت به ایران دادند. دولت ایران با انتخابی غیرممکن دشوار بود بین درگیری ها در سیاست داخلی بر سر این مساله که وزیر امور خارجه یا یک مقام دیگر را برای مواجهه با بدگویی های احتمالی به نشست شورا بفرستد یا اینکه در جلسه حضور نیابد و همه بی حرمتی ها را بی پاسخ بگذارد.»

انتظار می رود اواخر هفته آینده بیش از 140 رهبر جهان در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کنند. انتظار می رود دولت ترامپ از این فرصت برای انتقاد شدید از چین استفاده کند. ایالات متحده چین را به اجرای سیاست های غیرمنصفانه تجاری و بهره وری از کشورهای کوچک تر در سراسر آسیا متهم می کند.

منبع: واشنگتن پست / مترجم: طلا تسلیمی