هند تا کجا می‌تواند در برابر تحریم نفتی ایران مقاومت کند؟

نویسندگان: گواتام چیکرمان و روچبا رای

دیپلماسی ایرانی: برای جمهوری اسلامی ایران نفت یک صادرات اعتیادی تهدید کننده برای تولید ناخالص داخلی محسوب می شود. ایران پس از ونزوئلا، عربستان سعودی و کانادا، چهارمین منابع بزرگ نفت خام در جهان (12.9 درصد) و بعد از روسیه دومین ذخایر گاز طبیعی را در جهان داراست. تحریم های آمریکا می تواند به ایران آسیب شدیدی وارد آورد به این دلیل که بیش از 53 درصد از صادرات ایران و 15 درصد از تولید ناخالص حدودا 440 ملیلارد دلاری این کشور را هدف گرفته است. اما این تحریم ها در زمانی رخ می دهد که ایران سعی دارد راه های جایگزینی برای اعتیاد خود به نفت بیابد و تحت اهداف برنامه توسعه ششم، صادرات غیرنفتی را تا سال 2020 به 15 درصد تولید ناخالص داخلی افزایش دهد.  

پس از لغو تحریم های بین المللی علیه ایران بر مبنای توافق برجام در سال 2016، ایران افزایش تولید ناخالص داخلی از 1.3 به 13.4 درصد را شاهد بود و به دنبال آن نرخ تورم  هم از 34.7 درصد در سال 2013 به 9 درصد در سال 2017 کاهش یافت. اما این روند به دلیل آسیب پذیری و نوسان در رشد اقتصادی، بر اشتغال زایی تاثیر چندانی نداشت و نرخ بیکاری از 10.6 درصد در سال 2014 سال گذشته میلادی به 13.1 درصد افزایش یافت. برای اشتغال زایی لازم است اقتصاد غیرنفتی ایران فعال شود که این مساله به کاهش وابستگی کشور به یک کالا نیز منجر می شود.

فارغ از اینکه افزایش قیمت نفت به نفع بزرگ ترین و سازمان یافته ترین کارتل نفتی جهان یعنی اوپک که ایران هم عضو آن است، تمام می‌شود اما باز هم اقدام سیاسی ترامپ عواقب اقتصادی وخیمی برای این کشور خواهد داشت. اما در جامعه جهانی امروز، عواقب تنها گریبان ایران را نمی‌ گیرند، بلکه بر شرکای تجاری این کشور نیز از فرانسه و آلمان گرفته تا روسیه و چین، تاثیر می گذارند.

برای نمونه، هند سومین مصرف کننده بزرگ نفت در جهان است و 85 درصد از نفت خام و 34 درصد از گاز طبیعی مورد نیازش را از طریق واردات تامین می کند. ایران پس از عربستان سعودی و عراق، سومین تامین کننده بزرگ نفت هند محسوب می شود. اکنون، با توجه به تحریم‌های اعمال شده علیه ایران، هند دو گزینه پیش رو دارد: یا منبع دیگری برای واردات نفتی خود بیابد یا مخاطره مواجه شدن با تحریم های آمریکا را به جان بخرد. تا جایی که مساله به واردات نفت از ایران مربوط می شود، تحریم های آمریکا احتمالا هند را به خرید از دیگر شرکای ایران در اوپک وادار خواهد کرد. احتمال وابستگی هند به نفت شیل آمریکا هم وجود دارد. اما سطح تجارت دوجانبه هند و ایران بعد از برجام افزایش داشته و هند از ایران اقلام دیگری همچون کود، مواد شیمیایی و پلاستیک وارد می کند که احتمالا تحریم های آمریکا شامل حال آنها نمی شود. با این حال، همه این موارد روی هم ارزشی کمتر از یک میلیارد دلار دارند.

سوشما سواراج، وزیر امور خارجه هند گفته است که کشورش تنها به تحریم های سازمان ملل متحد پایبند خواهد بود و نه تحریم های یک جانبه هر کشور دیگری. اما اینکه چنین موضع گیری تا چه زمانی دوام می‌آورد، معلوم نیست. به هر حال، آمریکا بعد از چین دومین شریک بزرگ تجاری هند محسوب می شود و هند مازاد تجاری 22.9 میلیارد دلاری با ایالات متحده دارد.

منبع: موسسه تحقیقاتی آبزرور / مترجم: طلا تسلیمی