سوریه، ایران و هرج و مرج در روابط بین‌الملل

دیپلماسی ایرانی: با توجه به مسائل ژئوپلیتیک منطقه، رئیس جمهور روسیه به همتای ایرانی خود، حسن روحانی در رابطه با هرگونه حملات بیشتر غرب علیه سوریه در گفت وگویی تلفنی گفت که «این حملات منجر به هرج و مرج در روابط بین الملل می شود و این انحرافی عظیم خواهد بود.»

از نگاه کرمیلین، پوتین و روحانی موافقند که حملات مشترک فرانسه، بریتانیا و ایالات متحده شانس رسیدن به هرگونه توافق و راه حل سیاسی معقول در سوریه را تخریب می کند. این حملات برای پوتین و روحانی به این معنی است که واشنگتن، لندن و پاریس قصد دارند به بازی بازگردند و هدف آنها نابود کردن مستقیم هر آن چیزی است که در مذاکرات آستانه از سوی روسیه، ایران و ترکیه به دست آمد.

در این رابطه، ابراهیم الجعفری، وزیر امور خارجه عراق در گفت وگویی تلفنی با جان سالیوان، از مسئولین وزرات امور خارجه ایالات متحده ضرروت یافتن یک راه حل سیاسی را در سوریه که سرنوشت مردم این کشور را تعیین کند، یادآوری کرد. این یعنی که گروه 4+1، شامل روسیه، سوریه، ایران، عراق و حزب الله که در از بین بردن داعش در کنار هم قرار داشتند کماکان هماهنگ هستند. اگرچه بغداد اختلافات ایدئولوژیکی با دمشق دارد اما استراتژی مشترک مبارزه با داعش آنها را در یک خط قرار داده است.

عراق در کنار لبنان جزء معدود کشورهای خاورمیانه بودند که حمله ایالات متحده، انگلیس و فرانسه را محکوم کردند. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به رهبری سعودی ها از این حمله حمایت کرده و مدت هاست که تغییر رژیم در سوریه را در برنامه خود گنجانده اند.

مسکو، دمشق، تهران و بغداد جبهه ای متحد را تشکیل داده اند. با این وجود هنوز سلفی های جهادی به طور کامل شکست نخورده اند اگرچه آسیب هایی جدی بر آنها وارد شده است. ترکیه هنوز تمام روابط لازم را با این جبهه تکمیل نکرده است. آنکارا در جریان مذاکرات آستانه، که شامل دادوستدهای پیچیده تجاری، اقتصادی و نظامی بود، درخواست اجرای عملیات برای ریشه کن کردن یا تضعیف کردهای YPG بود. در مورد حمله اخیز نیز رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه برخلاف شرکایش، حمایت خود را اعلام کرد. در عین حال آنکارا همچنان خواهان این است که در اسرع وقت سیستم موشکی S-400 را از روسیه تحویل بگیرد. مساله ای که نارضایتی ناتو را در پی دارد.

آزمون واقعی شرکای مذاکرات آستانه، ادلب خواهد بود که موضوع مذاکرات داغی است. نماینده ویژه ایران در امور سوریه، علی اکبر ولایتی جزء اولین کسانی بود که این واقعیت را اعلام کرد که هدف بعدی جنگ ادلب است. مسکو از اردوغان خواسته که پایگاه نیروهایش را از عفرین به دمشق منتقل کند. شواهدی وجود دارد که روس ها برای همکاری با ترکیه نیروهای خود را پیش از این از عفرین منتقل کرده بودند بنابراین این بار نوبت ترک هاست تا ادلب را رها کنند.

اگر حمله به سوریه مطابق با گفته پوتین هرج و مرج را به روابط بین الملل اضافه می کند آنچه احتمالا این هرج و مرج را بیشتر می کند سرنوشت برجام، توافق هسته ای با ایران، است که ماه آینده باید درباره آن تصمیم گیری شود. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نشست شورای حقوق بین الملل اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ به طور واضح بیان کرد: «اتحادیه اروپا همواره آشکارا اعلام کرده که حفظ توافق در حال حاضر حیاتی است. این برنامه ای استراتژیک برای اتحادیه اروپاست و ما به آن پایبندیم.» موگرینی اضافه کرد: «ما می خواهیم ببینیم که چطور می توانیم با دوستان آمریکایی خود در این رابطه همکاری کنیم تا مطمئن شویم همه طرف های این توافق به طور کامل به اجرای آن متعهد هستند.» همه در بروکسل معتقدند که تهران کاملا به برجام متعهد بود و این در 10 گزارش متوالی آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز اعلام شده است. به گفته یک دیپلمات به آسیا تایمز مساله اصلی این است که ضرب الاجل ترامپ برای اصلاح برجام به سادگی عملی نیست. آنچه برای کشورهای اروپایی بسیار مهم است این است که بحرانی دیپلماتیک ایجاد خواهد شد چنانچه که تجارت سودآور آنها با ایران آسیب می بیند.

همه اینها درحالی اتفاق می افتد که ولی الله سیف، رئیس بانک مرکزی ایران در واکنش به حملات موشکی گفت: «دشمنان خارج از مرزهای ما به اشکال مختلف تحرکاتی انجام داده و تلاش می کنند تا شرایط را برای مردم ما سخت تر کنند.» اشاره او به بحران ارز در ایران بود. نرخ دلار در ایران از 4 هزار تومان در سال 2017 به 6 هزار تومان رسید. تهران برای مقابله با این مساله نرخ ارز دولتی را 4200 تومان اعلام کرد. دیدگاه اصلی در تهران این است که دشمنان وهابی در ریاض و امارات دسترسی تهران به دلار را محدود می کنند. لازم به ذکر است که تحریم های مالی بانکی واشنگتن همچنان به قوت خود باقی است. تهران روزهای سختی را پیش رو دارد. حتی با وجود متعهد باقی ماندن اروپا به برجام، تحریم های مجدد واشنگتن و سخت گیری های جان بولتون می تواند فروش نفت خام ایران به 500 هزار بشک در روز کاهش دهد. اگر واشنگتن از برجام خارج شود یا اصرار داشته باشد که تغییراتی گسترده در آن اعمال شود طرح دوم می تواند این باشد که مسکو و پکن کمک کنند تا تهران برنامه هسته ای غیرنظامی خود را دنبال کند. این مساله از سوی محمد احمدیان، معاون سازمان انرژی اتمی ایران در ماه ژانویه مورد بحث قرار گرفت. چین به شکلی فعال احتمال ساختن نیروگاه های کوچک هسته ای در ایران را در نظر گرفته است. همه چیز در اوراسیا و برنامه جاده ابریشم جدید به این سه کشور گره خورده است: چین، روسیه و ایران.

 منبع: آسیا تایمز/ مترجم: روزبه آرش