آیا ترامپ ایران را محبوب تر می کند؟

رابین رایت

دیپلماسی ایرانی: ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در در طول مبارزات انتخاباتی خود و همچنین از زمانی که کار را به دست گرفته، جمهوری اسلامی را با زبانی خشمگین مورد هدف قرار داه است. وی روز دوشنبه در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل، چندین بار تلویحا به این موضوع که آمریکا قصد عقب نشینی از برجام را دارد اشاره کرد. بر اساس مصوبه کنگره، رئیس جمهور باید هر 90 روز، پایبندی ایران به قرارداد هسته ای را تایید کند. ترامپ تا کنون دو بار این مسئله را تایید کرده، اما اعلام کرده است که شاید این رویه را در اواسط ماه اکتبر تغییر دهد و مهمترین پیمان منع گسترش سلاح های اتمی در ربع قرن اخیر را بر هم بزند. او روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت: "تصمیم خود را گرفته ام." اما زمانی که در خصوص این نظر سوال شد، گفت: "بعدا خواهم گفت."

احتمال دارد این صحبت های ترامپ تاثیری سوء داشته باشد. با این وجود، قدرت های بزرگ دیگر جهان، بیشتر متحدان نزدیک آمریکا، و اکثر غریب به اتفاق دولت های اتحادیه اروپا، این هفته موضع خود را مشخص کرده و گفتند حامی برجام و ایران هستند.

روز چهارشنبه، فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، میزبان نشست وزرای امور خارجه ایران و شش طرف امضای قرارداد یا برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بود. این اولین باری بود که رکس تیلرسون با محمد جواد ظریف، همتای ایرانیش دیدار می کرد.

پس از آن، موگرینی در یک نشست خبرگزاری گفت: "توافق هسته ای در حال اجراست و نتیجه خوبی داشته است." تا کنون هشت گزارش از سوی بازرسان هسته ای اتحادیه اروپا تایید کرده اند که ایران کاملا پایبند به برجام است. پیامد عقب نشینی یا لغو این قرارداد هزینه های زیادی در بر خواهد داشت. موگرینی در اشاره ای غیرمستقیم به ترامپ خاطرنشان کرد که برجام "تنها متعلق به یک کشور نیست" و از سوی قطعنامه شورای امنیت تأیید شده است. او افزود برجام "متعلق به جامعه بین الملل است." ماکرون، رئیس جمهور فرانسه نیز دیدگاه ترامپ به توافق هسته ای را رد کرد و لغو آن را عملی غیرمسئولانه است. ترزا می، نخست وزیر بریتانیا نیز "تعهد قاطع بریتانیا به توافق" را بار دیگر تکرار کرد.

روسیه و چین، که هر دو دارای روابط استراتژیک، دیپلماتیک یا تجاری با تهران هستند، دو طرف امضای دیگر این قرارداد هستند که از دیرباز تا کنون، از آن حمایت کرده اند. اروپا نیز برای اولین بار طی چهار دهه، مواضع خود را در خصوص قرارداد هسته ای، از آمریکا جدا کرده است.

تیلرسون اظهار داشت که اولین برخورد او با  وزیر امور خارجه ایران "فرصتی خوب برای دیدار و فشردن دست یکدیگر" بود. وی افزود: "در این دیدار داد و فریاد نشد، لحن تندی نداشتیم و بیشتر به تبادل دیدگاه کاملا متفاوت خود از برجام پرداختیم." وی از ایران تعریف کرد. او گفت: "ایرانی ها جمعیتیی بسیار تحصیل کرده و بسیار پیچیده هستند، رهبران آنها نیز تحصیل کرده و بسیار پیچیده هستند. و ظریف وزیر امور خارجه این کشور نیز قطعا در همین طبقه بندی جای گرفته است."

تیلسون روز چهارشنبه گفت: "از زمانی که قرارداد امضا شد، چیزی جز یک کشور صلح آمیز و پایدار ندیده ایم. "جنبه های فنی" برجام همه از سوی ایران رعایت شده، اما هنوز اشتیاق ایران به ساخت سلاح از بین نرفته است. تصمیم ترامپ مبنی بر تامین یا عدم تامین منافع امنیتی آمریکا از سوی برجام نیز، برهمین راستا استوار است.

روحانی در صحن عمومی سازمان ملل گفت: "اگر این توافق به دست «نااهلان عرصه سیاست» از بین برود، مایه تأسف خواهد بود و دنیا فرصت بزرگی را از دست خواهد داد." وی گفت که ایران اولین کشوری نخواهد بود که برجام را نقض می کند.

از روحانی پرسیده شد آیا ایران حاضر به تغییر برخی شرایط قرارداد هست. وی پاسخ داد: "برجام نهایی شده است و هیچ بازگشت یا مذاکره یا تغییری در خصوص آن اتفاق نخواهد افتاد." وی افزود: "اکثر زمان مذاکرات و گفت وگوها بر سر تاریخ این قرارداد بود. ما اصرار داشتیم این زمان به کوتاه ترین حد خود رسیده و طرف مقابل انتظار داشت زمان طولانی تری داشته باشد. در آخر بر سر یک زمان نسبی به توافق رسیده شد. پس این قرارداد را نمی توان دستکاری کرد."

روحانی، هشدار داد که خروج ایالات متحده از معامله به این معناست که دست ایران کاملا باز بوده و می تواند هر اقدامی در راستای منافعش انجام دهد. "از جمله غنی سازی اورانیم." وی اظهار داشت این گزینه ها در تهران در حال حاضر در حال بررسی هستند.

منبع : نیویورکر / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33

انتشار اولیه: پنج شنبه 6 مهر 1396 / انتشار مجدد: شنبه 22 مهر 1396