ماجراجویی توتال در ایران

نیک باتلر

دیپلماسی ایرانی : روز دوشنبه همزمان با سخنرانی رئیس جمهور فرانسه، امانوئل ماکرون در ورسای، در تهران امضای قرارداد توتال برای توسعه فاز اول میدان عظیم گازی پارس جنوبی، علنی شد. این قرارداد نشانه ای از پویایی احیا شده و متکی به نفس سیاست های فرانسه در خاورمیانه است. برای تاجران بین المللی نفت و گاز این قرارداد نشانگر آغاز تعامل با ایران پس از حدود 40 سال محرومیت است.

هفته پیش انتقادات خفیفی از یکی از کمپانی های غول آسای نفتی فرانسه داشتم اما خوب است که از کمپانی دیگری ستایش کنیم. توتال با نادیده گرفتن تخاصم دولت ایالات متحده علیه ایران از خودش شجاعت نشان داد. پرزیدنت دونالد ترامپ مکررا توافق هسته ای سلف خود، باراک اوباما، برای کنترل توسعه هسته ای ایران را مورد انتقاد قرار داده اما هیچ چیز نیز برای جایگزینی آن معرفی نکرده است. ادامه یافتن تحریم ها و افزایش تهدیدها مبنی بر اقدامات بیشتر برای منزوی ساختن ایران اغلب کمپانی های غربی را از ایران دور کرده است. توتال تصمیم گرفته است در این صف قرار نگیرد.

سرمایه گذاری این کمپانی فرانسوی در ایران آن قدرها بالا نیست – 5 میلیارد دلار در طی چند سال صرف می شود و این شرکت در کنار شرکت سی ان پی سی و پتروپارس (از شرکت های زیر مجموعه شرکت ملی نفت ایران) بیش از 50 درصد سهام توسعه پروژه در اختیار دارد. اما این قرارداد می بایست به عنوان آغاز فرصت های بزرگتر در ایران قلمداد شود.

این سرمایه گذاری از مدت ها پیش قرار بود انجام شود. توتال برای بیش از یک دهه به پروژه پارس جنوبی علاقه مند بود و در سال 2012 تا مرز امضای قرارداد پیش رفت اما با اعمال تحریم های اروپا علیه ایران این قرارداد متوقف شد.

توتال یک کمپانی دولتی نیست اما باور اینکه این قرار داد بدون حسن نظر آقای ماکرون انجام شده غیر ممکن است. جای شگفتی نخواهد بود اگر رئیس جمهور اینک تصمیم بگیرد به تهران سفر کند تا نمادی مناسب از احیای روابط نزدیک میان فرانسه و ایران باشد، روابطی چنان نزدیک که یادآور دوران لوئی چهاردهم و (ژان باتیست) کولبر باشد.

این قرارداد هم از سوی چین و هم از سوی فرانسه، به روشنی بازتابنده این باور است که تعامل به جای انزوا بهترین رویکرد در قبال ایران است. این قرارداد یک پیروزی برای پاتریک پویان، مدیر اجرایی توتال است. مخاطرات حضور در کشوری همچون ایران واقعی است اما آقای پویان موفق شد با گنجاندن سی ان پی سی در این قرارداد توازنی برقرار کند، سی ان پی سی بی تردید حمایت دولت پکن را در اختیار دارد.

حضور سی ان پی سی بازار گاز پارس جنوبی را خاطرجمع و به طور بالقوه شرایط سرمایه گذاری در آینده در حوزه نفت و گاز ایران را مهیا می کند. اگر تحریم های ایالات متحده سخت تر شود و بانک های بین المللی از تامین بودجه در ایران سرباز بزنند، توتال از طریق نهادهای مالی چینی می تواند به کار خود ادامه دهد. اگر اوضاع واقعا بد پیش رود، قرارداد می تواند بدون آن که به ترازنامه کمپانی فرانسوی صدمه بزند اصلاح شود. اگر بهای نفت بشکه ای 50 دلار یا پایین تر باقی بماند تجارتی که توتال انجام داده کاملا مناسب رشد و ترقی است.

اما همین این ها منوط به محدود کردن مخاطرات منفی است. بیشتر منافع بالقوه هستند. ایران توافق هسته ای را با آقای اوباما امضا کرد چرا که می خواست درآمدهایش افزایش یابد. ایران می دانست به سرمایه گذاری خارجی در مقیاس بالا نیاز دارد. بیژن زنگنه این هفته از لزوم سرمایه گذاری 200 میلیارد دلاری در حوزه انرژی ایران خبر داد و این که 70 درصد آن می بایست توسط شرکت های بین المللی تامین شود.

برای شرکت های بین المللی نفت و گاز، ایران مزایای بسیاری دارد: سطح بالای توسعه نیافتگی منابع که باعث طولانی مدت شدن سرمایه گذاری می شود، قیمت پایین تولید کنندگان در دورانی که انرژی فراوان است. بنا بر آخرین بررسی آماری شرکت بی پی، ایران بیش از 150 میلیارد بشکه نفت و 33 هزار میلیارد متر مکعب گاز در اختیار دارد- حال آن که این ارقام صرفا ذخایر موجود را اعلام می کند و میادین بسیاری هنوز کشف نشده است.

شرکت های آمریکایی که نمی توانند در بازار ایران سهیم شوند حتما خشمگین هستند. دیگر شرکت های بین المللی غربی که کند و در مقابله با تحریم های ایالات متحده ترسو بودند فقط می بایست خودشان را سرزش کنند.

اتفاق بعدی چیست؟ احتمالا ایالات متحده علیه توتال دست به تلافی می زند، یا علیه فرانسه. شاید آقای ترامپ سفر خود به فرانسه در روز جشن باستیل را لغو کند. هر چیزی ممکن است.

منبع : فاینشیال تایمز / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33