لبخندهای زورکی، معاملات شکننده

دیپلماسی ایرانی: زمانی که روسای جمهور ایالات متحده و روسیه با یکدیگر ملاقات می کنند، تمام جهان به تماشا می نشینند. برای دهه ها جنگ قدرت بین رهبران این دو کشور باعث شده تا هر کلمه، هر دست تکان دادن و بیانیه ای بین دو کشور به دقت مورد بررسی قرار گیرد. نخستین دیدار رودرروی دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین در هامبورگ آلمان صورت خواهد گرفت و این دیدار نیز از نظر اهمیت با دیدارهای پیشین تفاوتی نخواهد داشت. تا این روزها در برخی جنبه ها، بدترین تنش های دوران جنگ سرد بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوری (و پس از آن روسیه) به پایان رسیده است. در روابط دو کشور پیشرفت هایی دیپلماتیک صورت گرفته و نمایشی غیرقابل انکار از توانایی دیپلماسی نشان داده شده است. در اینجا نگاهی به دیدارهای مهم مقامات آمریکایی و روسی(شوروی سابق) خواهیم انداخت:

1945 ـ کنفرانس یالتا

با پایان جنگ جهانی دوم، رهبران ایالات متحده، اتحاد جماهیر شوروی و بریتانیا برای برنامه ریزی در زمینه آینده دوران پس از جنگ و پایان دادن به جنگ در اقیانوس آرام تلاش کردند. ژوزف استالین، رهبر اتحاد جماهیر شوروی موافقت کرد که برای کمک به شکست امپراتوری ژاپن وارد جنگ شود. رئیس جمهور آمریکا فرانکلین روزولت و نخست وزیر بریتانیا وینستلون چرچیل اجازه نفوذ شوروی به سرزمین هایی از روسیه را که دهه ها پیش به تصرف ژاپنی ها درآمده بود، صادر کردند. این کنفرانس در ابتدا موفقیتی بزرگ تلقی می شد اما بعدها توسط بسیاری به عنوام لحظه ای یاد شد که ایالات متحده اجازه داد که شوری از قدرت اعمال نفوذ زیادی برخوردار شود. ده ها سال بعد گفت وگوهایی که بر سر اشغال کریمه انجام شد یادآور طنزهای تاریخ بود. روسیه به عنوان جانشین اتحاد جماهیر شوروی بار دیگر وارد منطقه ای شده بود که پیش از این متعلق به خودش بود و اینبار این حرکت یکی از عمیق ترین شکاف های دیپلماتیک در دنیای مدرن را میان روسیه و ایالات متحده پدید آورد.

1960 – پاریس

این ملاقات در دوران جنگ سرد میان رئیس جمهور دوایت دی. آیزنهاور و نیکیتا خروشچف رهبر شوری از همان آغاز محکوم شد. دو هفته قبل از اینکه آنها در پاریس جمع شوند، شوروی یک هواپیمای جاسوسی آمریکایی U-2 را ساقط کرده بود. ایالات متحده در تلاش بود تا از برنامه جاسوسی شوروی پرده برداری کند؛ برنامه ای که شوروی ادعا می کرد تنها برای هواشناسی است.خروشچف در این ملاقات به طور شفاهی به آیزنهاور حمله کرد تا رئیس جمهور آمریکا به شدت خشمگین شود. در اتنها آیزنهاور سفر برنامه ریزی شده خود به مسکو که قرار بود در انتهای همان ماه صورت بگیرد را لغو کرد.

  1961 – نشست وین

جلسه دو روزه وین، نخستین ملاقات بین خروشچف و رئیس جمهور جدید آمریکا جان اف کندی بود که به ایجاد دوره ای جدید انجامید. از آن جلسه هیاهوهای زیادی به جا ماند از جمله تعاملات سطح بالا میان زنان اول دو کشور یعنی نینا خروشچف و ژاکلین کندی. اما گزارشات دولتی از جلسات میان سران دو کشور تنش زیادی را نشان می دهد. کندی معتقد بود که شوری خواستار این است که آلمان سریعا به این کشور بپیوندد و این شرایطی نامطلوب را برای ایالات متحده ایجاد خواهد کرد. دوپارگی میان دو کشور آنها را مرز جنگ هسته ای واقعی پیش برد. دوماه بعد از این اجلاس دیوار برلین میان قسمت شرقی و غربی بناشد و آلمان به دو قسمت تقسیم تقسیم شد.

1972 – اجلاس مسکو

رئیس جمهور ریچارد نیکسون برای دیدری یک هفته ای با رهبر اتحاد شوروی لئونید برژنف به پایتخت این کشور پرواز کرد. دیداری که آن را حداقل تاثیرگذار تلقی کردند. دو رهبر نه تنها به توافقات عمده ای بر سر ممانعت از ساخت موشک های بالستیک و کاهش سرعت مسابقه تسلیهات هسته ای رسیدند بلکه معاملات کوچکتری نیز در زمینه آموزشی، علمی، هاهنگی های دریایی و بهداشت عمومی ایجاد شد. این موافقت نامه ها در در مراسم امضای قرارداد انجام شد؛ مراسمی که به عنوان نقطه عطف در تاریخ جنگ سرد مورد توجه قرار دارد.

1986 - اجلاس ریکیاویک

این اجلاس شکستی دیگر در میان رهبران دو کشور بود که اینبار در پایتخت ایسلند ایجاد شد. با وجود انتظارات اندک این نشست محدوده ای وسیع را در برمی گرفت و به نظر هدف رسیدن به معامله ای بزرگ برای کاهش سلاح بود. از این اجلاس اما تنها عکس هایی خندان از رئیس جمهور آمریکا رونالد ریگان و رهبر اتحاد جماهیر شوری میخائیل گورباچف باقی ماند که در خانه هفدی در ریکیاویک لبخند می زنند و دستاورد دیگری وجود نداشت. رهبران از رسیدن به معامله ای تاثیرگذار بازماندند و هیچ تاریخ دیگری نیز برای پیگیری مذاکرات تعیین نشد.

2001 – نشست اسلوونی

یک دهه پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی، رئیس جمهور جورج دبلیو بوش به شدت مشتاق ملاقات با ولادیمیر پوتین بود. بوش پس این ملاقات گفت: «من قادر به درک روح او بودم. او مردی است که عمیقا متعهد به روسیه است و به دنبال بهترین منافع برای کشورش می گردد.» ستایش هایی فراوان نثار رهبر روسیه و عامل سابق کا.گ.ب شد. بوش تا جایی پیش رفت که از پوتین برای بازدید از ملک شخصی خود در کرافورد تگزاس دعوت به عمل آورد.

2012 - اجلاس G20 سئول

این اجلاس جایی بود که به آسانی به رئیس جمهور باراک اوباما خطرات یک میکروفون باز را یک بار برای همیشه آموخت: جایی که او در دوره اول ریاست جمهوری خود به رئیس جمهور دمیتری مدودف گفت که اگر دوباره انتخاب شود «انعطاف پذیری بیشتری را در قبال توسعه مسائل مربوط به دفاع موشکی با مسکو به خرج خواهد داد.»این پاسخ مدودوف نیز در تاریخ شهرت یافت: «این اطلاعات را به ولادیمیر خواهد رساند». مخالفان جمهوری خواه اوباما از جمله میت رامنی بلافاصله این را مدرکی در نظر گرفتند که اوباما برنامه ای مخفی برای دومین دوره ریاست جمهوری خود در نظر گرفته است.

2016 – اجلاس G20 گوانگ ژو

آخرین دیدار رسمی میان اوباما و پوتین نیز به توافقی نهایی منجر نشد. اوباما روسیه را در پی اتفاقات کریمه در اوکراین، از باشگاه 8کشور صنعتی بیرون کرد و روابط میان این دو نفر هرگز بهبود نیافت. جلسه 90دقیقه ای میان دو رهبر در نشست گوانگ ژو مذاکراتی بسیار شکننده بود که در نهایت با عکس هایی ناخوشایند به پایان رسید. در این عکس ها هیچ کدام از این دو مرد لبخندی به لب نداشتند. هیچ پیشرفتی در زمینه سوریه انجام نگرفت درحالی که دو کشور امیدوار بودند قدم هایی برای مقابله با خشونت برداشته شود. سایه شایعات رو به رشد در زمینه دخالت روس ها در انتخابات آمریکا سایه ای عظیم در این اجلاس بود. دیدار بعدی و آخر پوتین و اوباما، تنها چهار دقیقه و در حاشیه کنفرانس اقتصادی در پرو صورت گرفت.

منبع: آسوشیتدپرس/ مترجم: روزبه آرش

انتشار اولیه: شنبه 17 تیر 1396 / انتشار مجدد: شنبه 31 تیر 1396