10 روز تکان دهنده ترامپ

دیپلماسی ایرانی: فکر می کنم ولادیمیر پوتین احساس غرور و تا اندازه ای نگرانی می کند. سال ها سرمایه گذاری کرد و دست به خطر زد تا نگاه ها را به خودش جلب کند و وجهه خود و کشورش را بهبود بخشد. کریمه را به خاک کشورش ضمیمه کرد. ثبات اوکراین را به هم ریخت. در سوریه دخالت نظامی کرد و حکومت رئیس جمهور بشار اسد را نجات داد. صفحه های تلویزیون را تصاحب کرد و خود را به مثابه گذرگاهی لازم برای یافتن راه حل های منطقه ای و بین المللی معرفی کرد.

صحیح است که دونالد ترامپ مخفی نمی کند که تمایل دارد با او به ویژه علیه داعش همکاری کند. اما ترامپ به دنبال این هم هست که دوران امریکای مردد در دوران باراک اوباما را پایان دهد. پوتین معنای شعار «اول امریکا» را خوب می داند، شعاری که امروز به وسواس مرد مقیم در دفتر بیضی کاخ سفید تبدیل شده است. ترامپ می خواهد امریکا قدرتمند، شکوفا و موفق باشد. پوتین می داند که امریکا موفق شده است تا وجهه قدرتمندترین کشور را از خود به نمایش بگذارد و موفق شده کودتاهایی که از سال ها پیش رهبری می کرده را کنار بزند. امریکایِ مسلح به الگوی موفق، توانست اتحاد جماهیر شوروی را سرنگون کند و آن را به موزه بفرستد.

شکی نیست که پوتین از مشاورانش حرف هایی شنیده که اطمینانش را از بین می برد. طوفانی که ترامپ لحظه ورود به کاخ سفید به پا کرده هنوز به صخره های روابط بین المللی و واقعیت های تقسیم بندی ها و موازنه های امریکا برخورد نکرده است. برای قیصر کافی نیست که مشاورش دائما بگوید که آقای رئیس جمهور جدید کسی است که با آتشِ بمب ها بازی می کند. بازی از همان ابتدا چنان به سرعت پیش می رود که انتظار رسیدن به نتایج زودهنگام می رود.

همین هفته پیش بود که طوفان ترامپ رسما بر امریکا وزیدن گرفت و جهان شاهد بود که برای نخستین بار شی جینگ پینگ، رئیس جمهوری چین وارد نشست داووس شد. من هم جزء کسانی بودم که در این نشست حاضر شدم تا حرف هایش را بشنوم. حس کردم چقدر حاضران از شنیدن حرف هایش متعجب می شوند و آن چه از مائو تسه تونگ به ارث گرفته را با اعداد و ارقام عرضه می کند تا از جهانی شدن دفاع کند و در عین حال نسبت به منازعات و مخاطرات جنگ های تجاری هشدار دهد. روشن بود که منظور حرف هایش کسی است که کاخ سفید را قبضه کرده است. تعداد کمی از حاضران متوجه شدند که این جنگ در نهایت به رفتارهای ترامپ بستگی دارد و با توجه به رفتارهای اوست که پایان می یابد.

ترامپ از همان سخنرانی انتصابش به گونه ای صحبت کرد که همه انتظار نوعی از نگرانی و اضطراب را داشته باشند. بسیاری بر این باورد بودند که رئیس جمهور جدید شبیه نامزدهای معمول ریاست جمهوری نیست. آن چه در جریان تبلیغات ریاست جمهوری بیان می شود لزوما به این معنا نیست که در دوران آغاز دولتمداری هم مهر تایید بخورد. این خطای اول در درک ترامپ است.

به سرعت دنیا دید که در برابر صحنه ای بی سابقه قرار گرفته است. این رئیس جمهور شبیه هیچ کدام از روسای جمهور قبلی نیست. راه و روشش به شدت با راه و روش روسای جمهور قبل تفاوت دارد. ادبیاتی که به کار می برد هم کاملا متفاوت است. این چیز ساده ای نیست که رئیس جمهوری منتخب امریکا بگوید که قدرت را از کاخ سفید به ملت باز می گرداند. همه سیاست ها از الآن بر اساس قاعده «اول امریکا» بنا خواهد شد. آن طور که از ورود رئیس جمهور به کاخ سفید بر می آید او به جای تانک با تویتر وارد کاخ سفید شده است.

ترامپ در تلویزیون ظاهر شد و با امضای مکرر اسناد مجموعه ای از دستورات صادر کرد، ترامپ به این ترتیب می خواهد پیام محکمی بدهد. جوهره اصلی پیام او این است که رئیس جمهور به آن چه در دوران نامزدی اش گفته پایبند است. او در برابر رسانه ها و نخبگان محافظه کار و گروه های مدافع حقوق بشر و توافقات سابق تجاری سر تعظیم فرود نخواهد آورد. او حتی پرونده هایی که روسای جمهور قبلی امریکا بسته اند را باز می کند. با منتقدانش دهان به دهان نمی شود و تلاش نمی کند با آنها توافق کند تا آرام شوند. به ژنرال «تویتر» تکیه کرده تا پیام هایش را به شهروندان و جهانیان برساند.

از دیوارکشی با مکزیک تا عقب نشینی از توافق تجاری با آن سوی اقیانوس آرام، از آن طرف با سر دادن شعار لزوم خروج بریتانیا از اروپای یکپارچه تا ممنوعیت ورود شهروندان هفت کشور اسلامی به خاک امریکا همگی سلسله جنگ هایی است که ترامپ آغاز کرده است. جنگ هایی در داخل امریکا و در امتداد دهکده جهانی. از خوش شانسی مردم خاورمیانه در این ده روز او دستوری به جابه جایی سفارت امریکا از تل آویو به بیت المقدس نداده است.

در این ده روز سنگ های بسیاری به دریاچه های روابط بین المللی و توافقات تجاری و پیمان های نظامی انداخته شده است. هیچ کس مطمئن نیست این رویه ادامه پیدا کند. ما در برابر رئیس جمهوری جدید و چه بسا امریکای جدیدی هستیم. دفتر بیضی شبیه اتاق واقعی تلویزیون است. جو حاکم از درگیری های قانونی و سیاسی و رسانه ای و تجاری بسیاری حکایت دارد. اتفاقات ناگهانی به وعده های روزانه تبدیل شده است.

وقتی امریکایی ها رئیس جمهوری را انتخاب می کنند دنیا مجبور است با او برقصد. شاید این همان چیزی است که ترامپ می خواهد بر آن تاکید کند. تنها انتخاب در برابر کشورهای دنیا این است که در برگه هایش بازنگری کنند و خود را آماده چیزی کنند که شاید بتواند کاخ سفید و امریکا و جهان را تغییر دهد.

منبع: الشرق الاوسط / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: دوشنبه 18 بهمن 1395 / انتشار مجدد: یکشنبه 30 بهمن 1395