امریکا از حضور چین در سودان جنوبی خوشحال است

دیپلماسی ایرانی: برای ششمین سال است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم را که در پی دیدارش با مقام های فعلی و سابق امریکایی نوشته است، منتشر می کند. امسال نیز بر اساس همان رویه دیپلماسی ایرانی تلاش دارد این یادداشت ها را ترجمه و منتشر کند. با این تفاوت که از لحاظ زمانی تلاش می شود نزدیک تر به زمان انتشار آن در روزنامه مرجع یعنی روزنامه النهار باشد و کاربردی ترین آنها در این جا انتخاب و منتشر شود. اهمیت این یادداشت ها در این است که به روز هستند و مطابق با تحولات جاری در منطقه تهیه شده اند و در آنها نکاتی مشاهده می شود که برای خوانندگان می تواند جذاب باشند. در این جا قسمت شست و یکم آن را می خوانید:

مسئول پیگیری اوضاع دو کشور سودان شمالی و جنوبی در اداره مهم سوم در داخل کاخ سفید در جواب به سوال من که آیا سودان عمر البشیر اسلامی است؟ اگر اسلامی است، چه نوع اسلامی است؟ گفت: «در سودان حزب اسلامی روشنی وجود دارد که حسن الترابی، رهبر آن بود. بخشی از کسانی که در حزبش بودند و افراد دیگری که به آن نپیوستند را می توان میانه رو نامید؛ سازمان امنیت و ارتش و عناصر دولت و وزرا و حکام ایالت ها. آنها می توانستند خرید و فروش شوند یا "خرید و فروش کنند". اما بشیر بر حفظ منافعش حریص است. همیشه قدرتمندترین افراد در سودان ارتش بوده است.»

پرسیدم: «نظرت درباره مشکلات سودان چیست که هیچ راه حلی برای آن وجود ندارد و در سفرهای مرتبم به واشنگتن نیز دائما درباره آن به خصوص وضعیت ابیی و دارفور پرسیده ام؟ آیا راه حلی برای آنها وجود دارد؟ جواب داد: «در دارفور اختلاف بر سر اهالی و فرزندان این شهر و کلا مردم آن است. رئیس جمهور البشیر می گوید که آنها شش ماه در سال را پنبه بافی می کنند که اکثر آنها اهالی قبایلی هستند که در مزارع کار می کنند و باید آن را در سرشماری های کشوری به حساب آورد. دیگران این حرف را رد می کنند و می گویند که ساکنان این منطقه کسانی هستند که از صدها سال پیش در این جا بوده اند. سازمان اتحادیه آفریقا تلاش کرد و همچنان هم تلاش می کند که این مشکلات را با کمک سودان حل کند. مبیکی، رئیس آن گفت: "قطعه ای از سودان (جنوب سودان) از آن جدا شد. نمی توان یا نمی پذیریم که قطه ای دیگر از آن جدا شود. باید که کمک کنیم این مشکل حل شود. باید توافق کنیم که راه حلی بیابیم و با شراکت و تعامل و همکاری مشکلات را حل کنیم." البته تا حالا کاری از پیش نرفته است. "ابیی" منطقه ای است که انتظار می رود جزئی از جنوب باشد. اما بخشی از اهالی آن به کردفان پیوستند برای این که خدمات در آن جا بیشتر از خدمات "فرمانداری الغزال" است بنابراین جزئی از آن شدند. اما رهبران جنوب اکثرشان از ابیی هستند. اتحادیه آفریقا تلاش می کند که راه حلی برای این مشکل بیابد، مثلا در حکومت مشارکتشان دهد یا آن را منطقه بی طرفی اعلام کند. اما تا الآن موفق نشده است. البته عملیات جنگی هم وجود ندارد. سودان شمالی پیوستن کشور سودان جنوبی را رد می کند در حالی که خودش می خواهد بپیوندد، بحث بر سر این موضوع ادامه دارد. تا زمانی هم که راه حلی برای آن یافت نشود ابیی بدون اداره رسمی سودان نه شمالی نه جنوبی باقی خواهد ماند و هیچ سرمایه گذاری در منابع طبیعی آن مثل نفت نمی شود، این هم بدان معنا است که نه کسی چاه زده و نه از دل زمین چیزی بیرون آورده است. سازمان ملل پیشنهاد تشکیل هیئتی برای اداره "ابیی" داده است اما هیچ کدام از طرف های ذی ربط آن را قبول نکرده اند. به هر حال سودان شمالی فقط بر مرکز تسلط ندارد بلکه کل سرزمینش در اختیارش است.»

نظر دادم: «آن چه در دارفور و ابیی و مناطق دیگر جاری است مثل درگیری و زد و خورد است، نشان نمی دهد که یک کشور ملی (Nation State) است که بر سراسر سرزمینش تسلط دارد.»

جواب داد: «حق باتوست. حضورش در محیط (Periphery) ضعیف است. در آخر مطلوب راه حل سیاسی و یافتن راه حلی است که همه رهبران و فرماندهان همه طرف ها به خصوص حکام محلی در ایالت ها را به قبول آن وادار کند. همچنین از کنار رفتن حکام (مثل البشیر) و دیگران (سلوا کر، رئیس سودان جنوبی) دست بردارد. جنگ الآن بین قبایل و رهبران است. راه حل هایی وجود دارد که در حال بررسی است مثلا نایب رئیس از یک گروه باشد و رئیس از گروه دیگر.»

نظر دادم: «دادن حق وتو به رئیس جمهور در حکومت کشور را تعطیل می کند و چه بسا کار آن را تمام کند. مثل های بسیاری در دنیا در این زمینه سراغ داریم مثل فروپاشی کشور قبرس مدت کوتاهی بعد از اعلام استقلال.»

جواب داد: «حرفت صحیح است. اما از حق وتو حرف نمی زنیم بلکه درباره صلاحیت های سیاسی صحبت می کنیم.»

گفتم: «از اولین دیدارم با مسئولی که اوضاع سودان جنوبی را دنبال می کند از وجود چین در این منطقه پرسیده ام. به من می گفتند که سازنده است و کمک به توسعه می کند و امریکا هم با آن مخالفتی ندارد به آن کمک می کند. الآن به نظر می رسد که آمادگی برای رویارویی میان دو کشور به دلیل تلاش های چین برای تسلط بر دریای چین جنوبی وجود دارد. آیا حالا وجود چین در سودان جنوبی خطرناک شده است؟»

جواب داد: «در آخر هم چین در سودان جنوبی صاحب پایگاه نظامی شد. همچنان در زمینه های مختلف به آن کمک می کند. همچنان ما هم با آن همکاری می کنیم. اما الآن با خیال راحت به آن نگاه نمی کنیم، البته هنوز هم جای نگرانی نیست. همچنان حضور آن در سودان را سازنده می دانیم و با آن همکاری می کنیم. اما حواسمان بیشتر به آن است و تلاش می کنیم بفهمیم چه می شود. اما در سودان شمالی تا آن جا که من می دانم هیچ حضور چینی سیاسی یا امنیتی یا نظامی وجود ندارد.»